Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'' br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 24. februara 2015. godine, d o n i o je
R J E Š E Nj E
Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 121. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 101/04, 42/05, 118/05 i 98/13) u dijelu koji glasi: "Postupak za prijem službenika podrazumijeva ulazni intervju sa kandidatom i kontrolu ispunjavanja uslova...".
O b r a z l o ž e nj e
Mile Čajević iz Foče dao je Ustavnom sudu Republike Srpske (u daljem tekstu: Sud) inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 121. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 101/04, 42/05, 118/05 i 98/13) u dijelu koji glasi: "Postupak za prijem službenika podrazumijeva ulazni intervju sa kandidatom i kontrolu ispunjavanja uslova...". U inicijativi se navodi da je osporenom zakonskom odredbom narušeno načelo ravnopravnosti u slobodama i pravima građana iz člana 10. Ustava, jer sadrži elemente tzv. "posredne ili prikrivene" diskriminacije. Davalac inicijative, naime, smatra da pravljenje razlika i davanje prednosti pri zapošljavanju jednom licu u odnosu na druga počinje ulaznim intervjuom kandidata pred komisijom, koja ga ocjenjuje bez bilo kakvih zadatih objektivnih kriterijuma, odnosno proizvoljno. Zbog toga lica sa određenim ličnim svojstvima, koje komisija favorizuje, dobijaju veći broj bodova na osnovu "utiska koji je kandidat ostavio", što dalje rezultira izborom privilegovanog kandidata na upražnjeno radno mjesto. Na ovaj način se, po mišljenju inicijatora, "legalizuje" diskriminacija putem Zakona koji komisiji i načelniku opštine daje prevelika diskreciona ovlašćenja, a koja se koriste kao sredstvo za pravljenje razlike među građanima. U inicijativi se takođe iznosi stav da osporena zakonska odredba nije u saglasnosti sa članom II/4 Ustava BiH, u vezi sa pravom na rad iz čl. 6. i 7. (a), (i) i (ii) Međunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, zatim sa članom 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, te da je suprotna načelu vladavine prava iz člana 5. stav 1. alineja 4, kao i članu 33. Ustava Republike Srpske.
U odgovoru koji je na inicijativu dostavila Narodna skupština Republike Srpske navodi se da podnosilac inicijative na proizvoljan i pogrešan način tumači odredbe Ustava, te da ni u jednom segmentu ne obrazlaže na koji način predmetna odredba Zakona dovodi do povrede člana 10. Ustava. Takođe se ističe da su ovom ustavnom odredbom garantovani jednakost i ravnopravnost građana u realizaciji zakonom priznatih prava i obaveza za kategorije adresata koji se nalaze u istim ili sličnim pravnim situacijama, što je osporenim zakonskim rješenjem osigurano, jer se njime upravo naglašava ravnopravnost kandidata u postupku prijema u radni odnos. U odgovoru se dalje ističe da, shodno navedenom, osporena zakonska odredba nije suprotna ni načelu vladavine prava iz člana 5. stav 1. alineja 4. Ustava, kao ni garancijama iz člana 33. Ustava, koji jemči pravo građanima da pod jednakim uslovima budu primljeni u javnu službu. Pored toga, Narodna skupština ukazuje na to da Ustavni sud Republike Srpske nije nadležan da ocjenjuje saglasnost zakona i drugih propisa Republike Srpske sa Ustavom BiH, dok u pogledu navoda o povredi člana 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda iznosi stav da davalac inicijative nije obrazložio na koji način i u kojem smislu je došlo do povrede ove odredbe, te da se u konkretnom slučaju, prije svega, radi o nezadovoljstvu predmetnim zakonskim rješenjem.
Članom 121. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 101/04, 42/05, 118/05 i 98/13), u osporenom dijelu, propisano je da "postupak za prijem službenika podrazumijeva ulazni intervju sa kandidatom i kontrolu ispunjavanja uslova...".
U postupku ocjenjivanja člana 121. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 101/04, 42/05, 118/05 i 98/13), Sud je, prije svega, imao u vidu da je članom 5. stav 1. tačka 9. Ustava utvrđeno da se ustavno uređenje Republike temelji, između ostalog, na lokalnoj samoupravi, da se prema članu 102. stav 2. Ustava sistem lokalne uprave uređuje zakonom, te da prema odredbama tačaka 12. i 18. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava, Republika uređuje i obezbjeđuje, pored ostalog, radne odnose, zapošljavanje, kao i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom. Pored toga, članom 49. Ustava, utvrđeno je da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom. Sud je u konkretnom slučaju imao u vidu i princip ravnopravnosti iz člana 10. Ustava, prema kojem su građani Republike ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki su pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo.
