Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 3, člana 40. stav 5. i člana 60. stav 1. tačke a) i b) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'' br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj dana 24. septembra 2025. godine, donio je

O D L U K U

Utvrđuje se da Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 3/24) nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21)  i  Zakonom o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/02, 106/09 i 44/02).

Utvrđuje se da Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24) ) u vrijeme važenja nije bila u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21) i Zakonom o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/02, 106/09 i 44/02).

O b r a z l o ž e nj e

Savo Tomić iz Ugljevika dao je 13. novembra 2024. godine Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti Odluke o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na području opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24) i inicijativu za  pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti Odluke o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na području opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 3/24), koje je donio načelnik Opštine Ugljevik. U inicijativama se navodi da načelnik opštine Ugljevik nije imao zakonskih nadležnosti za donošenje osporenih odluka, te da su osporene odluke u suprotnosti sa odredbama člana 108. Ustava Republike Srpske, odredbama člana 59. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21) i odredbama člana 11. Zakona o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticaj razvoja poljoprivrede i sela ("Službeni glasnik Republike Srpske“ 43/02, 106/19 i 44/02). Pored navedenog, davalac inicijative ističe da je Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na području opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24) u suprotnosti i sa odredbama člana 109. Ustava Republike Srpske.

U odgovorima na inicijative koje je Sudu dostavio načelnik Opštine Ugljevik između ostalog se navodi da Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na području opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24), koju je donio raniji načelnik, nije u saglasnosti sa odredbama člana 109. Ustava Republike Srpske, jer je u članu 15. ove odluke propisano da ista stupa na snagu danom donošenja, tj. prije objavljivanja u odgovarajućem službenom glasilu. U preostalom dijelu odgovora na inicijative se navodi da se ocjena ustavnosti i zakonitosti osporenih odluka prepušta Sudu na ocjenu. 

S obzirom na to da se datim inicijativama traži ocjena ustavnosti i zakonitosti različitih opštih akata istog donosioca, zbog slične povrede Ustava i Zakona, Sud je, na osnovu člana 9. st. 2. i 3. Poslovnika o radu Ustavnog suda Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 114/12, 29/13 i 90/14) rješenjem broj U-78/24 od 26. marta 2025. godine spojio navedene inicijative radi vođenja jedinstvenog postupka.

Odluku o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24) donio je načelnik Opštine Ugljevik na osnovu člana 82. stav 3. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21) i člana 89. Statuta Opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 7/17 i 5/21). Ovom odlukom propisuju se uslovi za raspodjelu sredstava za poljoprivredu predviđenih budžetom Opštine Ugljevik, koje moraju da ispunjavaju fizička i pravna lica, postupci za njihovo ostvarivanje, vrsta, visina i način isplate novčanih podsticaja, obaveze korisnika podsticaja nakon njihovog primanja, rokovi, kao i potrebna dokumentacija (član 1. stav 1). Odredbama člana 15. ove odluke je propisano da ista stupa na snagu danom donošenja, te da će biti objavljena u „Službenom biltenu Opštine Ugljevik“.     

Odluku o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 3/24) donio je načelnik Opštine Ugljevik na osnovu člana 82. stav 3. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16 i 36/19) i člana 89. Statuta Opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 7/17 i 5/21). Ovom odlukom propisuju se uslovi za raspodjelu sredstava za poljoprivredu predviđenih budžetom Opštine Ugljevik, koje moraju da ispunjavaju fizička i pravna lica, postupci za njihovo ostvarivanje, vrsta, visina i način isplate novčanih podsticaja, obaveze korisnika podsticaja nakon njihovog primanja, rokovi, kao i potrebna dokumentacija (član 1. stav 1).

U postupku razmatranja datih inicijativa, Sud je, prije svega, utvrdio da je članom 15. Odluke o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na području opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ broj 3/24), koja je stupila na snagu 22. avgusta 2024. godine, propisano da stupanjem na snagu ove odluke prestaje da važi Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24). Imajući u vidu činjenicu da od prestanka važenja Odluke o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24), do pokretanja postupka za ocjenu ustavnosti i zakonitosti nije proteklo više od jedne godine, Sud je, na osnovu člana 3. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), ustavnost i zakonitost ove odluke ocjenjivao u vrijeme njenog važenja.

Prilikom ocjene osporenih odluka Sud je imao u vidu da je Ustavom Republike Srpske utvrđeno da Republika uređuje i obezbjeđuje osnovne ciljeve i pravce, pored ostalih, i razvoja poljoprivrede i sela (tačka 8. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava Republike Srpske), da se sistem lokalne uprave uređuje zakonom (član 102. stav 2), da zakoni, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom (član 108), da zakoni, drugi propisi i opšti akti stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja, osim ako iz naročito opravdanih razloga nije predviđeno  da ranije stupe na snagu, te da se prije stupanja na snagu zakoni, drugi propisi i opšti akti državnih organa objavljuju u odgovarajućem službenom glasilu (član 109).

