Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj dana 22. oktobra 2025. godine, d o n i o  je 

R J E Š E Nj E

Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti Odluke o odobravanju cijene energije i tarifnih stavova za javno snabdijevanje broj: 01-1324-10/24/R-120-1310 od 17. decembra 2024. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 111/24) koju je donijela Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske.

O b r a z l o ž e nj e

Aleksandar Škorić iz Prijedora dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti Odluke o odobravanju cijene energije i tarifnih stavova za javno snabdijevanje („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 111/24), koju je donijela Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske. Davalac inicijative navodi da osporena odluka nije u saglasnosti sa odredbama čl. 53. i 108. Ustava Republike Srpske te odredbama člana 52. stav 2, člana 47. stav 3. i člana 70. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 6/12, 63/14, 18/17 i 90/21), čl. 10, 11. i 14. Zakona o obligacionim odnosima i člana 81. stav 5. Zakona o električnoj energiji. Dalje se navodi da je Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske donijela osporeni akt bez pribavljenog mišljenja Savjetodavnog tijela za zaštitu potrošača, kako je to predviđeno članom 52. stav 2. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, čime je povrijedila pravo potrošača na adekvatnu zaštitu njihovih interesa, a samim tim i načelo ravnopravnosti propisano članom 11. Zakona o obligacionim odnosima. Takođe, inicijativom se ukazuje da je Odluka nezakonita i u pogledu roka obavještenja potrošača o odobravanju cijene energije i tarifnih stavova, jer se obračun isporučene električne energije po uvećanoj cijeni počeo vršiti već nakon devet dana od dana saopštavanja promjene cijene, što je u suprotnosti sa članom 47. stav 3. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj i članom 81. stav 5. Zakona o električnoj energiji. Na navedeni način je, po mišljenju davaoca inicijative, narušena ravnoteža prava i obaveza na štetu potrošača, što je dovelo i do povrede odredbe člana 70. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj. Pored toga, davalac inicijative ističe da iz obrazloženja Odluke proizilazi da je javni snabdjevač za količinu energije za javno snabdijevanje u 2025. godini sproveo postupak prikupljanja ponuda, ali da se zbog visoko ponuđenih cijena od strane trgovaca te izbjegavanja šokova za najosjetljivije kategorije kupaca javni snabdjevač odlučio da se predmetna električna energija nabavi isključivo od proizvodnih preduzeća iz sastava Mješovitog holdinga „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće, a.d. Trebinje, gdje je na osnovu ugovora o uređenju međusobnih odnosa, te sagledavanjem ukupnih potreba za električnom energijom kupaca koji imaju pravo na javno snabdijevanje izračunata cijena nabavke električne energije u iznosu od 0,0777 KM/kWh. Na ovaj način je, po mišljenju davaoca inicijative, došlo do povrede čl. 10. i 14. Zakona o obligacionim odnosima, kojima je definisano načelo savjesnosti i poštenja te zabrana stvaranja i iskorišćavanja monopolskog položaja na tržištu. Shodno navedenom, predlaže se da Sud utvrdi da osporeni pravni akt nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, Zakonom o zaštiti potrošača i Zakonom o obligacionim odnosima.

Takođe, Dario Lj. Sandić iz Banjaluke dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti Odluke o odobravanju cijene energije i tarifnih stavova za javno snabdijevanje („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 111/24), koju je donijela Regulatorna komisija za energetiku. U inicijativi se navodi da osporena odluka nije u saglasnosti sa odredbama čl. 5, 10, 13, 21, 35, 36, 51, 53 i 68. Ustava Republike Srpske i odredbama Zakona o električnoj energiji, uz ukazivanje na Odluku Ustavnog suda Republike Srpske broj U-3/23 od 28. februara 2024. godine kojom je utvrđena neustavnost tačke IV Odluke o utvrđivanju tarifnih stavova za korisnike distributivnih sistema u Republici Srpskoj broj 01-421-25/22/R-443 od 15. decembra 2022. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 125/22), te neustavnost i nezakonitost tač. II i IV Odluke o tarifnim stavovima za javno snabdijevanje električnom energijom u Republici Srpskoj broj 01-599-2/22/R-58-445 od 15. decembra 2022. godine  („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 125/22). Obrazlažući razloge osporavanja, davalac inicijative ističe da osporenim odredbama odluke nisu otklonjene diskriminacija i neustavnost koje je Ustavni sud utvrdio u Odluci broj U-3/23, odnosno da je ova odluka ostala identična ranijoj odluci koju je Ustavni sud utvrdio neustavnom. Naime, po mišljenju davaoca inicijative, odredbe osporene odluke kojima se uvode pojmovi tarifnih grupa: bijela, plava i crvena identične su odredbama ranije neustavne odluke u kojoj su tarifne grupe bile označene kao domaćinstvo 1. i  domaćinstvo 2. Na taj način, Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske je osporenim propisivanjem opet dovela u „neravnopravan položaj građane koji troše više električne energije mjesečno od građana koji troše manje električne energije, a u zavisnosti od broja članova porodičnog domaćinstva, područja gdje žive, vrste objekta stanovanja i načina života“. Zaključno, predlaže da Sud na osnovu odredaba čl. 108, 109. i 115. Ustava Republike Srpske i odredaba Zakona o električnoj energiji utvrdi neustavnost i nezakonitost Odluke o odobravanju cijene energije i tarifnih stavova za javno snabdijevanje („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 111/24).

