Utvrđuje se da član 7. stav 2. i član 9. Statuta opštine Nevesinje ("Službeni glasnik Opštine Nevesinje" br. 6/05 i 3/07) nisu u saglasnosti sa Ustavom.

              Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti i zakonitosti Odluke o proglašenju idejnog rješenja grba i zastave opštine Nevesinje broj 01-013-189/99 od 7. septembra 1999. godine ("Službeni glasnik Opštine Nevesinje" br. 5/99 i 6/05).

 

 

O b r a z l o ž e nj e

    

                  Klub delegata bošnjačkog naroda u Vijeću naroda Republike Srpske dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti i zakonitosti čl. 7. i 9. Statuta Opštine Nevesinje ("Službeni glasnik Opštine Nevesinje" broj 6/05), koju je donijela Skupština Opštine Nevesinje. Iz sadržaja inicijative i navoda o povredi Ustava i zakona proizlazi da je, u pogledu člana 7. Statuta, osporen samo stav 2. ovog člana, kojim je opisan izgled grba Nevesinja. U inicijativi se navodi da osporene odredbe predmetnog statuta, koje određuju izgled grba kao simbola Opštine, te praznik i slavu Opštine, nisu u skladu sa ustavnim načelima ravnopravnosti konstitutivnih naroda i zabrane diskriminacije, koji su utvrđeni članom 1. stav 4. i članom 10. Ustava Republike Srpske. Davalac inicijative ističe da se u grbu Opštine Nevesinje, koji je definisan članom 7. osporenog statuta, pored elemenata prirodnog i kulturnog nasljeđa, nalaze i elementi vjerskog karaktera koji simbolišu samo jedan konstitutivni narod, čime se pripadnici drugih naroda dovode u neravnopravan položaj. Pored toga, u pogledu osporenih odredba člana 9. Statuta, kojima je kao praznik Opštine određene 8. novembar — Mitrovdan, a slava opštine "Voznesenje Gospodnje — Spasovdan", davalac inicijative navodi da praznici i slave jedinica lokalne samouprave, kao javnih institucija, ne mogu imati vjerski karakter, jer se na taj način drugi konstitutivni narodi dovode u diskriminirajući položaj. U dopuni inicijative od 16. juna 2010. godine Klub delegata bošnjačkog naroda traži ocjenu ustavnosti i zakonitosti i Odluke o proglašenju idejnog rješenja grba i zastave Opštine Nevesinje broj 01-013-189/99 od 7. septembra 1999. godine ("Službeni glasnik Opštine Nevesinje" broj 5/99 i 6/05), koju je donijela Skupština Opštine Nevesinje, navodeći da smatra da ova odluka nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom iz istih razloga kao i osporene odredbe Statuta Opštine Nevesinje.

   

            U odgovoru na inicijativu koji je dostavila Skupština Opštine Nevesinje, navodi se da su, saglasno Zakonu o lokalnoj samoupravi, prema kojem se oblik, sadržaj i upotreba simbola regulišu statutom jedinice lokalne samouprave u skladu sa zakonom, članom 7. Statuta ove opštine definisani grb i zastava, kao simboli Opštine, a članom 9. praznik i slava Opštine Nevesinje. Dalje se navodi da je Skupština Opštine, koja ima multietnički karakter, 7. septembra 1999. godine, nakon provedenog postupka, većinom glasova usvojila Odluku o proglašenju idejnog rješenja grba i zastave opštine Nevesinje, kojom je objedinjeno kulturno, istorijsko i prirodno nasljeđe ove lokalne zajednice. Osnovni elementi grba su krst sa četiri ocila, koji simbolizuje prisustvo države Nemanjića na ovom prostoru, zatim ukrštene puške, kao simbol slobodarske tradicije naroda i dva ustanka iz 1875. i 1941. godine. Planina Velež na grbu štiti i čuva Nevesinje, grančice hrasta sa žirovima predstavljaju dugovječnost i obnavljanje života, dok lenta i štit grbu daju svečaniji ton. Donosilac predmetnog statuta smatra da način na koji je definisan grb Opštine Nevesinje, odražava kulturno i prirodno nasljeđe naroda Nevesinja i da pojedinim elementima, kao ni grbom u cjelini, nije doveden u neravnopravan položaj nijedan konstitutivni narod. Krst sa četiri ocila, kako se u odgovoru ističe, ima karakter vjerskog obilježja, ali se mora imati u vidu činjenica da grb jedinice lokalne samouprave može imati elemente istorijskog nasljeđa, što u konkretnom slučaju ovaj simbol i jeste za Opštinu Nevesinje, i to je istorijska činjenica koja se ne može promijeniti. Skupština Opštine Nevesinje smatra da ovako definisan grb predstavlja istorijsko i prirodno naljeđe ove lokalne zajednice, da zadovoljava heraldičke standarde, te da je izraz volje građana Nevesinja. U pogledu osporenog člana 9. Statuta, u odgovoru se navodi da je 1993. godine, saglasno Zakonu o slavam i svetkovinama ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 19/92), donesena odluka da se Spasovdan obilježava kao slava ove opštine, što je prihvaćeno i Statutom koji je usvojen 2005. godine, te da je ovim statutom prvi put ustanovljen Dan opštine  — Mitrovdan, kao trajno sjećanje na dane u proteklom otadžbinskom ratu kada su vojska i narod u dvije  bitke 1992. i 1994. godine, odbranili svoja vjekovna ognjišta.

