Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, i člana 60. stav 1. tač. a) i b) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 28. decembra 2016. godine,  d o n i o  j e

O D L U K U

        Utvrđuje se da član 7. st. 2. i 3. Uredbe o stambenom zbrinjavanju porodica poginulih boraca i ratnih vojnih invalida odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/07, 73/08 i 18/11) nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske i Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 134/11, 9/12 i 40/12).  

O b r a z l o ž e nj e

             Prijedlogom Gradske organizacije porodica zarobljenih i poginulih boraca i nestalih civila Banja Luka pred Ustavnim sudom Republike Srpske pokrenut je postupak za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 7. st. 2. i 3. Uredbe o stambenom zbrinjavanju porodica poginulih boraca i ratnih vojnih invalida („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/07, 73/08 i 18/11). Predlagač navodi da osporeni član ove uredbe nije u skladu sa Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske, odnosno da osporeno propisivanje prava na stambeno zbrinjavanje i koja lica se smatraju članom porodičnog domaćinstva nema uporišta u ovom zakonu. Takođe navodi da je nedopustivo da djeca poginulih boraca koja su bila maloljetna u vrijeme pogibije oca ne mogu, zbog ovakve regulative i ograničenja godinama života i stupanja u bračnu zajednicu, ostvariti pravo na stambeno zbrinjavanje. Predlažu da Sud, nakon provedenog postupka, utvrdi da osporeni propis nije u saglasnosti sa navedenim zakonom.           

     U odgovoru Vlade Republike Srpske na navode iz prijedloga, pored ostalog, ističe se da osporeno normiranje nije u nesaglasnosti sa Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske, koji, po njihovom mišljenju, u pogledu prava na stambeno zbrinjavanje sadrži samo načelne odredbe, bez propisivanja uslova za ostvarivanje ovog prava. Smatraju, naime, da se osporenim odredbama navedene uredbe, u skladu sa zakonom, omogućava podnošenje zahtjeva za stambeno zbrinjavanje bračnom  drugu i djeci po osnovu samog statusa člana porodice  poginulog borca, a izuzetno istim licima sa tim statusom i kada ne koriste invalidninu. Navodeći da su, na osnovu Zakona o Vladi Republike Srpske, bili ovlašćeni da donose uredbe, te da osporene odredbe ove uredbe nisu suprotne Zakonu, predlažu da Sud odbije prijedlog za  ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 7. st. 2. i 3. ove uredbe.      

          Uredbom o stambenom zbrinjavanju porodica poginulih boraca i ratnih vojnih invalida odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/07, 73/08 i 18/11) (u daljem tekstu: Uredba), koju je Vlada Republike Srpske donijela na osnovu člana 2. i člana 34. stav 1. Zakona o Vladi Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 3/97 i 3/98) i člana 43. stav 2. Zakona o Vladi Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 118/08), te članova 54. i 67. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 46/04, 53/04 i 20/07) i članova 56. i 72. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 55/07, 59/08 i 118/09), u osporenom članu 7. stav (2) propisano je da se članovima porodice poginulog borca smatraju lica utvrđena Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske koji koriste porodičnu invalidninu a u osporenom stavu (3) da, izuzetno od odredbe stava (2) ovog člana, član porodice poginulog borca može podnijeti zahtjev za stambeno zbrinjavanje i kada ne koristi porodičnu invalidninu, ali ima nesporan status i to: a) bračni drug, b) dijete koje nije na redovnom školovanju, ako nije starije od 27 godina i ako nije sklopio brak.  

Ustavom Republike Srpske utvrđeno je: da se ustavno uređenje Republike temelji na socijalnoj pravdi (član 5. alineja 3.); da su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10); da omladina, žene i invalidi imaju posebnu zaštitu (član 40. stav 3); da je svako dužan da se pridržava Ustava i zakona (član 45. stav 1); da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, i da se zakonom može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje (član 49. st. 1. i 2); da republički organi, u okviru Ustavom utvrđenih prava i dužnosti Republike, utvrđuju politiku, donose i izvršavaju zakone, druge propise i opšte akte, vrše zaštitu ustavnosti i zakonitosti (član 67. stav 1); da Republika, pored ostalog, uređuje i obezbjeđuje organizaciju, nadležnost i rad državnih organa, te boračku i invalidsku zaštitu (tačke 10. i 12. Amandmana XXXII, kojim je zamijenjen član 68. Ustava) i da, prema članu 69. stav 2. Ustava, zakonodavna vlast pripada Narodnoj skupštini.

