Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. tačka a), člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tač. g) i d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici  održanoj 23. februara 2022. godine, d o n i o  j e

R J E Š E Nj E

            Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 17. stav 5. Pravilnika o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem  ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 24/19).

            Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenjivanje saglasnosti člana 17. stav 5. Pravilnika o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 24/19) s čl. 9. i 16. istog pravilnika.

O b r a z l o ž e nj e

            Duško Rodić i Miroslav Kos iz Kostajnice dali su Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 17. stav 5. Pravilnika o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 24/19). Davaoci inicijative smatraju da je osporena odredba navedenog pravilnika u suprotnosti s članom 108. stav 6. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 41/18, 35/20 i 92/20), te čl. 9. i 16. istog pravilnika jer, prilikom bodovanja kriterijuma za prijem u radni odnos, isključuje radni staž kandidata ostvaren u djelatnostima izvan vaspitno-obrazovne ustanove, na radnim mjestima za koje je potreban niži ili viši stepen stručne spreme i drugačiji profil u odnosu na onaj koji je tražen konkursom. Imajući u vidu navedeno davaoci inicijative predlažu da Sud utvrdi da osporeno propisivanje nije u saglasnosti s navedenim zakonom, te Pravilnikom. 

            Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske je dostavilo Sudu odgovor u kom navodi da su razlozi davaoca inicijative za ocjenu osporenog člana Pravilnika nejasni i kontradiktorni, te ističe da je škola obavezna da  prilikom prijema  radnika u radni odnos primjenjuje odredbe Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju i Pravilnika o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem, čija odredba je inicijativom osporena. Takođe se navodi da je osporena odredba Pravilnika u skladu sa ovlašćenjima i da se osporenim propisivanjem nije izašlo iz  okvira  zakonskog regulisanja iz člana 108. stav 5. Zakona, odnosno da se osporenom odredbom Pravilnika razrađuju više zakonske norme, te da su u funkciji njenog izvršenja, odnosno primjene. Pored toga, u odgovoru se ukazuje na ovlašćenje Republike da uređuje sistem u oblasti obrazovanja, kao i da je srednje obrazovanje djelatnost od opšteg interesa i  predlaže da Sud inicijativu ne prihvati.

            Pravilnik o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 24/19), donio je ministar prosvjete i kulture na osnovu člana 108. stav 5. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 41/18) i člana 76. stav 2. Zakona o republičkoj upravi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 115/18). Ovim pravilnikom propisuju se kriterijumi, način bodovanja kandidata i procedura prijema radnika u javnim srednjim školama (u daljem tekstu: škola) (član 1). Osporenom  odredbom člana 17. stav 5. ovog pravilnika propisano je da se pod radnim stažom ostvarenim van vaspitno-obrazovnog rada podrazumijeva dužina radnog staža ostvarena izvan vaspitno-obrazovne ustanove, na radnom mjestu za koje je potreban isti stepen stručne spreme i profil koji je tražen konkursom.

            Prilikom razmatranja navoda iz inicijative Sud je, prije svega, utvrdio da davaoci inicijative nisu naveli odredbe Ustava u odnosu na koje osporava ustavnost odredbe člana 17. stav 5. Pravilnika. Međutim, polazeći od razloga osporavanja navedenih u inicijativi Sud je ocijenio da se ustavnost navedene odredbe Pravilnika osporava sa stanovišta člana 108. stav 2. Ustava, kojim je utvrđeno da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.