S obzirom na to da je u konkretnoj ustavnopravnoj stvari više subjekata posebnim inicijativama tražilo ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti iste odluke, Sud je, na osnovu člana 9. st. 1. i 3. Poslovnika o radu Ustavnog suda Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 114/12, 29/13 i 90/14), rješenjem broj U-6/25 od 28. maja 2025. godine, spojio navedene inicijative radi vođenja jedinstvenog postupka, pripajajući inicijativu broj U-41/25 inicijativi koja je evidentirana pod brojem U-6/25.

U odgovorima na obje inicijative, koje je dostavila Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske, navodi se da se odredbe čl. 51. i 52. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj odnose na pružaoca usluge, a ne na rad javnih institucija, ukazujući na to da je  Ustavni sud Republike Srpske, Odlukom broj U-3/23 od 28. februara 2024. godine, Odluku o tarifnim stavovima za javno snabdijevanje proglasio opštim pravnim aktom, a u čijim postupcima donošenja, po mišljenju donosioca akta, ne postoji obaveza formiranja savjetodavnog tijela. Dalje se navodi da odredbe člana 47. stav 3. Zakona o zaštiti potrošača Republike Srpske i člana 81. stav 5. Zakona o električnoj energiji nisu relevantne i ne mogu imati uticaj na pravnu valjanost odluke. Naime, osporena odluka je objavljena dana 23.12.2024. godine u „Službenom glasniku Republike Srpske“, broj 111/24, a stupila na snagu 31.12.2024, što je u skladu sa odredbom člana 109. stav 1. Ustava Republike Srpske. Takođe ističu da iako je objavljivanje promjene cijene i drugih uslova prodaje u razumnom roku od 15 dana prije primjene, obaveza snabdjevača električnom energijom, shodno članu 81. Zakona o električnoj energiji, Regulatorna komisija je pored toga, poštujući načelo javnosti rada, u postupku donošenja osporene odluke, dana 20. novembra i 11. decembra 2024. godine, objavila obavještenje za javnost o podnesenom zahtjevu Mješovitog holdinga „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće, a.d. Trebinje, za odobrenje tarifnih stavova za javno snabdijevanje krajnjih kupaca električnom energijom u Republici Srpskoj, koji bi se primjenjivali od 1. januara 2025. godine, kao i da se dostavljeni zahtjev javnog snabdjevača sa promijenjenom cijenom nalazi na internet stranici Regulatorne komisije (u prilogu odgovora u dokumentaciji, između ostalog, nalaze se dva saopštenja za javnost, broj 01-1324-3/24 od 20. novembra 2024. i broj 01-1324-9/24 od 11. decembra 2024. godine). Sem toga, navodi se da je Regulatorna komisija 17. decembra 2024. godine objavila obavještenje za javnost, da je donesena odluka o davanju saglasnosti na cijenu energije za javno snabdijevanje krajnjih kupaca i na zahtijevane ukupne tarifne stavove za javno snabdijevanje, a za potvrdu svojih navoda, donosilac akta je dostavio dopis naslovljen kao „obavještenje za javnost“ pod brojem 01-1324-11/24 od 17. decembra 2024. godine. U odgovoru se takođe osporavaju navodi inicijative o povredi čl. 10 i 14. Zakona o obligacionim odnosima. Donosilac osporenog akta navodi da je cijena nabavke električne energije obrazložena u mjeri koja opravdava njenu neophodnost i svrsishodnost, te da osporena odluka upravo ima za cilj zaštitu kupaca koji se snabdijevaju u sistemu javnog snabdijevanja, u odnosu na nestabilnost cijena na otvorenom tržištu. Navode da je u pobijanoj odluci jasno obrazloženo kako je utvrđena cijena električne energije, da je javni snabdjevač obrazložio da je izvršeno prikupljanje ponuda, odnosno istraživanje tržišta, a na osnovu čega je utvrđeno da bi prosječna cijena električne energije na veleprodajnom tržištu bila višestruko veća od cijene električne energije utvrđene osporenom odlukom, čime je ispoštovana suština odredbe člana 72. stav 5. Zakona o električnoj energiji, da se obezbijedi što povoljnija cijena javnog snabdijevanja s jedne strane, odnosno da se osiguraju uslovi za redovno i sigurno snabdijevanje krajnjih kupaca električnom energijom (od strane javnog snabdjevača), s druge strane. U odgovoru se takođe negira dio inicijative kojom se ukazuje da odredbama osporene odluke nisu otklonjene diskriminacije i neustavnosti iz odluke Ustavnog suda broj U-3/23 od 28. marta 2024. godine, pri čemu se ukazuje na rješenje Ustavnog suda Republike Srpske broj U-31/24 od 26. marta 2025. godine, kojim nije prihvaćena inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti čl. 4. i 19. Tarifnog sistema za prodaju električne energije i korišćenje distributivne mreže („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 119/22 i 24/24), a na osnovu kojih odredaba Tarifnog sistema je i donesena ova osporena odluka. Slijedom navedenog predlažu da Ustavni sud Republike Srpske ne prihvati predmetne inicijative.