             Zakonom o Vladi Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 118/08), kojim je, u članu 49, propisano da stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o Vladi Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 3/97, 3/98 i 29/00), regulisano je da izvršnu vlast u Republici Srpskoj, u skladu sa Ustavom, vrši Vlada Republike Srpske (član 1), a u djelokrugu poslova Vlade utvrđeno je da donosi uredbe, odluke, smjernice, instrukcije, rješenja, zaključke i druge opšte i pojedinačne akte za izvršavanje zakona (član 15. tačka g), kao i da se uredbom bliže uređuju odnosi od značaja za izvršavanje zakona, utvrđuju načela unutrašnje organizacije ministarstava i drugih republičkih organa uprave i formiraju stručne službe Vlade (član 43. stav (2)).

         Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 134/11, 9/12 i 40/12), u članu 133, propisano je da stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 46/04, 20/07, 59/08 i 118/09), dok je, prethodnim, članom 132. propisano da će se do donošenja propisa predviđenih ovim zakonom primjenjivati propisi doneseni na osnovu Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 46/04, 20/07, 59/08 i 118/09), ukoliko nisu u suprotnosti sa ovom zakonom. 

           Iz navedenog Sud je utvrdio da prestankom važenja Zakona  na osnovu kojeg je donesena osporena uredba nije prestalo i važenje Uredbe, odnosno da je navedenim odredbama sada važećeg zakona, do donošenja propisa predviđenih tim zakonom, produženo važenje i primjena osporene uredbe, zbog čega je u ovom postupku ocjenjivana ustavnost i zakonitost ove uredbe.

            Takođe, Sud je u ovom postupku imao u vidu da je sada važećim Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske, pored ostalog, propisano da status, odnosno prava propisana ovim zakonom mogu ostvariti članovi porodice poginulog, odnosno umrlog lica: bračni drug i djeca (bračna, vanbračna i usvojena), da se ovim licima može priznati status člana porodice poginulog borca bez obzira na to da li koriste pravo na porodičnu invalidninu (član 13. stav 1. tačka a) i stav 3), te da član porodice poginulog borca ima pravo na  prednost u stambenom zbrinjavanju (član 60. tačka ( j)).

             U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporenog člana 7. st. 2. i 3. Uredbe, Sud je utvrdio da je Vlada imala ustavno i zakonsko ovlašćenje da svojim propisom uredi način, uslove, kriterijume i mjerila za stambeno zbrinjavanje porodica poginulih boraca i ratnih vojnih invalida odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske.

           Međutim, u pogledu propisivanja kao u osporenim odredbama člana 7. st. 2. i 3. Uredbe, Sud je ocijenio da je Vlada, utvrđujući na ovaj način ko se smatra članom porodice poginulog borca, te ko izuzetno može podnijeti zahtijev za stambeno zbrinjavanje, prekoračila  svoja ustavna ovlašćenja iz člana 69. stav 2. Ustava Republike Srpske. Naime, Vlada je, suprotno, navedenim odredbama Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 134/11, 9/12 i 40/12), kojima je propisano da se bračnom drugu i djeci (bračnoj, vanbračnoj i usvojenoj) može, radi ostvarivanja statusa, odnosno prava propisanih ovim zakonom, priznati status člana porodice poginulog borca bez obzira na to da li koriste pravo na porodičnu invalidninu, osporenim odredbama Uredbe propisala da su to lica utvrđena Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske koji koriste porodičnu invalidninu, a samo izuzetno da zahtjev za stambeno zbrinjavanje može podnijeti i član porodice poginulog borca i kada ne koristi porodičnu invalidninu uz uslov da ima nesporan status bračnog druga i djeteta koje nije na redovnom školovanju i ako nije starije od 27 godina i nije sklopio brak. Dakle, kako je Vlada na bitno  drugačiji način u odnosu na Zakon propisala uslove za ostvarivanje statusa i prava na stambeno zbrinjavanje članova porodica poginulih boraca i ratnih vojnih invalida i time prekoračila svoja ustavna ovlašćenja i preuzela zakonodavnu vlast, Sud je ocijenio da osporene odredbe  člana 7. st. 2. i 3. Uredbe nisu u saglasnosti sa Ustavom i Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 134/11, 9/12 i 40/12).  

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ove odluke.

Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović,  prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.