Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 30. aprila 2025. godine, d o n i o  j e

R J E Š E Nj E

Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 15. stav 6. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 90/21).

O b r a z l o ž e nj e

Saša Savičić iz Banjaluke dao je Ustavnom sudu Republike Srpske (u daljem tekstu: Sud) inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 15. stav 6. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 90/21) (u daljem tekstu: Zakon), smatrajući da je isti u suprotnosti sa čl. 5, 14, 40, 45, 48, 108. i 109. Ustava Republike Srpske (u daljem tekstu: Ustav). Iako davalac inicijative ističe da član 15. stav 6. Zakona osporava u odnosu na navedene ustavne odredbe, iz obrazloženja inicijative, u kojem se, između ostalog, poziva na propisivanje iz člana 5. al. 1. i 4, člana 14. stav 1, čl. 45. i 48. stav 1. i čl. 108. i 109. Ustava, proizlazi da predmetnu zakonsku odredbu, u suštini, osporava u odnosu na te ustavne odredbe. Davalac inicijative smatra da je član 15. stav 6. ovog zakona u suprotnosti sa članom 109. Ustava, jer je njime za sve poslodavce, uopšteno, utvrđena obaveza da opšti akt kojim propisuju postupak zaštite od uznemiravanja na radu (član 15. stav 4. Zakona), objave na oglasnoj tabli ili na internet stranici poslodavca, ne praveći izuzetak kada je riječ o državnim organima u svojstvu poslodavca. Davalac inicijative smatra da, u smislu člana 109. Ustava, obaveza državnih organa da svoje opšte akte objave u odgovarajućem službenom glasilu, podrazumijeva ovakav način objavljivanja i opšteg akta iz člana 15. stav 4. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu koji donese državni organ.

Osporeno zakonsko propisivanje je, prema mišljenju davaoca inicijative, postalo izvor neustavnosti svih opštih akata koje su na osnovu njega donijeli „državni organi (organi uprave)“, a time je, kako se navodi, narušeno načelo ustavnosti i zakonitosti, te načelo transparentnosti, jer se „javnosti, a nerijetko i radnicima kod tog poslodavca, uskraćuje pristup informacijama iz predmetnog opšteg akta od interesa u ostvarivanju sloboda i prava građana i radnika, pa i demokratije u svojoj suštini“. Inicijativom se ukazuje na odluku ovog suda u predmetu broj U-1/24, bez argumentacije u ovom smislu.

Narodna skupština Republike Srpske nije Sudu dostavila odgovor na navode iz inicijative.

Osporenim članom 15. stav 6. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 90/21) propisano je da se opšti akt iz stava 4. ovog člana objavljuje na oglasnoj tabli ili na internet stranici poslodavca, dok je članom 15. stav 4. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu, na koji upućuje osporena zakonska odredba, propisano da poslodavac koji zapošljava 15 i više radnika, opštim aktom propisuje postupak zaštite od uznemiravanja na radu (stav 4).

Razmatrajući ovu inicijativu Sud je imao u vidu odredbe Ustava koje su od značaja za ocjenjivanje ustavnosti člana 15. stav 6. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu, kao i odredbe Ustava u odnosu na koje davalac inicijative osporava navedeni član ovog zakona, a kojima je utvrđeno: da se ustavno uređenje Republike, između ostalog, temelji na: garantovanju i zaštiti ljudskih sloboda i prava u skladu sa međunarodnim standardima i vladavini prava (član 5. al. 1. i 4), da su ljudsko dostojanstvo, tjelesni i duhovni integritet, čovjekova privatnost, lični i porodični život nepovredivi (član 13), da niko ne smije biti podvrgnut mučenju, svirepom, nehumanom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju (član 14. stav 1), da svako ima pravo na rad i slobodu rada, da je prinudni rad zabranjen, da je svako slobodan u izboru zanimanja i zaposlenja i da su mu pod jednakim uslovima dostupni radno mjesto i funkcija (član 39), da zaposleni imaju pravo na zaštitu na radu, u skladu sa zakonom, da omladina, žene i invalidi imaju posebnu zaštitu (član 40. st. 2. i 3), da je svako dužan da se pridržava Ustava i zakona, da je svako dužan da savjesno i odgovorno vrši povjerenu mu javnu funkciju (član 45), da se prava i slobode zajamčeni ovim ustavom ne mogu oduzeti ni ograničiti (član 48. stav 1), da Republika, između ostalog, uređuje i obezbjeđuje radne odnose, zaštitu na radu i zapošljavanje (tačka 12. Amandmana XXXII na Ustav kojim je zamijenjen član 68. Ustava), da Narodna skupština donosi zakone, druge propise i opšte akte (član 70. stav 1. tačka 2), da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom (član 108), da zakoni, drugi propisi i opšti akti stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja, osim ako iz naročito opravdanih razloga nije predviđeno da ranije stupe na snagu, kao i da se  prije stupanja na snagu zakoni, drugi propisi i opšti akti državnih organa objavljuju u odgovarajućem službenom glasilu (član 109).