Odluku o  odobravanju cijene energije i tarifnih stavova za javno snabdijevanje („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 111/24) donijela je Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske na osnovu člana 28. tačka 14, člana 30. stav 2. i člana 87. stav 2. Zakona o električnoj energiji („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 68/20) i odredbe člana 33. stav 1. tačka v) Poslovnika o radu Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 59/10). Ovom odlukom se prihvata zahtjev javnog snabdjevača Mješovitog holdinga „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće, a.d. Trebinje, i odobrava cijena energije za javno snabdijevanje krajnjih kupaca električne energije u iznosu od 0,0777 KM/kWh za nabavku električne energije i 2,48 KM po mjernom mjestu mjesečno za uslugu snabdijevanja (tačka I); tačkom II prihvata se zahtjev javnog snabdjevača Mješovitog holdinga „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće, a.d. Trebinje, i odobravaju se tarifni stavovi za javno snabdijevanje električnom energijom u Republici Srpskoj, kako slijedi:

Tarifni stavovi navedeni u gornjoj tabeli ne sadrže porez na dodatu vrijednost, a obračunska snaga za krajnje kupce kojima se obračunska snaga ne utvrđuje mjerenjem iznosi: ostala potrošnja 2, 3, 6. i 7. tarifna grupa: 5 kW i domaćinstva 1. i 2. tarifna grupa: 3,3 kW. Manji dnevni tarifni stavovi (MT) primjenjuju se u vremenu od 22 - šest časova za zimsko računanje vremena, odnosno od 23 do sedam časova za ljetno računanje vremena i u dane vikenda neprekidno od petka u 22 (23) do ponedjeljka u šest (sedam) časova; tačkom III javni snabdjevač Mješoviti holding „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće, a.d. Trebinje, dužan je da, na odgovarajući način, objavi tarifne stavove i relevantne odredbe ove odluke i učini ih dostupnim krajnjim kupcima koji imaju pravo na javno snabdijevanje, dok je tačkom IV određeno da se ova odluka objavljuje u „Službenom glasniku Republike Srpske“ i na internet stranici Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske, a stupa na snagu 1. januara 2025. godine; tačkom V određeno je da danom stupanja na snagu ove odluke prestaje važiti Odluka o tarifnim stavovima za javno snabdijevanje električnom energijom u Republici Srpskoj broj 01-599-2/22/R-58-445 od 15. decembra 2022. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 125/22 i 25/24).

U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporene odluke Sud je imao u vidu da je odredbama Ustava Republike Srpske utvrđeno da su građani Republike ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki su pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10), da Republika obezbjeđuje zaštitu potrošača (član 53), da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, te da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom (član 108).