Iz navedenih ustavnih odredaba, po ocjeni Suda, proizlazi ovlašćenje Republike da zakonom uredi teritorijalnu organizaciju i sistem lokalne samouprave, kao i druga pitanja od značaja za cjelovito regulisanje ove oblasti. Saglasno ovim ovlašćenjima, Zakonom o lokalnoj samoupravi su uređene jedinice lokalne samouprave, način i uslovi njihovog formiranja, organi, imovina, finansiranje, akti i javnost rada ovih subjekata, te, između ostalog, postupak za prijem službenika u administrativnu službu jedinica lokalne samouprave. Tako je članom 119. stav 1. i članom 120. st. 1. i 2. ovog zakona propisano da se upražnjeno radno mjesto u administrativnoj službi jedinice lokalne samouprave popunjava putem javnog konkursa, da načelnik opštine, odnosno gradonačelnik oglašava upražnjeno radno mjesto, te da oglas, odnosno javni konkurs sadrži opis upražnjenog radnog mjesta i broj izvršilaca, opšte uslove za prijem u radni odnos, spisak potrebnih dokumenata, rok i mjesto njihovog podnošenja, posebne akademske i profesionalne uslove za radno mjesto koje se popunjava, te druge propisane uslove. Uređujući postupak prijema službenika, osporenom zakonskom odredbom je, pored ostalog, propisan i obavezni ulazni intervju kandidata pred posebno formiranom komisijom, te kontrola ispunjavanja predviđenih uslova.
Cijeneći navode davaoca inicijative da je osporenim propisivanjem narušeno ustavno načelo ravnopravnosti građana, Sud je utvrdio da u konkretnom slučaju nije došlo do povrede garanacija iz člana 10. Ustava. Naime, Zakonom o lokalnoj samoupravi, koji predstavlja poseban zakon u pogledu statusa službenika u organima jedinica lokalne samouprave, regulisani su, između ostalog, postupak i uslovi za prijem službenika na upražnjeno radno mesto. Zakonodavac je, stoga, shodno svojoj cjelishodnoj procjeni, u okviru Ustavom utvrđenih principa i u skladu sa politikom u uređivanju predmetnih odnosa, predvidio obavezni ulazni intervju koji sa kandidatima obavlja posebna komisija formirana od strane načelnika opštine, odnosno gradonačelnika, te kontrolu ispunjavanja propisanih uslova u svakom pojedinom slučaju. Osporena odredba se, prema tome, podjednako odnosi na sva lica koja se nalaze u istoj pravnoj situaciji, odnosno koja konkurišu na radno mjesto službenika u organima jedinica lokalne samouprave i ispunjavaju formalne uslove određene konkursom, dakle predviđa isti tretman i jednake mogućnosti za sve subjekte u ovom postupku. Zbog toga, po ocjeni Suda, predmetna norma ne dovodi do bilo kakve neravnopravnosti između ovih lica, odnosno ne daje prednost pojedinim od njih, kako to smatra davalac inicijative. Sud primjećuje da davalac inicijative, u suštini, osporava primjenu osporene zakonske odredbe u smislu mogućnosti favorizovanja pojedinih kandidata u postupku prijema službenika, ali ocjena primjene zakona, prema članu 115. Ustava, nije u domenu ustavnosudske kontrole, već može biti predmet postupka pred redovnim sudom na zahtjev pravno zainteresovanog lica.
Imajući u vidu izloženo Sud je ocijenio da osporenim propisivanjem nije narušeno ni načelo vladavine prava iz člana 5. stav 1. alineja 4. Ustava, kao ni odredba člana 33. Ustava, kojim je utvrđeno da građani imaju pravo da pod jednakim uslovima budu primljeni u javnu službu, jer, iz naprijed navedenih razloga, predmetna zakonska norma, po ocjeni Suda, ne dovodi u pitanje ove ustavne garancije.
S obzirom na to da je ovim utvrđeno da osporenom odredbom Zakona o lokalnoj samoupravi nije narušeno načelo ravnopravnosti građana iz člana 10. Ustava, Sud je utvrdio da u konkretnom slučaju nije došlo ni do povrede člana 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Ova odredba Protokola, naime, predviđa opštu zabranu diskriminacije, odnosno zabranjuje diskriminaciju nezavisno o drugih prava garantovanih ovom konvencijom, tako da, u suštini, na isti način pruža zaštitu u pogledu eventualne diskriminacije građana kao i član 10. Ustava Republike Srpske.
U odnosu na navode davaoca inicijative o nesaglasnosti osporene zakonske odredbe sa članom II/4 Ustava Bosne i Hercegovine, Sud ukazuje na to da, prema odredbi člana 115. Ustava Republike Srpske, ovaj sud nije nadležan da ocjenjuje saglasnost zakona i drugih propisa Republike Srpske sa Ustavom Bosne i Heregovine.
Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljene informacije pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, o ustavnosti predmetne zakonske odredbe odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.
Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ovog rješenja.
Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.
Broj: U-8/14 PREDSJEDNIK
24. februar 2015. godine USTAVNOG SUDA
Džerard Selman