 

               Statut Opštine Nevesinje ("Službeni glasnik Opštine Nevesinje" br. 6/05 i 3/07) donesen je na osnovu člana 102. Ustava Republike Srpske i čl. 30. i 165. Zakona o lokalnoj samoupravi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 101/04). Osporenim članom 7. stav 2. ovog akta propisano je da osnovu grba čini štit, zaobljenog donjeg dijela, proporcija 3 : 4, paleta boja CMYK. Osnovni štit je boje nebesko plave (SKY BLU), u njegovom donjem dijelu se nalazi crveni (RED) štit istog oblika i proporcije kao osnovni na kojem je bijeli krst sa četiri bijela ocila, sa bočnih strana ovog štita je bijeli crtež hrasta sa žirovima. Na sredini osnovnog štita simbolički je prikazana planina Velež i dva brda sa njenih strana. Boja ove aplikacije je plava (BLU), iznad planina nalaze se dvije bijele ukrštene puške. Sa gornje strane osnovnog štita je crvena (RED) lenta postavljena u polukrug na kojoj bijelim slovima - mirosavljevo - piše Nevesinje. Širina lente je 1/8 širine osnovnog štita.

 

                Osporenim članom 9. Statuta Opštine Nevesinje propisano je da je praznik Opštine 8. novembar — Mitrovdan i neradni je dan za sve organe jedinice lokalne samouprave, preduzeća i ustanove (stav 1), te da je Slava opštine Voznesenje Gospodnje — Spasovdan i radni je dan za preduzeća i ustanove (stav 2). 

 

               Odluku o proglašenju idejnog rješenja grba i zastave Opštine Nevesinje broj 01-013-189/99 od 7. septembra 1999. godine, Skupština Opštine Nevesinje je donijela na osnovu člana 37. Statuta Opštine Nevesinje ("Službeni glasnik opštine Nevesinje" broj 2/97). Ovom odlukom je proglašeno idejno rješenje za grb i zastavu Opštine Nevesinje i utvrđena je visina novčanih nagrada poimenično navedenim licima za tri najbolja idejna rješenja.

  

               U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporenih odredaba Statuta opštine Nevesinje, Sud je, prije svega, imao u vidu da je članom 102. stav 1. tačka 6. Ustava utvrđeno da opština preko svojih organa, u skladu sa zakonom, izvršava zakone, druge propise i opše akte Republike, čije je izvršavanje povjereno opštini, obezbjeđuje izvršavanje propisa i opštih akata opštine, te da se, prema stavu 2. ovog člana Ustava, sistem lokalne uprave uređuje zakonom. Pored toga, članom 5. stav 1. al. 1, 2. i 9. Ustava utvrđeno je da se ustavno uređenje Republike temelji na garantovanju i zaštiti ljudskih sloboda i prava u skladu sa međunarodnim standardima, obezbjeđivanju nacionalnih ravnopravnosti i zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda i lokalnoj samoupravi. Sud je takođe imao u vidu garancije iz člana 10. Ustava, prema kojem su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo.

 

               Pored navedenih ustavnih odredaba, Sud je imao u vidu i odredbe člana 30. stav 1. alineja 1. Zakona o lokalnoj samoupravi ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 101/04, 42/05 i 118/05), prema kojem skupština opštine donosi statut opštine, te člana 5. istog zakona kojim je propisano da jedinica lokalne samouprave ima jedan ili više simbola, da simbol izražava istorijsko, kulturno i prirodno nasljeđe jedinice lokalne samouprave, da grb jedinice lokalne samouprave mora biti sačinjen i opisan po pravilima heraldike, te da se oblik, sadržaj i upotreba simbola regulišu statutom jedinice lokalne samouprave u skladu sa zakonom.