Pored navedenog, Sud je imao u vidu da su Zakonom o električnoj energiji („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 68/20) uređeni ciljevi i način ostvarivanja elektroenergetske politike, uslovi i način obavljanja elektroenergetskih djelatnosti, nadležnosti Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske u sektoru električne energije, način funkcionisanja i razvoja tržišta električne energije, prava i obaveze učesnika na tržištu, nadzor nad tržištem, zaštita kupaca električne energije, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i druga pitanja od značaja za uređivanje elektroenergetske oblasti (član 1); da se ovaj zakon zasniva na načelima nediskriminacije, pravičnosti, transparentnosti, tržišne konkurencije, slobode kretanja robe i slobode pružanja usluga, zaštite prava krajnjih kupaca, javnog interesa i zaštite životne sredine, te slobode izbora snabdjevača električnom energijom (član 3); da je operater distributivnog sistema električne energije energetski subjekt koji obavlja djelatnost distribucije električne energije i upravljanja distributivnim sistemom električne energije, da je odgovoran za rad, održavanje i razvoj distributivnog sistema na određenom području, njegovo povezivanje sa drugim sistemima i za obezbjeđenje dugoročne sposobnosti sistema da ispuni potrebe za distribucijom električne energije na ekonomski opravdan način (član 5. tačka 4), da snabdijevanje označava prodaju električne energije krajnjim kupcima, uključujući i preprodaju, da je snabdjevač elektroenergetski subjekt koji obavlja djelatnost snabdijevanja električnom energijom (član 5. tač. 6. i 7), da  kupac  označava kupca na veliko ili krajnjeg kupca električne energije, da krajnji kupac označava kupca koji kupuje električnu energiju za sopstvenu upotrebu (član 5. tač. 13. i 14), da je korisnik sistema proizvođač, odnosno krajnji kupac (član 5. tačka 25); da je Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske regulatorno tijelo koje reguliše i vrši nadzor nad tržištem električne energije na principima nepristrasnosti, transparentnosti, pravičnosti, nediskriminacije, efikasne konkurencije, nezavisnosti i zaštite svih učesnika na tržištu električne energije (član 26); da u izvršavanju poslova iz svoje nadležnosti, utvrđenih ovim zakonom, Regulatorna komisija preduzima mjere i aktivnosti kojima se doprinosi, između ostalog, obezbjeđivanju stabilnog, transparentnog i nediskriminatorskog regulatornog okvira (član 27. tačka 3), te zaštita kupaca električne energije (član 27. tačka 12); da Regulatorna komisija ima nadležnost da, pored ostalog, donosi tarifni sistem za prodaju električne energije i korišćenje distributivne mreže, da utvrđuje tarifne stavove za korisnike distributivnih sistema (distributivna mrežna tarifa) i odobrava cijene javnog snabdijevanja kupaca koji imaju pravo na univerzalnu uslugu  (član 28. tač. 5, 6. i 14); da u vršenju svojih nadležnosti Regulatorna komisija donosi opšte i pojedinačne pravne akte, da se opšti akti, kao i pojedinačni akti koji su od značaja za prava i obaveze većeg broja subjekata, a odnose se na regulatornu nadležnost, objavljuju u “Službenom glasniku Republike Srpske” i na internet stranici Regulatorne komisije (član 30. st. 1, 2. i 4); da Regulatorna komisija donosi metodologiju za utvrđivanje naknade za korišćenje