Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske i člana 61. stav 1. tačka g)  Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 25. aprila 2018. godine,  d o n i o  j e

R J E Š E Nj E

           Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 37/12 i 44/15 i 100/17) i čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 31 /14 i 106/16).

O b r a z l o ž e nj e

          Slobodan Stevanović, Čedo Jović, Zdravko Batić, Danijela Batić, Boško Mihajlović, Bobana Stević, Vaso Đurić, Mirnes Memišević, Hura Pandur, Bosa Vasiljević, Slobodanka Dukić, Rade Gelić, Radmila Marković, Slavka Ašćerić, Željka Pantelić i Miljana Ostojić, svi zaposleni u Osnovnom sudu u Zvorniku, zastupani po advokatu Salihu Mehanoviću iz Kalesije, dali su 12. aprila 2017. godine, Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 37/12 i 44/15) i čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 31/14). Davaoci inicijative navode da je osporena odredba člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske suprotna članovima 1. i 2. istog zakona i odredbama člana 108, člana 121. st. 1. i 2. i člana 122. Ustava Republike Srpske, a osporene odredbe čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske smatraju suprotnim odredbama člana 7. st. 4. i 5. Zakona o platama sudija i tužilaca u Republici Srpskoj  (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 66/14, 45/15 i 61 /15), kao i odredbama člana 19, člana 22. stav 1. tačka 2), člana 87, člana 121. stav 3, člana 122, člana 123. st. 1. i 5, člana 124, člana 131 i člana 132. stav 1. tačka 4. Zakona o radu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 1/16), te  odredbama člana 10. Ustava Republike Srpske. Obrazlažući navedeno, u  inicijativi se  ističe da su osporenom odredbom člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske, podnosiocima inicijative uskraćena prava iz radnog odnosa u okviru sudske vlasti, odnosno podređeni su propisima koji se odnose na javnu upravu kao dio izvršne vlasti, zbog čega je, kako je navedeno, narušena i ravnoteža Ustavom utvrđene podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast. Takođe, u obrazloženju zahtjeva za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti osporenih članova 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske navedeno je da su podnosioci inicijative, kao radnici u Osnovnom sudu u Zvorniku, a time i kao radnici pravosuđa Republike Srpske, ovim odredbama, koje, pored toga što su u  nesaglasnosti sa navedenim odredbama istog zakona i sa odredbama Zakona o radu Republike Srpske, diskriminisani u odnosu na ostale činioce sudske vlasti koji platu i naknade iz rada ostvaruju u okviru sudske vlasti. U vezi sa navedenim, davaoci inicijative ističu da se osporenim odredbama ovog zakona obim ostvarivanja njihovih prava podređuje stanju u budžetu Republike Srpske, dok prava sudija zavise od prosjeka plata na nivou Republike Srpske i podataka Zavoda za statistiku Republike Srpske, iako se svi, finansiraju iz budžeta, što je, kako navode još jedan  dokaz navedene nejednakosti. S obzirom na to da davaoci inicijative, na osnovu svega navedenog ovu inicijativu smatraju osnovanom, predlažu da Sud donese odluku sa retroaktivnim dejstvom, kojom će proglasiti neustavnim i nezakonitim osporene odredbe navedenih zakona. 

        Razmatrajući datu inicijativu Sud je Rješenjem  od 27. septembra 2017. godine pokrenuo postupak za ocjenjivanje ustavnosti člana 76. Zakona o  sudovima Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 37/12 i 44/15) i čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 31/14).

      Istim rješenjem Sud nije prihvatio inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje saglasnosti člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 37/12 i 44/15) sa  članovima 1. i 2. istog zakona i saglasnosti čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 31 /14) sa odredbama člana 7. st. 4. i 5. Zakona o platama sudija i tužilaca u Republici Srpskoj (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 66/14, 45/15. i 61/15) i sa odredbama člana 19, člana 22. stav 1. tačka 2), člana 87, člana 121. stav 3, člana 122, člana 123. st. 1. i 5, člana 124, člana 131 i člana 132. stav 1. tačka 4. Zakona o radu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 1/16).               

