Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana  40. stav 5. i člana 60. stav 1. tačka a)  Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 29. marta 2017. godine, d o n i o  j e

O D L U K U

Utvrđuje se da Statut Javnog preduzeća šumarstva "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac broj: 01/1-020-759/05 od 16. juna 2005. godine, koji  je donijela Vlada Republike Srpske u funkciji Skupštine JPŠ "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac, nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.

O b r a z l o ž e nj e

Mira Ćajić iz Sokoca dala je Ustavnom sudu Republike Srpske (u daljem tekstu: Sud) inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti članova 121. i 2. Statuta Javnog preduzeća šumarstva "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac broj: 01/1-020-759/05 od 16. juna 2005. godine (u daljem tekstu: Statut). Davalac inicijative smatra da osporeni član 121. Statuta nije u saglasnosti sa članom 109. Ustava Republike Srpske, kojim se određuje da Statut stupa na snagu narednog dana od dana usvajanja od strane Skupštine Javnog preduzeća, a da će se objaviti  u „Službenom glasniku Republike“, jer nije naveden tačan naziv službenog glasnika u kojem će se osporeni Statut objaviti. Takođe, smatra da osporeni član 2. Statuta nije u saglasnosti sa  Zakonom o preduzećima i Zakonom o javnim preduzećima, kojim zakonima se određuje oblik organizovanja javnog preduzeća. Ističe da se oblik organizovanja javnog preduzeća ne može određivati "zakonom struke", kako je to određeno na osnovu Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 53/05). Uz to navodi da je i taj pravni osnov za određivanje oblika organizovanja predmetnog preduzeća, na koji se pozvao donosilac Statuta, prestao  prema  članu 108. Zakona o šumama („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 75/08), kojim je određeno da stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 53/05).

Odgovorom Vlade Republike Srpske u cijelosti se osporavaju navodi inicijative kao neosnovani, te se predlaže Sudu da istu odbije. U odnosu na pitanje ustavnosti  i zakonitosti člana 2. Statuta navodi se: da je Javno preduzeće šumarstva "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac osnovano u skladu sa Zakonom o šumama i da se na pitanja o radu ovog preduzeća primjenjuju odredbe Zakona o javnim preduzećima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 75/04 i 78/11), dok se na pitanja koja nisu uređena ovim zakonom primjenjuju odredbe Zakona o privrednim društvima; da je odredbama člana 2. st. 1. i 2. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 53/05) propisano da državnim šumama i šumskim zemljištem obuhvaćenim šumskoprivrednim područjima u Republici Srpskoj upravlja i gazduje javno preduzeće šumarstva koje će se organizovati kao društvo kapitala ‒ akcionarsko društvo, u skladu sa Zakonom o javnim preduzećima i Zakonom o preduzećima, odnosno da će odluku o organizovanju Javnog preduzeća šumarstva "Šume Republike Srpske" kao akcionarskog društva donijeti Vlada Republike Srpske u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona. U odgovoru Vlade, u odnosu na  osporavanje ustavnosti člana 121. Statuta, navodi se: da je Skupština JPŠ "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac donosilac osporenog Statuta i da poslove Skupštine vrši Vlada Republike Srpske; da prema članu 290. Zakona o privrednim društvima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 127/08, 58/09, 100/11 i 67/13) odluka skupštine akcionara stupa na snagu danom donošenja, osim u slučajevima kada je odlukom određen neki drugi datum i ako je zakonom izričito propisano da odluka stupa na snagu kada se registruje i objavi, što važi i za osporeni statut, koji donosi skupština akcionara; da odredba člana 109. stav 1. Ustava nije imperativnog karaktera, jer je ostavljena mogućnost ranijeg stupanja na snagu opštih akata ukoliko za to postoje naročito opravdani razlozi, a da te razloge Ustav  nije propisao. Dalje se navodi, da kako je u pitanju djelatnost od opšteg interesa, koju obavlja pomenuto javno preduzeće šumarstva, bilo je potrebno da Vlada, shodno citiranim zakonskim odredbama, izvrši usklađivanje oblika organizovanja JPŠ "Srpske šume" u društvo kapitala ‒ akcionarsko društvo i promijeni naziv preduzeća, pa je istovremeno usvojen i osporeni statut. Na osnovu navedenog izražava se mišljenje da je osporeni član 2. Statuta saglasan sa odredbama člana 290. Zakona o privrednim društvima, Zakona o javnim preduzećima i člana 108. Zakona o šumama, odnosno da propisivanjem kao u članu 121. Statuta nije povrijeđen član 109. Ustava Republike Srpske.    