distributivne mreže (distributivna mrežna tarifa), zasnovanu na načelima proporcionalnosti i nediskriminacije, javnih i nediskriminatorskih kriterijuma za priznavanje troškova, podsticanja efikasnog korišćenja distributivne mreže, fer balansa između kvaliteta usluge i cijene koju plaćaju korisnici mreže, zabrane unakrsne subvencije između različitih grupa korisnika mreža, podsticanja povećanja efikasnosti rada operatera distributivnog sistema, povećanje sigurnosti snabdijevanja, uključujući i informacionu bezbjednost, integracije tržišta i primjene savremenih tehnologija, održivog investiranja u distributivnu mrežu (član 55. stav 1), da način obračuna i iznos naknade za korišćenje distributivne mreže i visine tarifnih stavova po kategorijama potrošnje i grupama kupaca utvrđuje Regulatorna komisija, na prijedlog operatera distributivnog sistema, a na osnovu metodologije za utvrđivanje naknade za korišćenje distributivne mreže iz stava 1. ovog člana (član 55. stav 2); da su tarifni stavovi za korišćenje distributivne mreže jedinstveni na cijeloj teritoriji Republike Srpske (član 55. stav 3); da se snabdijevanje električnom energijom vrši u skladu sa ovim zakonom, opštim uslovima za isporuku i snabdijevanje električnom energijom i ugovorom koji zaključuju snabdjevač i kupac, te drugim podzakonskim aktima donesenim na osnovu ovog zakona (član 71. stav 1); da s ciljem obezbjeđenja univerzalne usluge snabdijevanja električnom energijom malih kupaca i domaćinstava koji nisu izabrali snabdjevača na tržištu, Vlada, na osnovu izvještaja iz člana 28. stav 1. tačka 12) ovog zakona, donosi odluku kojom određuje javnog snabdjevača, da se univerzalna usluga koju obavlja snabdjevač iz stava 1. ovog člana obavlja kao javna usluga snabdijevanja prema regulisanim uslovima onim kupcima koji imaju pravo na javno snabdijevanje i koji slobodno izaberu ili po automatizmu koriste takav način snabdijevanja, po lako uporedivim, nediskriminatorskim i transparentnim cijenama (član 72. st. 1. i 2); da je javni snabdjevač dužan da, s ciljem osiguranja potrebnih uslova za redovno i sigurno snabdijevanje krajnjih kupaca električnom energijom koji imaju pravo na javno snabdijevanje, nabavlja potrebnu električnu energiju u konkurentskom postupku (aukcija, javni oglas, organizovano tržište i slično) (član 72. stav 5); da je snabdjevač električnom energijom dužan da kupce neposredno obavijesti o promjeni cijena i drugih uslova prodaje u razumnom roku, a najkasnije 15 dana prije primjene izmijenjenih cijena ili uslova prodaje (član 81. stav 1. tačka 5); da tarifne stavove za snabdijevanje krajnjih kupaca kod javnog snabdjevača odobrava Regulatorna komisija na osnovu cijene električne energije ostvarene u konkurentskom postupku iz člana 72. stav 5. ovog člana (član 87. stav 2), da su tarifni stavovi za javno snabdijevanje krajnjih kupaca iste kategorije i grupe kupaca jednaki za sve kupce u Republici Srpskoj (član 87. stav 3); da tarifni sistem za prodaju električne energije i korišćenje distributivne mreže donosi Regulatorna komisija, da se tarifnim sistemom iz stava 1. ovog člana utvrđuju kategorije potrošnje i grupe kupaca, tarifni elementi za utvrđivanje količine isporučene električne energije i način primjene tarifnih stavova za izračunavanje cijene isporučene električne energije (član 88).

