Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske («Službeni glasnik Republike Srpske» br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 25. januara 2023. godine, d o n i o   j e

R J E Š E Nj E

Ne prihvata se inicijativa  za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 2, člana 8. stav 1. tačka 2, člana 9. stav 1. tačka 2, člana 10. stav 1. tačka 2. i člana 12. tačka 1. podtačka 3. Pravilnika o sadržaju javnih isprava koje izdaju visokoškolske ustanove (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 88/21).

O b r a z l o ž e nj e

Marija Petrović iz Banje Luke dala je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje zakonitosti člana 7. stav 2, člana 8. stav 1. tačka 2, člana 9. stav 1. tačka 2, člana 10. stav 1. tačka 2. i člana 12. tačka 1. podtačka 3. Pravilnika o sadržaju javnih isprava koje izdaju visokoškolske ustanove (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 88/21). Zakonitost osporenih odredaba navedenog pravilnika davalac inicijative osporava sa stanovišta njihove saglasnosti sa Zakonom o upotrebi zastave, grba i himne (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 4/93) i Zakonom o amblemu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 49/07), uz ukazivanje da navedeni zakoni ne predviđaju mogućnost da se amblem Republike Srpske koristi u sastavu javnih isprava koje izdaju visokoškolske ustanove. Predlaže da Sud utvrdi da osporene odredbe Pravilnika nisu u saglasnosti s navedenim zakonima.

U odgovoru koji je Sudu dostavilo Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo Republike Srpske je ukazano na odredbe člana 6. Zakona o upotrebi zastave, grba i himne, člana 5. Zakona o amblemu Republike Srpske, člana 34. Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 67/20), te čl. 5. i 6. Uredbe o izgledu i načinu upotrebe amblema Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 50/07 i 41/10) iz kojih, kako se navodi, proizlazi da navodi davaoca inicijative o nesaglasnosti osporenih odredaba Pravilnika sa Zakonom o upotrebi zastave, grba i himne i  Zakonom o amblemu Republike Srpske nisu osnovani. U odgovoru je, takođe, ukazano da Republika Srpska uređuje sistem u oblasti obrazovanja, te da je visoko obrazovanje djelatnost od opšteg društvenog interesa, kao i da su privatne visokoškolske ustanove vršioci javnih ovlašćenja povjerenih od strane Republike Srpske. Predloženo je da se inicijativa ne prihvati.

Pravilnik o sadržaju javnih isprava koje izdaju visokoškolske ustanove (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 88/21) donio je ministar za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo pozivajući se na član 115. stav 4. Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 67/20) i član 76. stav 2. Zakona o republičkoj upravi (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 115/18). Ovim pravilnikom propisuju se izgled i sadržaj studentske knjižice – indeksa, diplome o stečenom visokom obrazovanju i dodatak diplomi, uvjerenja o položenim ispitima i uvjerenja o stečenoj akademskoj tituli, odnosno zvanju u određenoj oblasti. Osporenim odredbama ovog pravilnika propisano je: da je u diplomu utisnut amblem Republike Srpske u propisanim bojama (član 7. stav 2), da diploma o stečenom akademskom, odnosno strukovnom zvanju prvog ciklusa studija sadrži, pored ostalog,  naziv i amblem Republike Srpske (član 8. stav 1. tačka 2), da diploma o stečenom akademskom zvanju master, odnosno strukovnom zvanju master drugog ciklusa studija sadrži, pored ostalog,  naziv i amblem Republike Srpske (član 9. stav 1. tačka 2), da diploma o stečenom naučnom zvanju doktor nauka trećeg ciklusa studija sadrži, pored ostalog, naziv i amblem Republike Srpske (član 10. stav 1. tačka 2), da dodatak diplomi sadrži, pored ostalog, amblem Republike Srpske (član 12. tačka 1. podtačka 3).

Prilikom razmatranja navoda iz inicijative Sud je imao u vidu da davalac inicijative nije naveo odredbe zakona u odnosu na koje osporava odredbe člana 7. stav 2, člana 8. stav 1. tačka 2, člana 9. stav 1. tačka 2, člana 10. stav 1. tačka 2. i člana 12. tačka 1. podtačka 3. Pravilnika o sadržaju javnih isprava koje izdaju visokoškolske ustanove. Međutim, polazeći od razloga osporavanja navedenih u inicijativi Sud je ocjenjivao zakonitost navedenih odredaba Pravilnika sa stanovišta čl. 6, 15. i 16. Zakona o upotrebi zastave, grba i himne (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 4/93) i člana 1. stav 1, člana 3. i člana 5. Zakona o amblemu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 49/07), kao i sa stanovišta člana 108. stav 2. Ustava, kojim je utvrđeno da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.