        U odgovoru na Rješenje broj U-43/17 od 27. septembra 2017. godine, koji je Sudu dostavila Narodna skupština Republike Srpske, pored ostalog, navodi se da je inicijativa neosnovana, odnosno da je propisivanje načina uređenja radnih odnosa u sudovima stvar zakonodavne politike, te da se osporena zakonska odredba člana 76. jednako odnosi na sve zaposlene u sudovima. Smatraju, naime da propisivanje shodne primjene propisa o radnim odnosima zaposlenih u organima uprave na radnike suda ne znači ukidanje prava predsjednika suda da o tim pravima odlučuje i da je upravo ovom odredbom ispoštovano ustavno načelo da sudsku vlast vrše sudovi, samostalno i nezavisno. Takođe, u vezi sa osporavanjem čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 31/14 i 116/16), ističu da zakonodavac ima slobodu da propisom kojim se uređuju plata ovo pitanje reguliše jednim ili sa više zakona, na isti ili različit način i da je to stvar zakonodavne politike, te napominju da Ustav štiti jedino plate i naknade sudija, a ne i obavezu da  jednako imaju i ostala zaposlena lica u sudu. Smatraju da je u konkretnom slučaju zakonodavac postupio u skladu sa ustavnim ovlašćenjima i donio zakon koji se primjenjuje na sve zaposlene, izuzev u slučaju kad su prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih po osnovu rada u pojedinim oblastima uređene posebnim zakonom, kao u ovom slučaju. Takođe, u pogledu ostalih navoda koji se odnose na međusobnu nesaglasnost predmetnih zakona, smatraju da iz ranijih odluka Ustavnog suda proizlazi da nije nadležan za odlučivanje o ovakvim navodima. Na osnovu svega izloženog predlažu da Sud ne prihvati predmetnu inicijativu.  

         Osporenom odredbom člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 37/12, 44/15 i 100/17) propisano je da se propisi o radnim odnosima zaposlenih u organima uprave primjenjuju na radnike suda ako zakonom nije drugačije određeno.

         Zakonom o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 31/14 i 116/16) u osporenom članu 8. propisano je da su naknade u visini do 35% za težinu, prirodu posla i posebne uslove rada i naknada za topli obrok i regres uračunate u osnovnu platu i ne mogu se posebno iskazivati, a osporenim članom 9. ovog zakona propisano je, ako se u jednom od kvartala ne ostvaruje budžet u punom obimu, plate zaposlenih iz člana 1. ovog zakona umanjuju se do visine procenta manje ostvarenih prihoda budžeta (stav 1) i da odluku o procentu umanjenja plate donosi Vlada, na prijedlog Ministarstva finansija (stav 2).

        U postupku ocjenjivanja ustavnosti osporenih zakonskih odredaba Sud je imao u vidu član 10. Ustava Republike Srpske, kojim se svim građanima u Republici garantuje ravnopravnost u slobodama, pravima i dužnostima, jednakost pred zakonom i uživanje iste pravne zaštite bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo. Takođe, Sud je imao u vidu: da je članom 39. stav 5. Ustava utvrđeno da svako ima pravo na zaradu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom; da je tačkom 10. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske kojim je zamijenjan član 68. Ustava utvrđeno da Republika, uređuje i obezbjeđuje, organizaciju, nadležnost i rad državnih organa, a da prema odredbi tačke 12. ovog člana, Republika, između ostalog, uređuje i radne odnose; da se prema  članu 69. st. 1, 2, 4. i 5. Ustava, državna vlast u Republici organizuje na načelu podjele vlasti, odnosno da zakonodavnu vlast ostvaruje Narodna skupština i Vijeće naroda, da izvršnu vlast vrši Vlada, a da sudska vlast pripada sudovima; da je članom 108. st. 1. i 2. Ustava utvrđeno da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa  Ustavom, a propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom; da  prema članu 121. st. 1. i 2. Ustava, sudsku vlast vrše sudovi, koji su samostalni i nezavisni i sude na osnovu Ustava i zakona i da je članom 122. Ustava utvrđeno da se osnivanje, nadležnost, organizacija i postupak pred sudovima uređuje zakonom.   

      Pored navedenih odredaba Ustava, kao i osporenih odredaba Zakona o sudovima Republike Srpske, Sud je imao u vidu i član 1. ovog zakona, kojim je propisano da se ovim zakonom uređuje, organizacija, nadležnost i funkcionisanje osnovnih sudova, okružnih sudova, okružnih privrednih sudova, Višeg privrednog suda i Vrhovnog suda Republike Srpske, član 2. kojim je propisano da sudsku vlast u Republici Srpskoj vrše sudovi, koji su samostalni i nezavisni u okviru djelokruga i nadležnosti određene zakonom, te član 68. stav 1. prema kome su radnici suda, u smislu ovog zakona, sva zaposlena lica osim sudija.

      Takođe, Sud je, pored osporenih čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 31/14 i 116/16), imao u vidu da se ovim zakonom uređuje način utvrđivanja plata, naknada i ostalih ličnih primanja zaposlenih u sudovima i tužilaštvima Republike Srpske, Pravobranilaštvu Republike Srpske, kazneno-popravnim ustanovama Republike Srpske, sudskoj policiji Republike Srpske i Centru za edukaciju sudija i tužilaca Republike Srpske (član 1) i da se odredbe ovog zakona ne primjenjuju prilikom utvrđivanja plate za sudije i tužioce u Republici Srpskoj (član 2).    