 

              Saglasno navedenim ustavnim i zakonskim ovlašćenjima, Skupština opštine Nevesinje je, po ocjeni Suda, bila nadležna da Statutom ove jedinice lokalne samouprave, između ostalog, uredi pitanje simbola opštine, odnosno grba, te praznika opštine. Međutim, način na koji su osporenim odredbama člana 7. stav 2. i člana 9. predmetnog statuta regulisana ova pitanja, po ocjeni Suda, nije u saglasnosti sa citiranim ustavnim i zakonskim odredbama. Naime, grb Opštine Nevesinje, kao simbol ove jedinice lokalne samouprave, treba da sadrži elemente koji predstavljju tradiciju i kulturno i istorijsko nasljeđe svih građana ove lokalne zajednice, tako da svi oni mogu da se identifikuju sa ovim obilježjem. Grb je, dakle, zajednički simbol svih građana ove jedinice lokalne samouprave,  zbog čega mora održavati njen multietnički karakter. S obzirom na činjenicu da je članom 7. stav 2. osporenog statuta propisano da grb Nevesinja, između ostalog, sadrži i "bijeli krst sa četiri bijela ocila", Sud je ocijenio da se ovakvim obilježjem, koje nesumnjivo predstavlja tradiciju i istorijsko nasljeđe samo srpskog naroda, dovode u neravnopravan položaj druga dva konstitutivna naroda i Ostale građane Opštine Nevesinje. Naime, Sud smatra da ukoliko grb, kao zajednički simbol svih građana jedinice lokalne samouprave, sadrži elemente vjerskog i nacionalnog predznaka, onda mora odražavati njen multietnički karakter, odnosno obuhvatiti obilježja u kojima bi se svi građani mogli prepoznati. Kako u konkretnom slučaju grb Opštine Nevesinje sadrži elemente koji predstavljaju vjerski i nacionalni identitet samo srpskog naroda, Sud je ocijenio da su takvim propisivanjem narušene ustavne garancije iz člana 5. stav 1. al. 1. i 2. i člana 10. Ustava.

 

               Ocjenjujući ustavnost i zakonitost osporenog člana 9. Statuta, kojim je određen 8. novembar — Mitrovdan kao praznik Opštine, a kao slava Opštine Voznesenje Gospodnje — Spasovdan, Sud je utvrdio je ovakvim propisivanjem došlo do povrede načela ravnopravnosti iz člana 10. Ustava, jer se određivanjem Mitrovdana kao praznika Opštine, čime se ovom prazniku daje vjerski karakter, te uvođenjem slave Opštine — Spasovdana građani pravoslavne vjeroispovijesti dovode u privilegovan položaj i daje im se prednost u odnosu na druge građane ove jedinice lokalne samouprave. Naime, nesumnjivo je da se svi građani ove multietničke opštine ne mogu identifikovati sa ovim praznicima, jer ih, s obzirom na njihov vjerski karakter, ne mogu prihvatiti kao svoje, zbog čega su osporenim normiranjem dovedeni u neravnopravan položaj.

 

               Razmatrajući osporenu Odluku o proglašenju idejnog rješenja grba i zastave Opštine Nevesinje, Sud je utvrdio da ova odluka, po svojoj pravnoj prirodi,  nema karakter opšteg pravnog akta koji, prema članu 115. Ustava, može biti predmet ustavnosudske kontrole. Radi se, naime, o aktu kojim Skupština Opštine Nevesinje, nakon zatvorenog konkursa, vrši izbor konkretnog idejnog rješenja za grb i zastavu Opštine Nevesinje i određuje visinu novčane nagrade za tri prvonagrađena rješenja. Shodno navedenom, Sud je, zbog nenadležnosti, odlučio da ne prihvati inicijativuza pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti i zakonitosti osporene odluke.

 

                Imajući u vidu da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, primjenom člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, o ustavnosti  i zakonitosti osporenih odredaba Statuta Opštine Nevesinje odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.  

 

             Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ove odluke.

 

                Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zoran Lipovac, prof. dr Duško Medić, prof. dr Marko Rajčević, prof. dr Snežana Savić i Avdo Špiljak.

 

 

 

Broj: U-32/10                                                                                       PREDSJEDNIK

20. februar 2013. godine                                                            USTAVNOG SUDA

 

                                                                                                              Džerard Selman