            Pored toga, Sud je imao u vidu odredbe Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 41/18, 35/20 i 92/20), i to član 104. kojim je propisano da poslove nastavnika može da obavlja lice koje, osim opštih uslova utvrđenih opštim propisom o radu, ispunjava i sljedeće posebne uslove: 1) ima završen najmanje prvi ciklus studijskog programa u četvorogodišnjem trajanju, sa ostvarenih najmanje 240 ECTS bodova ili ekvivalent i stručno zvanje u određenoj oblasti, 2) ima ljekarsko uvjerenje o psihičkoj i fizičkoj sposobnosti za rad sa učenicima, 3) ima položen stručni ispit za rad u nastavi, osim ako se javni konkurs raspisuje za prijem pripravnika (stav 1), da se uslovi iz stava 1. ovog člana dokazuju prije zasnivanja radnog odnosa (stav 2), da izuzetno od uslova iz stava 1. tačka 3) ovog člana, škola može, na upražnjeno radno mjesto, angažovati lice koje je steklo radni staž van škole u trajanju od najmanje godinu dana u struci, ukoliko ispunjava ostale uslove propisane ovim zakonom (stav 7), član 106. kojim je propisano da direktor raspisuje javni konkurs za upražnjeno radno mjesto nastavnika, stručnog saradnika, sekretara i računovođe, obavezno posredstvom Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske (stav 1), da je prilikom raspisivanja konkursa, u konkursu potrebno navesti da li se prima pripravnik ili lice sa radnim iskustvom (stav 4), da je u slučaju da se raspisuje konkurs za lica sa radnim iskustvom potrebno navesti da pravo učešća na konkursu imaju i lica iz člana 104. stav 7. ovog zakona (stav 5), član 108. kojim je propisano da  ministar donosi pravilnik o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem (stav 5) i da su u pravilniku iz stava 5. ovog člana kriterijumi za prijem radnika: vrijeme provedeno na evidenciji nezaposlenih lica, koju vodi Zavod za zapošljavanje, nakon sticanja odgovarajuće stručne spreme, prosjek ocjena tokom studiranja, rezultati ostvareni na intervjuu i test i radni staž kandidata (stav 6), te član 111. kojim je propisano da škola može na upražnjeno radno mjesto angažovati pripravnika, te da je pripravnik lice koje se prvi put zapošljava u struci (st. 1. i 3).

            Takođe, Sud je imao  u vidu Zakon o radu ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 1/16, 66/18 i 119/21), i to član 8. kojim je propisano da radno iskustvo, u smislu ovog zakona, podrazumijeva znanja i vještine stečene za vrijeme obavljanja poslova u određenom stepenu stručne spreme, odnosno nivou obrazovanja i zanimanja (stav 3).

            Uz to, Sud je imao u vidu odredbe Zakona o republičkoj upravi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 115/18), i to član 69. kojim je propisano da organi uprave donose pravilnike, naredbe i uputstva (stav 1), te da se pravilnikom razrađuju pojedine odredbe zakona ili propisa Vlade (stav 2).

            Polazeći od izloženog Sud je utvrdio da je Pravilnik, čija odredba je osporena, donio nadležni organ - ministar prosvjete i kulture na osnovu i u granicama zakonskih ovlašćenja. Naime, donosilac akta je, po ocjeni Suda,  saglasno ovlašćenju iz člana 108. stav 5. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju donio akt kojim je propisao kriterijume, način bodovanja kandidata i procedure prijema radnika u javnim srednjim školama, a u okviru toga, i šta se podrazumijeva pod radnim stažom ostvarenim van vaspitno-obrazovnog rada. Način na koji je osporenom odredbom Pravilnika definisan radni staž ostvaren izvan vaspitno-obrazovne ustanove, po ocjeni Suda, nije u nesaglasnosti  sa članom 108. stav 6. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju kojim je, između ostalog, propisano da je radni staž kandidata jedan od kriterijuma za prijem radnika,  a samim tim što je osporena odredba Pravilnika saglasna sa zakonom, saglasna je, po ocjeni Suda, i s članom 108. stav 2. Ustava prema kojem propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.  Pri tome, Ustavni sud, saglasno odredbama člana 115. Ustava, nije nadležan da ocjenjuje cjelishodnost i opravdanost takvog rješenja, kao ni međusobnu saglasnost odredaba istog akta, u konkretnom slučaju osporenog člana 17. stav 5. Pravilnika s odredbama čl. 9. i 16. istog pravilnika. 

            Ostali navodi iz inicijative o tome da navedena odredba Pravilnika, ukoliko bi se tumačila sama za sebe, stimuliše rad na crno i diskriminiše lica koja nisu mogla da se zaposle u svom zanimanju, spadaju u domen primjene propisa, a što, saglasno članu 115. Ustava, nije u nadležnosti Ustavnog suda.

            Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i da prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je,  na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka. 

            Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

            Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Amor Bukić, Vojin Bojanić, Zlatko Kulenović, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.