      Imajući u vidu Ustavom utvrđenu nadležnost zakonodavca da uređuje i obezbjeđuje, organizaciju, nadležnost i rad državnih organa, Sud je ocijenio da je zakonodavac, saglasno toj nadležnosti, osporenim članom 76. Zakona o sudovima Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 37/12, 44/15 i 100/17), propisao primjenu propisa o radnim odnosima zaposlenih u organima uprave i na sva zaposlena lica osim sudija, ako zakonom nije drugačije određeno. Ovakvo propisivanje, po ocjeni Suda, nema značenje protivustavnog ograničavanja ostvarivanja prava iz radnih odnosa navedenih lica u sudu pod jednakim uslovima, nego propisivanje koji zakoni se primjenjuju na ove radnike suda. Pored toga, Sud je ocijenio da ustavno ovlašćenje zakonodavca da uredi oblast radnih odnosa, te da propiše da se na  sve zaposlene u sudovima, osim sudija, primjenjuju propisi o radnim odnosima zaposlenih u organima uprave, ne podrazumijeva uređenje opšteg režima tih odnosa, već primjenu tih odredbi na isti način na sve koji se nalaze u istoj pravnoj situaciji. Naime, Sud je  utvrdio  da, s obzirom na to da je opšti režim radnih odnosa uređen Zakonom o radu, koji se primjenjuje na sve radnike izuzev u slučaju kada su prava, obaveze i odgovornosti radnika po osnovu rada u pojedinim oblastima uređene posebnim zakonom, iz sadržaja osporene odredbe člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske proizlazi da se odredbe upravo takvog, posebnog propisa kojim je uređen radnopravni status zaposlenih  u organima uprave Republike Srpske, jednako primjenjuju i na radnike suda.

        S obzirom na navedeno Sud je ocijenio da se propisivanjem kao u osporenoj odredbi člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske ne uskraćuju prava iz radnog odnosa u okviru sudske vlasti i ne dovodi do podređenosti propisima koji se odnose na javnu upravu, te da se ne narušava ravnoteža Ustavom utvrđene podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast, kako tvrdi davalac inicijative.

       Pored toga, imajući u vidu ovlašćenje zakonodavca da uređuje sistem radnih odnosa, te da je u tom smislu propisivanje načina uređivanja radnih odnosa u sudovima stvar zakonodavne politike, Sud je ocijenio da se propisivanjem kao u osporenoj odredbi člana 76. Zakona o sudovima Republike Srpske ne dovode u pitanje ni ustavni principi iz člana 108. st. 1. i 2., člana 121. st. 1. i 2. i člana 122. Ustava Republike Srpske.

      U postupku ocjenjivanja ustavnosti osporenih odredaba čl. 8. i 9. Zakona o platama u institucijama pravosuđa Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 31 /14 i 116/16), Sud je ocijenio da je zakonodavac, saglasno navedenim odredbama Ustava  Republike Srpske, postupao u okviru svojih ovlašćenja regulišući način utvrđivanja plata, naknada i ostalih ličnih primanja zaposlenih u sudovima i tužilaštvima Republike Srpske, Pravobranilaštvu Republike Srpske, kazneno-popravnim ustanovama Republike Srpske, sudskoj policiji Republike Srpske i Centru za edukaciju sudija i tužilaca Republike Srpske. Propisujući da su naknade u visini do 35% za težinu, prirodu posla i posebne uslove rada i naknada za topli obrok i regres uračunate u osnovnu platu i da se ne mogu  posebno iskazivati, te da se plate zaposlenih iz člana 1. ovog zakona umanjuju  do visine procenta manje ostvarenih prihoda budžeta, ako se u jednom od kvartala ne ostvaruje budžet u punom obimu i da odluku o procentu umanjenja plate donosi Vlada, na prijedlog Ministarstva finansija ‒ zakonodavac, po ocjeni Suda, nije povrijedio član 10. Ustava Republike Srpske, s obzirom na to da se ovim načelom garantuje jednak tretman subjekata koji se nalaze u istovrsnim pravnim situacijama. Pored toga, Sud je ocijenio da poređenje utvrđivanja plata, naknada i ostalih ličnih primanja zaposlenih u sudovima sa utvrđivanjem plate za sudije i tužioce u Republici Srpskoj, nije od ustavnopravnog značaja, jer se očigledno radi o različitim kategorijama subjekata prava, koji obavljaju različite vrste poslova i koji imaju različite obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa. Isto tako, imajući u vidu da se Ustavom ne garantuje pravo na određenu vrstu niti visinu zarade, odnosno da se Ustavom garantuje pravo na zaradu po osnovu rada, Sud je ocijenio neosnovanim navode davaoca inicijative da su propisivanjem kao u osporenim zakonskim odredbama radnici suda  diskriminisani u odnosu na ostale činioce sudske vlasti koji platu i naknade iz rada ostvaruju u okviru sudske vlasti i da je obim ostvarivanja njihovih prava podređen stanju u budžetu Republike Srpske, dok prava sudija zavise od prosjeka plata na nivou Republike Srpske i podataka Zavoda za statistiku Republike Srpske.

Pored navedenog, po ocjeni Suda, regulisanje radnopravnih odnosa je, i u ovom kontekstu, stvar cjelishodne procjene zakonodavca, o čemu Ustavni sud nije nadležan da odlučuje.

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.