Pored toga, Sud je imao u vidu odredbe Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 67/20) kojim je propisano: član 2. stav 1. da je visoko obrazovanje djelatnost od opšteg interesa za Republiku Srpsku (u daljem tekstu: Republika); član 4. tačka 16. da se visoko obrazovanje zasniva, između ostalog, na ravnopravnosti visokoškolskih ustanova bez obzira na oblik svojine, odnosno na to ko je osnivač; član 30. stav 2. da je visokoškolska ustanova neprofitna organizacija i obavlja svoju djelatnost kao javnu službu u skladu sa propisom kojim se uređuje sistem javnih službi, a dobit koju ostvaruje obavljanjem djelatnosti visokog obrazovanja koriste isključivo za razvoj i unapređenje vlastite djelatnosti visokog obrazovanja; član 34. da visokoškolske ustanove mogu biti javne i privatne (stav 1), da je osnivač javne visokoškolske ustanove Narodna skupština Republike Srpske (u daljem tekstu: Narodna skupština) u ime Republike (stav 2), da osnivač privatnog univerziteta može biti domaća privatna visokoškolska ustanova ili strano pravno lice zajedno sa domaćom privatnom visokoškolskom ustanovom, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje oblast javnih službi (stav 3), da osnivač privatne visoke škole može biti domaće pravno ili fizičko lice, kao i strano pravno ili fizičko lice zajedno sa domaćom visokoškolskom ustanovom, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje oblast javnih službi (stav 5); član 112. da visokoškolska ustanova i članica univerziteta vodi: 1) matičnu knjigu studenata, 2) registar uz matičnu knjigu studenata, 3) studentski dosije, 4) evidenciju o ispitima, 6) evidenciju o priznatim stranim visokoškolskim kvalifikacijama i 7) evidenciju o izvršenim ekvivalencijama ranije stečenih zvanja sa novim zvanjima (stav 1), da se podaci upisani u evidenciju prikupljaju, obrađuju, čuvaju i koriste za potrebe obavljanja djelatnosti visokoškolske ustanove, odnosno članice univerziteta i za potrebe Ministarstva (stav 2), da ministar donosi Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja evidencije koju vodi visokoškolska ustanova (stav 4); član 114. da na osnovu podataka iz evidencije, visokoškolska ustanova izdaje javne isprave u skladu sa zakonom, podzakonskim aktom i statutom visokoškolske ustanove (stav 1), da su javne isprave  u smislu ovog zakona: 1) studentska knjižica – indeks, 2) diploma o stečenom zvanju, 3) dodatak diplomi, 4) uvjerenje o položenim ispitima, 5) uvjerenje o stečenom zvanju, 6) uvjerenje o ekvivalenciji ranije stečenog zvanja sa novim zvanjem, 7) uvjerenje o završenom programu cjeloživotnog učenja, 8) rješenje o akademskom priznavanju kvalifikacija, 9) sertifikat o završenom kratkom programu studija i stečenim kompetencijama (stav 2), da visokoškolska ustanova izdaje javne isprave na jednom od službenih jezika koji su u upotrebi u Republici, na ćiriličkom ili latiničnom pismu, zavisno od zahtjeva studenta (stav 3), da ministar donosi Pravilnik o sadržaju javnih isprava koje izdaju visokoškolske ustanove (stav 4).

Takođe, Sud je imao u vidu Zakon o republičkoj upravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 115/08, 111/21, 15/22 i 56/22) kojim je propisano da organi uprave donose pravilnike, naredbe, uputstva i druge opšte akte, te da se pravilnikom razrađuju pojedine odredbe zakona ili propisa Vlade (član 63) i da ministar predstavlja ministarstvo, donosi propise iz člana 63. stav 1. ovog zakona i rješenja u upravnim i drugim pojedinačnim stvarima, odlučuje o pravima i dužnostima zaposlenih u ministarstvu i odlučuje o drugim pitanjima iz djelokruga ministarstva (član 76. stav 2).