Pored navedenog, Sud je imao u vidu da su Zakonom o poljoprivredi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br, 70/06, 20/17, 86/07 i 71/09) uređeni ciljevi i mjere poljoprivredne politike, korisnici prava, institucionalna podrška, te pored ostalog, propisano da se mjere poljoprivredne politike, s obzirom na područje djelovanja dijele na mjere politike tržišta i cijena, mjere strukturne politike, mjere zemljišne politike i mjere podsticaja u poljoprivredi (član 5. stav 2), da su mjere podsticanja u poljoprivredi podsticajna sredstva iz budžeta Republike Srpske koja imaju za cilj podsticanje poljoprivredne proizvodnje i razvoj sela, te da se mjere podsticanja u poljoprivredi sprovode u skladu sa Poljoprivrednom strategijom i ovim zakonom, do iznosa sredstava planiranih budžetom Republike Srpske za te namjene za određenu fiskalnu godinu (član 25), da korisnici prava ostvaruju pravo na korišćenje podsticajnih sredstava na osnovu zahtjeva u skladu sa ovim zakonom i drugim propisom (član 26. stav 2).

Sud je, takođe, imao u vidu da je  Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21) propisano da grad, odnosno opština, ima sve nadležnosti propisane ovim zakonom, kao i druge nadležnosti koje su joj prenesene drugim zakonom (član 17. stav 1), kao i da jedinica lokalne samouprave ima pravo da se bavi svim pitanjima od lokalnog interesa koja nisu isključena iz njene nadležnosti, niti dodijeljena nekom drugom nivou vlasti (član 17. stav 2). Odredbama člana 82. stav 3. ovog zakona, koji je naveden kao pravni osnov za donošenje osporenih odluka, propisano je da gradonačelnik, odnosno načelnik opštine donosi odluke, pravilnike, naredbe, uputstva, rješenja, zaključke, planove i programe.

Odredbom člana 1. Zakona o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/02, 106/09 i 44/02) propisano je da se ovim zakonom uređuju izvori i način korišćenja sredstava usmjerenih za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela i na taj način obezbjeđenje prehrambene sigurnosti stanovništva Republike Srpske. Odredbom člana 8. stav 2. ovog zakona propisano je da Plan upotrebe sredstava sadrži: godišnji iznos i raspored sredstava po pojedinim namjenama, uslove pod kojima se odobravaju sredstva, što se sve reguliše pravilnikom, a odredbom člana 11. je propisano da će Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona donijeti Pravilnik o uslovima koje moraju da ispunjavaju pravna i fizička lica za korišćenje podsticajnih sredstava.  

Na osnovu izloženog, Sud je ocijenio da je odredbama člana 17. stav 2. Zakona o lokalnoj samoupravi propisano da se jedinica lokalne samouprave, pa time ni načelnik opštine, ne mogu baviti pitanjima koja su isključena iz njihove nadležnosti i dodijeljena drugom nivou vlasti, kao i da je odredbama člana 11. Zakona o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela, kao lex specialis, određena nadležnost Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske da pravilnikom utvrđuje način korišćenja sredstava usmjerenih za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela, kao i uslove koje moraju da ispunjavaju pravna i fizička lica za ostvarivanje podsticajnih sredstava. Stoga je Sud ocijenio da je donošenjem osporenih odluka načelnik opštine Ugljevik preuzeo nadležnost Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske i time prekoračio svoja zakonska ovlašćenja, čime je povrijedio načelo zakonitosti iz člana 108. stav 2. Ustava Republike Srpske, zbog čega su osporene odluke u cjelini, s formalnopravnog aspekta, nesaglasne sa Ustavom Republike Srpske.

Imajući u vidu  navedeno, Sud je ocijenio da Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 3/24) nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21) i Zakonom o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/02, 106/09 i 44/02), kao i da Odluka o uslovima i načinu ostvarivanja podsticajnih sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje na teritoriji opštine Ugljevik („Službeni bilten Opštine Ugljevik“ br. 5-2/23 i 2/24) u vrijeme važenja nije bila u skladu sa Ustavom Republike Srpske, Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 97/16, 36/19 i 61/21 ) i Zakonom o obezbjeđivanju i usmjeravanju sredstava za podsticanje razvoja poljoprivrede i sela („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 43/02, 106/09 i 44/02).

S obzirom na utvrđene razloge neustavnosti i nezakonitosti, Sud nije razmatrao ostale navode iz inicijative.

Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12) odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka. 

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ove odluke.

Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Vojin Bojanić, Svetlana Brković, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Radomir V. Lukić, prof. dr Ivanka Marković, prof. dr Darko Radić i akademik prof. dr Snežana Savić.

                                                                                                              PREDSJEDNIK

                                                                                                             USTAVNOG SUDA

                                                                                                            Mr Džerard Selman

Broj: U-78/24

24. septembar 2025. godine