          U izjašnjenju Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, po traženju Suda da se dostavi osporeni Statut, dostavljen je Statut i navedeno da Statut Javnog preduzeća šumarstva "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac broj: 01/1-020-759/05 od 16. juna 2005. godine nije objavljen u „Službenom glasniku Republike Srpske“.

           Osporenim članom 2. Statuta propisano je da je Javno preduzeće osnovano Odlukom Vlade Republike Srpske Bosne i Hercegovine, broj: 03-599 od 08. 06. 1992. godine ("Službeni glasnik srpskog naroda u Bosni i Hercegovini" broj 9/92) i registrovano u skladu sa važećim propisima u Banjoj Luci na dan 03. 02. 1993. godine i izmjenama upisa od 07. 02. 1997, 06. 07. 1998, 09.11. 1999, 09. 04. 2001. i 09. 05. 2001. godine, te je promjena oblika organizovanja Javnog preduzeća u društvo kapitala ‒ akcionarsko društvo izvršena na osnovu Zakona o izmjenama i dopunama zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 53/05).

           Osporenim članom 121. Statuta propisano je da ovaj statut stupa na snagu narednog dana od dana usvajanja od strane Skupštine javnog preduzeća, a objaviće se u „Službenom glasniku Republike Srpske“.

            Razmatrajući osnovanost inicijative Sud je utvrdio da je Statut Javnog preduzeća šumarstva "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac broj: 01/1-020-759/05 od 16. juna 2005. godine donijela Vlada Republike Srpske, u funkciji Skupštine Javnog preduzeća šumarstva "Šume Republike Srpske" a.d. Sokolac, te da isti Statut nije objavljen u „Službenom glasniku Republike Srpske“.

          Prilikom ocjenjivanja ustavnosti Statuta Sud je imao u vidu da je članom 109. Ustava Republike Srpske  utvrđeno da zakoni, drugi propisi i opšti akti stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja, osim ako iz naročito opravdanih razloga nije predviđeno da ranije stupe na snagu (stav 1), te da se prije stupanja na snagu zakoni, drugi propisi i opšti akti državnih organa objavljuju u odgovarajućem službenom glasilu (stav 2).

          Sud je imao u vidu da je, prema članu 109. Ustava,  Statut morao biti objavljen u „Službenom glasniku Republike Srpske“, kako bi se učinio dostupnim, da bi tek protekom propisanog vremena stupio na snagu, odnosno postao dio pravnog poretka. Imajući u vidu da Statut nije mogao postati dio pravnog poretka zbog činjenice neobjavljivanja, koje je sastavni dio  materijalizacije pravnog akta, kao elementa njegove forme, Sud je ocijenio da isti nije saglasan sa Ustavom.

           U vezi sa navedenim utvrđenjem, Sud je imao u vidu da je njegova primarna uloga zaštita ustavnosti i zakonitosti, odnosno zaštita vitalnih vrijednosti na kojima počiva ustavni sistem u cjelini, te da se neobjavljivanjem opštih akata na propisani način narušava integritet ustavnopravnog sistema Republike Srpske. Sud je, dakle, zauzeo stav da treba intervenisati u slučajevima kada se postavlja pitanje ustavnosti opšteg akta koji nije objavljen, a primjenjuje se i proizvodi pravne posljedice. Stoga je, u konkretnom slučaju, Sud utvrdio da osporeni Statut, koji nije objavljen u cijelosti, nije saglasan članu 109. Ustava, te je na taj način isključio njegovu primjenu. Pored toga, prihvatajući nadležnost za ocjenu Statuta kao opšteg akta koji nije objavljen, Sud je imao u vidu da se pravne posljedice koje su nastale primjenom ovakvih opštih akata, shodno čl. 68. do 71. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, mogu otkloniti donošenjem utvrđujuće odluke Ustavnog suda.

         Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka. 

        Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ove odluke.

        Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.