Zakonom o upotrebi zastave, grba i himne je propisano: član 1. da se ovim zakonom uređuje upotreba zastave, grba i himne Republike Srpske; član 6. da je upotreba zastave, grba i himne Republike Srpske u umjetničkom stvaralaštvu (likovnom, muzičkom i dr.) i u vaspitnonastavne svrhe slobodna, pod uslovom da se ne protivi javnom poretku i moralnim normama srpskog naroda i da ne narušava ugled i dostojanstvo Republike Srpske; član 15. da se grb Republike Srpske upotrebljava: 1) u sastavu pečata državnih organa Republike Srpske, prema propisima o tim pečatima (tačka 1), u sastavu štambilja državnih organa prema propisima o tim štambiljima (tačka 2), u službenim natpisima državnih organa istaknutim na zgradama u kojima su oni smješteni u Republici Srpskoj (tačka 3),  na objektima kojima se obilježava granica Republike Srpske i drugim objektima u Republici Srpskoj u blizini granice prema posebnim propisima (tačka 4), u drugim slučajevima, pod uslovima i na način koji su utvrđeni zakonom (tačka 5);  član 16. da se grb Republike Srpske može upotrijebiti: na zgradama u kojima su smješteni državni organi u Republici Srpskoj, kao i u svečanim prostorijama tih organa (tačka 1), na zgradama u kojima se nalaze prostorije diplomatskog ili konzularnog predstavništva Republike Srpske u inostranstvu, na razglednici rukovodioca tog predstavništva i na prevoznim sredstvima koja on lično koristi u vršenju službene djelatnosti, u skladu sa odgovarajućim međunarodnim ugovorima, propisima i običajima zemlje u kojoj se predstavništvo nalazi, odnosno pravilima i praksom međunarodne organizacije pri kojoj je predstavništvo (tačka 2), prilikom međunarodnih susreta, takmičenja i drugih skupova (političkih, naučnih, kulturno-umjetničkih, sportskih i dr.) na kojima Republika Srpska učestvuje ili je reprezentovana, u skladu sa pravilima i praksom održavanja takvih skupova (tačka 3), na vojnim i pomorskim zastavama Republike Srpske i komandnim i rangovanim zastavama, prema propisima o ustanovljenju tih zastava (tačka 4), na vazduhoplovima, brodovima ili drugim plovilima, kao  i na drugim javnim prevoznim sredstvima pod uslovima i na način koji su utvrđeni odgovarajućim propisima (tačka 5), na zvaničnim pozivnicama, čestitkama i sličnim aktima, koje koriste: republike, potpredsjednici Republike Srpske, predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske, predsjednik Vlade Republike Srpske, pod uslovima i na način koji se uređuju njihovim aktima, kao i rukovodioci diplomatskih i konzularnih predstavništava Republike Srpske u inostranstvu (tačka 6), u drugim slučajevima, ako njegova upotreba nije u suprotnosti sa odredbama ovog zakona (tačka 7).

Zakonom o amblemu Republike Srpske je propisano: da Republika Srpska ima amblem (član 1. stav 1), da se amblem Republike Srpske može koristiti umjesto grba Republike Srpske, u skladu s odredbama Zakona o upotrebi zastave, grba i himne Republike Srpske (član 3), da će se uredbom Vlade Republike Srpske, u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, preciznije urediti izgled i način upotrebe amblema Republike Srpske (član 5).

Polazeći od izloženog Sud je utvrdio da je Pravilnik, čije odredbe su osporene, donio ministar za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo saglasno ovlašćenju iz člana 115. stav 4. Zakona o visokom obrazovanju. Osporeno propisivanje iz kojeg proizlazi da je u diplomu utisnut amblem Republike Srpske u propisanim bojama, te da diplome o završenom studiju (diploma o stečenom akademskom, odnosno strukovnom zvanju prvog ciklusa studija, diploma o stečenom akademskom zvanju master, odnosno strukovnom zvanju master drugog ciklusa i diploma o stečenom naučnom zvanju doktor nauka trećeg ciklusa) i dodatak diplomi koje izdaju visokoškolske ustanove sadrže amblem Republike Srpske nije, po ocjeni Suda, nesaglasno sa  Zakonom o upotrebi zastave, grba i himne i Zakonom o amblemu Republike Srpske. Naime, navedenim zakonima uređena je upotreba simbola Republike Srpske, između ostalog grba i amblema, te je taksativno navedeno gdje i na koji način se upotrebljavaju, odnosno mogu da se upotrebljavaju. Navedenim zakonima propisana je i mogućnost da se grb, odnosno amblem Republike Srpske, upotrijebi i u drugim slučajevima, dakle osim onih koji su taksativno navedeni, ako njegova upotreba nije u suprotnosti sa odredbama ovog zakona. Imajući u vidu da je visoko obrazovanje djelatnost od opšteg interesa za Republiku Srpsku, kao i da su diplome o stečenom zvanju i dodatak diplomi, koje izdaju visokoškolske ustanove, javne isprave, Sud je ocijenio da se propisani način upotrebe amblema Republike Srpske u diplomi o stečenom visokom obrazovanju i dodatku diplomi može smatrati slučajem koji nije u suprotnosti sa odredbama Zakona o upotrebi zastave, grba i himne i Zakona o amblemu Republike Srpske.

Ukazivanje davaoca inicijative na pojedine odredbe člana 34. Zakona o visokom obrazovanju nije, po ocjeni Suda, od uticaja na ocjenu zakonitosti, s obzirom na to da ovaj zakon kao jedan od principa na kojima se zasniva visoko obrazovanje utvrđuje ravnopravnost visokoškolskih ustanova, bez obzira na oblik svojine, odnosno bez obzira na to ko je osnivač.

Osporene odredbe Pravilnika su, po ocjeni Suda, saglasne i sa odredbom člana 108. stav 2. Ustava, prema kojoj propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.

Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u  izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Vojin Bojanić, Amor Bukić, prof. dr Ivanka Marković, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.