Na osnovu Amandmana LXXXII tačka b) stav 5. i 6. na Ustav Republike Srpske i člana 61. stav 2. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske – prečišćeni tekst („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 54/05), Vijeće za zaštitu vitalnog interesa Ustavnog suda Republike Srpske, na sjednici održanoj 20. septembra 2011. godine, donijelo je 

 

 

 

 

            Utvrđuje se da je Zakonom o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske, koji je Narodna skupština Republike Srpske izglasala na sjednici održanoj 2. juna 2011. godine, povrijeđen vitalni nacionalni interes konstitutivnog bošnjačkog naroda.

 

 

O b r a z l o ž e nj e

 

            Predsjedavajući Vijeća naroda Republike Srpske dostavio je 20. jula 2011. godine Ustavnom sudu Republike Srpske – Vijeću za zaštitu vitalnog interesa (u daljem tekstu: Vijeće) akt broj: 03.1/I-377/11 od 18. jula 2011. godine, kojim se, saglasno zahtjevu Kluba delegata bošnjačkog naroda, traži pokretanje postupka za utvrđivanje povrede vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda u Zakonu o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske, koji je Narodna skupština Republike Srpske izglasala na sjednici održanoj 2. juna 2011. godine. Uz navedeni akt dostavljen je pomenuti zakon, Odluka o pokretanju postupka za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda broj: 03.2-5-39/11-5 od 13. juna 2011. godine, sa obrazloženjem broj: 03.2-5-39/11-7 od 17. juna 2011. godine, kao i prijedlog Amandmana od 17. juna 2011. godine, koje je Klub delegata bošnjačkog naroda dao na ovaj zakon, sa obrazloženjem. U aktu predsjedavajućeg Vijeća naroda se navodi da je Narodna skupština Republike Srpske na 7. sjednici, održanoj 2. juna 2011. godine, izglasala Zakon o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske, te je saglasno Amandmanu LXXXII na Ustav Republike Srpske, ovaj zakon dostavljen na razmatranje Vijeću naroda. Klub delegata bošnjačkog naroda je svojim aktom broj: 03.2-5-39/11-5 od 13. juna 2011. godine odlučio da pokrene proceduru zaštite vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda u pogledu donesenog zakona. S obzirom na to da Vijeće naroda nije postiglo saglasnost svih klubova povodom predmetnog zakona, kao ni Zajednička komisija Narodne skupštine i Vijeća naroda, pitanje je proslijeđeno Ustavnom sudu – Vijeću za zaštitu vitalnog interesa da donese odluku da li je ovim zakonom povrijeđen vitalni nacionalni interes bošnjačkog naroda.

 

Odlučujući o prihvatljivosti zahtjeva, Vijeće je na sjednici održanoj  7. septembra 2011. godine donijelo rješenje kojim je utvrđeno da je prihvatljiv zahtjev Kluba delegata bošnjačkog naroda u Vijeću naroda Republike Srpske za pokretanje postupka za utvrđivanje postojanja vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda u Zakonu o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske, koji je Narodna skupština Republike Srpske izglasala na sjednici održanoj 2. juna 2011. godine. Naime, Vijeće je u prethodnom postupku utvrdilo da su ispunjene procesne pretpostavke za prihvatljivost zahtjeva, cijeneći činjenicu da je obavijest o pokretanju postupka za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa Vijeću dostavio predsjedavajući Vijeća naroda Republike Srpske, da je pomenutu odluku o pokretanju zaštite vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda jednoglasno donijelo svih osam delegata Kluba delegata bošnjačkog naroda, da se u Vijeću naroda o pomenutom zahtjevu glasalo po proceduri za zaštitu vitalnog interesa, ali nije postignuta saglasnost, te da Zajednička komisija Narodne skupštine i Vijeća naroda takođe nije postigla konsenzus povodom ovog pitanja. Takođe, Vijeće je utvrdilo da se pitanja navedena u pomenutom zahtjevu Kluba delegata bošnjačkog naroda, u pogledu osporenog zakona, odnose na mogući vitalni nacionalni interes konstitutivnog bošnjačkog naroda.

 

Podneskom od 7. septembra 2011. godine Vijeće je, u skladu sa članom 48. st. 2. i 3. Poslovnika o radu Ustavnog suda Republike Srpske, Klubu delegata srpskog naroda i Klubu delegata hrvatskog naroda u Vijeću naroda i Narodnoj skupštini Republike Srpske dostavilo na odgovor rješenje o prihvatljivosti predmetnog zahtjeva Kluba delegata bošnjačkog naroda.