Odredbama Zakona o obligacionim odnosima („Službeni list SFRJ” br. 29/78, 39/85, 45/89 i 57/89 i „Službeni glasnik Republike Srpske” br. 17/93, 3/96, 39/03 i 74/04), na koje se ukazuje inicijativama, propisano je da su strane u obligacionim odnosima slobodne, u granicama prinudnih propisa, javnog poretka i dobrih običaja, da svoje odnose urede po svojoj volji (član 10); da su strane u obligacionom odnosu ravnopravne (član 11) i da u zasnivanju obligacionih odnosa strane ne mogu ustanovljavati prava i obaveze kojima se za bilo koga stvara ili iskorišćava monopolski položaj na tržištu (član 14).

Takođe, Zakonom o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 6/12, 63/14, 18/17 i 90/21) ) propisano je da je usluga od opšteg ekonomskog interesa, između ostalog, usluga snabdijevanja električnom energijom, koja se pruža posredstvom distributivne mreže, čiji kvalitet, uslove pružanja, odnosno cijenu uređuju ili kontrolišu republički organ uprave ili organ na nivou BiH ili drugi nosilac javnog ovlašćenja, a radi zadovoljenja opšteg društvenog interesa te da se pružanje ekonomske usluge potrošaču zasniva na ugovornom odnosu između potrošača i trgovca (član 46. st. 1 i 2); da trgovac koji pruža ekonomsku uslugu posredstvom distributivne mreže dužan je da omogući potrošačima priključak na distributivnu mrežu i upotrebu priključka, mreže i usluge pod unaprijed poznatim i ugovorenim uslovima propisanim od trgovca ili drugog ovlašćenog organa, ukoliko za to postoji tehnička mogućnost, da uslove i promjene uslova iz stava 1. ovog člana trgovac ili drugi ovlašćeni organ dužan je da objavi u najmanje jednom dnevnom listu koji se distribuira na teritoriji Republike i na svojoj internet stranici, da je za pružanje usluga iz stava 1. ovog člana trgovac dužan da sa potrošačem zaključi ugovor u pisanoj formi na osnovu opštih uslova, kao i da potrošača obavijesti, u pisanoj formi, o svakoj promjeni uslova pružanja ekonomskih usluga iz ugovora, najkasnije mjesec dana prije početka primjene tih uslova (član 47. st. 1, 2. i 3); da je trgovac koji pruža ekonomsku uslugu dužan da uspostavi besplatnu i lako dostupnu kontakt liniju za pomoć potrošačima u vezi sa korišćenjem ekonomske usluge, da potrošač koji je nezadovoljan kvalitetom i obračunom pružene ekonomske usluge ima pravo da trgovcu podnese prigovor u pisanoj ili elektronskoj formi u roku koji je propisan u ugovoru iz člana 46. stav 2. ovog zakona, da je trgovac koji pruža ekonomsku uslugu dužan da formira komisiju za rješavanje reklamacija potrošača u čijem radu moraju učestvovati predstavnici udruženja za zaštitu potrošača, da je komisija iz stava 3. ovog člana obavezna da na reklamaciju potrošača odgovori u pisanoj formi u roku od 30 dana od dana prijema prigovora, o čemu vodi posebnu evidenciju, da u odgovoru komisija iz stava 3. ovog člana mora da navede da li uvažava potrošački prigovor, da obrazloži svoju odluku po prigovoru i ponudi konkretan prijedlog za razrješenje potrošačkog prigovora (član 51); da nadležni organi koji odlučuju o pravima i obavezama potrošača - ekonomskih usluga obavezni su da formiraju savjetodavno tijelo u čijem radu učestvuju predstavnici udruženja potrošača, a to tijelo svoje odluke donosi bez diskriminacije, na transparentan i objektivan način, da nadležni organi iz stava 1. ovog člana svoje odluke donose nakon pribavljanja mišljenja Savjetodavnog tijela iz stava 1. ovog člana (član 52. st. 1. i 2); da nepoštena odredba u potrošačkom ugovoru je odredba o kojoj se nije pojedinačno pregovaralo i koja, suprotno načelu savjesnosti i poštenja, narušava ravnotežu prava i obaveza na štetu potrošača ili čijim bi se ispunjenjem značajno odstupilo od opravdanog očekivanja potrošača, da se smatra da se o pojedinoj ugovornoj odredbi nije pojedinačno pregovaralo ako je tu odredbu unaprijed formulisao trgovac, a potrošač nije imao uticaj na njen sadržaj, a naročito ako je riječ o odredbi unaprijed sačinjenog tipskog ugovora, da ako se pojedinačno pregovaralo o pojedinoj ugovornoj odredbi ili pojedinim aspektima ugovorne odredbe, to ne utiče na mogućnost da se ostale odredbe ugovora ocijene kao nepoštene, ako cjelokupna ocjena ugovora ukazuje na to da je riječ o tipskom ugovoru, da kada trgovac tvrdi da se o pojedinoj ugovornoj odredbi u unaprijed formulisanom tipskom ugovoru pojedinačno pregovaralo, dužan je da to dokaže (član 70).

Imajući u vidu navedeno, Sud je ocijenio da je Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske, saglasno citiranim zakonskim odredbama, u kojima su sadržane nadležnosti ovog organa,  bila ovlašćena da donese osporenu odluku kojom se odobrava cijena energije za javno snabdijevanje krajnjih kupaca električne energije i odobri tarifne stavove za javno snabdijevanje električnom energijom u Republici Srpskoj.