Polazeći od navedenog, a imajući pritom u vidu sadržinu osporene odredbe člana 15. stav 6. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu, kao i razloge njenog osporavanja koji su navedeni u inicijativi, Sud je ocijenio da je zakonodavac, u okviru svoje Ustavom utvrđene nadležnosti iz tačke 12. Amandmana XXXII na Ustav kojim je zamijenjen član 68. Ustava, uredio zaštitu od uznemiravanja na radu i u vezi sa radom, postupak za ostvarivanje prava na zaštitu od uznemiravanja na radu i u vezi sa radom i druga pitanja od značaja za zaštitu od uznemiravanja na radu i u vezi sa radom (član 1. navedenog zakona). Ustavnopravni okvir regulisanja predmeta zaštite od uznemiravanja na radu sadržan je u ustavnim jemstvima zaštite ljudskog dostojanstva, nepovredivosti fizičkog i psihičkog integriteta pojedinca, njegove privatnosti i ličnih prava, kao i jemstvu zabrane podvrgavanja mučenju, nečovječnom ili ponižavajućem postupanju. Imajući u vidu da sistemski Zakon o radu ne sadrži izričite odredbe kojima se obezbjeđuje sveobuhvatna zaštita od uznemiravanja na radu, zakonodavac je ovo pitanje regulisao posebnim Zakonom o zaštiti od uznemiravanja na radu.

Imajući u vidu navedeno, Narodna skupština Republike Srpske je, prema ocjeni ovog suda, postupala saglasno svojim ustavnim ovlašćenjima kada je osporenim zakonom utvrdila radnje uznemiravanja na radu, obaveze poslodavca za preventivno djelovanje radi sprečavanja uznemiravanja na radu i postupak za zaštitu od uznemiravanja na radu kod svih poslodavaca, bez obzira na karakter vlasništva i oblik organizovanja, kao i kada je, u okviru tog postupka, članom 15. stav 6. tog zakona, uredila obavezan način objavljivanja opštih akata kojima poslodavci koji zapošljavaju 15 i više radnika propisuju postupak zaštite od uznemiravanja na radu.

Navodi davaoca inicijative prema kojima je, propuštajući da osporenim članom 15. stav 6. Zakona o zaštiti od uznemiravanja na radu utvrdi obavezu državnim organima, da opšti akt iz člana 15. stav 4. ovog zakona objave u odgovarajućem službenom glasilu, zakonodavac postupio suprotno odredbama člana 5. al. 1. i 4, člana 14. stav 1, člana 40. st. 2. i 3, čl. 45. i 48. stav 1, te čl. 108. i 109. Ustava nisu osnovani s obzirom na činjenicu da je Zakonom o objavljivanju zakona i drugih propisa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 67/05, 110/08 i 60/23), između ostalog, propisana obaveza objavljivanja propisa i drugih akata koje donose organi Republike Srpske i institucije Bosne i Hercegovine.

Pored toga, Ustavni sud ukazuje da, saglasno članu 115. Ustava, kojim je utvrđen standard ocjene u postupcima kontrole ustavnosti zakona, ovaj sud nije nadležan za postupanje po zahtjevima za ocjenu ustavnosti opštih akata zbog toga što određeno pitanje istima nije uređeno, a davalac inicijative smatra da bi trebalo da bude. Zahtjev iz predmetne inicijative se, prema ocjeni Suda, u suštini, svodi na prijedlog za izmjenu i dopunu zakonskih odredaba, što ne spada u nadležnost ovog suda. Činjenica da osporenom zakonskom odredbom nije propisano sve ono što davalac inicijative smatra da treba da bude propisano, ne znači istovremeno da je ona neustavna, a njegovo nezadovoljstvo osporenim propisivanjem, kao i navodi kojima se ukazuje na određenu sudsku praksu, nisu od ustavnopravnog značaja. Način na koji je zakonodavac uredio pitanje objavljivanja akta iz člana 15. stav 6. predmetnog zakona, prema stanovištu Suda, predstavlja stvar zakonodavne politike i razloga cjelishodnosti, koje Ustavni sud, saglasno članu 115. Ustava, nije nadležan da ocjenjuje.

Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka. 

U skladu sa Rješenjem ovog suda broj SU-540/22 od 21. decembra 2022. godine, sudija Ustavnog suda Republike Srpske prof. dr Ivanka Marković je izuzeta od odlučivanja u ovom predmetu.

            Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman  i sudije: Vojin Bojanić, Svetlana Brković, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Radomir V. Lukić, prof. dr Darko Radić i akademik prof. dr Snežana Savić.

                                                                                                        PREDSJEDNIK

                                                                                                      USTAVNOG SUDA

                                                                                                     Mr Džerard Selman

Broj: U-49/24                                                                       

30. april 2025. godine