 

         U obrazloženju Kluba delegata bošnjačkog naroda koje je Vijeću dostavljeno uz Odluku o pokretanju postupka zaštite vitalnog nacionalnog interesa navedeno je da Klub delegata bošnjačkog naroda smatra da je praznik Pravoslavna nova godina, koji se praznuje 14. januara vjerski praznik. Ovaj klub takođe ističe da je potrebno osporenim zakonom, poštujući ustavne principe iz člana 1. Ustava Republike Srpske, koji je zamijenjen Amandmanom LXVII, odnosno alineje 2. člana 5. Ustava, dopunjene Amndmanom LXIX, te čl. 10. i 28. Ustava, propisati praznik Muslimanska (Hidžretska) nova godina, koji se obilježava po islamskom kalendaru. Naime, ovaj klub smatra da je propisivanje osporenim zakonom praznika Pravoslavna nova godina, koji se praznuje 14. januara, kao republičkog praznika, onemogućeno da građani bošnjačke nacionalnosti praznuju Muslimansku (Hidžretsku) novu godinu po islamskom kalendaru, kako je to sadržano u podnesenim Amandmanima na ovaj zakon.

 

U odgovoru koji je 15. septembra 2011. godine dala Narodna skupština Republike Srpske na rješenje o prihvatljivosti zahtjeva Kluba delegata bošnjačkog naroda naglašava se da je pomenuti klub predložio, amandmanima na predmetni zakon, uvrštavanje Muslimanske nove godine, koja se slavi po islamskom kalendaru, u republičke praznike, te da je ovakva intervencija u zakonski tekst, s obzirom na to da se radi o vjerskom prazniku, nemoguća pošto su vjerski praznici i njihovo praznovanje regulisani čl. 7. i 8. Zakona o praznicima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 43/07), kao i da bi eventualne izmjene i dopune trebalo da slijede postojeću strukturu istog. Pored toga, navodi se da praznik Pravoslavna nova godina, koji se praznuje 14. januara, propisan osporenim zakonom, nije vjerski praznik, već da ima tradicionalni značaj, odnosno svoje istorijsko i kulturološko utemeljenje koje, kao posebnost ovog podneblja, treba sačuvati za buduće generacije, te da odrednica „pravoslavni“ ima korijen u jezičkom razlikovanju praznika koji se obilježavaju po gregorijanskom kalendaru od onih koji se obilježavaju po julijanskom kalendaru. Zbog navedenog predlažu da se zahtjev Kluba delegata bošnjačkog naroda u Vijeću naroda Republike Srpske za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa, kojim se osporava Zakon o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske odbije kao neosnovan.

 

Zakonom o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske propisano je da se u Zakonu o praznicima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 43/07) u članu 2. dodaje nova tačka v) koja glasi „Pravoslavna Nova godina“, a dosadašnje tačke v, g, i d postaju tačke g, d, i đ (član 1), te da se u članu 3. dodaje nova tačka v) koja glasi „Pravoslavna Nova godina 14. januara“, a dosadašnje tačke v, g, i d postaju tačke g, d, i đ (član 2), i da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srpske“ (član 3).

 

U postupku ocjenjivanja da li je osporenim zakonom došlo do povrede vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda Vijeće je imalo u vidu član 68. Ustava Republike Srpske, koji je zamijenjen Amandmanom XXXII i kojim je u tački 5, pored ostalog, utvrđeno da Republika uređuje i obezbjeđuje ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda, kao i član 70. stav 1. tačka 2. Ustava, kojim je utvrđeno da Narodna skupština donosi zakone, druge propise i opšte akte. Takođe, Vijeće je imalo u vidu odredbe člana 10. Ustava, prema kojim su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, i jednaki pred zakonom, te da uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo, kao i člana 28. stav 1. Ustava, kojim je zajemčena sloboda vjeroispovijesti.