Ocjenjujući osporenu odluku u odnosu na Zakon o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 6/12, 63/14, 18/17 i 90/21), Sud je ocijenio da istom nije došlo do povrede odredaba na koje se poziva davalac inicijative. Naime, članom 46. stav 2. ovog zakona propisano je  da se pružanje ove usluge zasniva na ugovornom odnosu između potrošača i trgovca, da potrošač koji je nezadovoljan kvalitetom i obračunom pružene ekonomske usluge ima pravo da trgovcu podnese prigovor u roku određenom  u ugovoru, a trgovac je dužan da formira komisiju za rješavanje reklamacija potrošača u čijem radu moraju učestvovati predstavnici udruženja za zaštitu potrošača (član 51. st. 2. i 3), dok je članom 52. st. 1. i 2. propisano da nadležni organi koji odlučuju o pravima i obavezama potrošača -  ekonomskih usluga su obavezni da formiraju savjetodavno tijelo u čijem radu učestvuju predstavnici udruženja potrošača, koje svoje odluke donose nakon pribavljanja mišljenja ovog savjetodavnog tijela. Dakle, imajući u vidu navedene odredbe Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, proizlazi da je formiranje savjetodavnog tijela, odnosno obezbjeđenje učešća predstavnika potrošača obaveza davaoca usluge u postupku odlučivanja po prigovoru potrošača/korisnika predmetne usluge, a ne obaveza donosioca osporenog akta. Sud je takođe ocijenio da navodi inicijative, kojima se ukazuje na povredu odredaba člana 47. stav 3. istog zakona, nije od značaja za odlučivanje u ovoj ustavnopravnoj stvari.

U pogledu navoda davaoca inicijative da javni snabdjevač Mješoviti holding „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće, a.d. Trebinje, koristi svoju dominantnu poziciju nabavljajući električnu energiju unutar svog holdinga, ograničavajući mogućnost za niže cijene i stvaranje konkurencije koja bi mogla smanjiti troškove, po ocjeni Suda, predstavlja poseban postupak nabavke i utvrđivanja cijene električne energije, gdje Regulatorna komisija u okviru svojih nadležnosti vrši nadzor nad tržištem električne energije u skladu sa Zakonom o električnoj energiji, o čemu Ustavni sud, saglasno članu 115. Ustava, nije nadležan da odlučuje.

U vezi sa navodima davaoca inicijative, kojima se ukazuje na povredu člana 10. Ustava Republike Srpske, Sud napominje da je  rješenjem broj U-31/24 od 26. marta 2025. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 30/25), između ostalog, utvrđeno da je Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske bila ovlašćena da kupce u kategoriji potrošnje domaćinstva razvrsta u tarifne grupe: tarifna grupa jednotarifna bijela, tarifna grupa jednotarifna plava, tarifna grupa jednotarifna crvena, tarifna grupa dvotarifna bijela, tarifna grupa dvotarifna plava i tarifna grupa dvotarifna crvena, kao i da odredi tarifne elemente koji se primjenjuju prilikom utvrđivanja tarifnih stavova za obračun cijene električne energije za tarifne kupce, na način kako je to predviđeno odredbama člana 19. st. 4. do 10. Tarifnog sistema za prodaju električne energije i korišćenje distributivne mreže („Službeni glasnik Republike Srpske,“ br. 119/22 i 24/24), te da se istim razvrstavanjem u navedene tarifne grupe ne narušava  načelo jednakosti iz člana 10. Ustava, jer podrazumijeva da svi kupci električne energije koji se nalaze u istoj tarifnoj grupi uživaju isti pravni tretman i plaćaju istu cijenu električne energije. Dakle, na osnovu navedenih odredabaTarifnog sistema, u osporenoj odluci su utvrđene kategorije potrošnje i grupe kupaca, tarifni elementi za utvrđivanje količine isporučene električne energije i način primjene tarifnih stavova za izračunavanje cijene isporučene električne energije, a sve u skladu sa članom 88. stav 2. Zakona o električnoj energiji („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 68/20).

Imajući u vidu navedeno, osporeno propisivanje je, po ocjeni Suda, u saglasnosti i sa članom 108. Ustava.

Sud nije razmatrao navode davaoca inicijative da osporene odredbe Odluke o  odobravanju cijene energije i tarifnih stavova za javno snabdijevanje nisu u saglasnosti  sa  odredbama čl. 5, 13, 21, 35, 36, 51, 53. i  68. Ustava Republike Srpske, jer u inicijativi nisu navedeni ustavnopravni razlozi u čemu se, u konkretnom slučaju, sastoji povreda ovih odredaba.  

Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i da prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je,  na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske,  u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Radomir V. Lukić, prof. dr Ivanka Marković, prof. dr Darko Radić i akademik prof. dr Snežana Savić.

                                                                                                              PREDSJEDNIK

                                                                                                             USTAVNOG SUDA    

                                                                                                          Mr  Džerard  Selman

Broj: U-6/25

22. oktobar 2025. godine