 

Pored navedenog, Vijeće je imalo u vidu član 5. stav 1. al. 1. i 2. Ustava Republike Srpske, prema kojim se ustavno uređenje Republike temelji na garantovanju i zaštiti ljudskih sloboda i prava u skladu međunarodnim standardima (Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda – član 9, Opšta deklaracija o ljudskim pravima – član 2. stav 1, i Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima – član 18. stav 1), kao i na obezbjeđivanju nacionalnih ravnopravnosti i zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda.Vijeće je, takođe, imalo u vidu član 70. Ustava, koji je dopunjen Amandmanom LXXVII na Ustav Republike Srpske, kojim je utvrđena zaštita vitalnih nacionalnih intresa konstitutivnih naroda definisana kao pravo konstitutivnih naroda da budu adekvatno zastupljeni u zakonodavnim, izvršnim i pravosudnim oganima vlasti, identitet jednog konstitutivnog naroda, ustavni amandmani, organizacija organa javne vlasti, jednaka prava konstitutivnih naroda u procesu donošenja odluka, obrazovanje, vjeroispovijest, jezik, njegovanje kulture, tradicije i kulturnog nasljeđa, teritorijalna organizacija, sistem javnog informisanja, kao i druga pitanja od vitalnog nacionalnog interesa ukoliko tako smatraju 2/3 jednog od klubova delegata konstitutivnih naroda u Vijeću naroda.

 

            Polazeći od navedenih ustavnih odredbi, osporenog zakona, navoda iz zahtjeva, te uzimajući u obzir odgovor Narodne skupštine na rješenje o prihvatljivosti zahtjeva Kluba delegata bošnjačkog naroda, Vijeće je ocijenilo i utvrdilo da je Zakonom o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske povrijeđen vitalni nacionalni interes konstitutivnog bošnjačkog naroda. Razmatrajući navedeni zahtjev Vijeće je pošlo od toga da je ustavno pravo Narodne skupštine da zakonom uredi praznike u Republici, odnosno odredi dane praznika, način njihovog obilježavanja i praznovanja od strane građana, republičkih organa i organizacija, organa jedinica lokalne samouprave, preduzeća, ustanova i drugih organizacija. Pored toga, Vijeće smatra da je legitimno pravo svakog konstitutivnog naroda i ostalih građana u Republici da kroz zakonodavne mehanizme očuva svoju tradiciju, vjerski i nacionalni identitet, pri čemu nijedan konstitutivni narod ne može imati dominantan položaj u odnosu na jedan ili dva konstitutivna naroda. Dakle, sva tri konstitutivna naroda svoja prava, slobode i obaveze ostvaruju pod jednakim uslovima i na način kako je to utvrđeno Ustavom Republike Srpske. S obzirom na to da je smisao prava na očuvanje posebnosti da se obezbijede garancije za očuvanje nacionalnog identiteta pripadnika konstitutivnih naroda, Vijeće je ocijenilo da praznik, propisan osporenim zakonom, „Pravoslavna nova godina“ koji se praznuje 14. janura, spada u krug duhovnih vrijednosti koje njeguje konstitutivni srpski narod u očuvanju svoje tradicije i identiteta. Prema ocjeni Vijeća, osporeni zakon po svom sadržaju daje prednost jednom konstitutivnom narodu među subjektima na koje se odnosi, te da je, saglasno navedenom, osporenim propisivanjem privilegovan jedan konstitutivni narod, čime je prekršen princip ravnopravnosti konstitutivnih naroda iz člana 1. Ustava Republike Srpske i došlo do diskriminacije na ravnopravno uvažavanje nacionalnih, tradicionalnih, vjerskih, kulturnih i drugih karakteristika konstitutivnih naroda i svih građana Republike Srpske. 

 

            Iz izloženog Vijeće je utvrdilo da je Zakonom o dopunama Zakona o praznicima Republike Srpske povrijeđen vitalni nacionalni interes konstitutivnog bošnjačkog naroda iz člana 70. Ustava Republike Srpske, dopunjenog Amandmanom LXXVII na Ustav, definisan u alineji 2, koja se odnosi na identitet jednog konstitutivnog naroda, te u alineji 6 koja se odnosi na njegovanje kulture, tradicije, vjeroispovijesti i kulturnog nasljeđa tog naroda.

 

 

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u dispozitivu ove odluke.

 

 

Ovu odluku Vijeće za zaštitu vitalnog interesa donijelo je u sastavu: predsjedavajući Branko Sunarić, predsjednik Ustavnog suda Mirko Zovko i sudije: Mihailo Adamović, Milorad Ivošević, Adem Medić, prof. dr Marko Rajčević i Avdo Špiljak.

 

 

 

Broj: UV-5/11                                                                PREDSJEDAVAJUĆI

20. septembar 2011. godine                                        Vijeća za zaštitu vitalnog interesa