Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana  61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 26. aprila 2017. godine,   d o n i o  j e

R J E Š E Nj E

           Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 32. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/12 i 90/16) u dijelu koji glasi “da ovo pravo ne može ostvariti po drugom osnovu“.

O b r a z l o ž e nj e

          Drago Vučenović iz Banja Luke dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 32. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 37/12) u dijelu koji glasi “da ovo pravo ne može ostvariti po drugom osnovu“. U inicijativi, kao i naknadno dostavljenoj dopuni inicijative, navedeno je da se osporenom formulacijom sprečava da građanin koristi povoljnija rješenja istog prava koja su propisana i drugim zakonima i da se na taj način povređuje pravo primjene povoljnijeg zakona u smislu odredbi navedenih u preambuli i članu 10. Ustava Republike Srpske. Naime, davalac inicijative smatra da  su korisnici dodataka za pomoć i njegu drugog lica koju primaju po Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, zbog različitog regulisanja visine ovog dodatka tim zakonom i Zakonom o socijalnoj zaštiti, osporenom odredbom Zakona o socijalnoj zaštiti onemogućeni da primijene povoljnije zakonsko rješenje. Pored toga, davalac inicijative ističe da se i u prvostepenom i drugostepenom postupku za utvrđivanje navedenog prava, na osnovu osporene zakonske odredbe, zauzima isti, kako je navedeno, nezakoniti stav, da korisnik naknade po Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju ne može ostvariti to pravo i po Zakonu o socijalnoj zaštiti, jer je isto pravo već ostvario. Na osnovu navedenog, predlaže da Sud prihvati ovu inicijativu i, kao neustavan, ukine osporeni dio člana 32. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti.

          Odgovor na navode iz inicijative Sudu je dostavila Narodna skupština Republike Srpske, u kome je, pored konstatacije da je inicijativa nepotpuna i neuredna, navedeno da je osnovni razlog ovakvog zakonskog rješenja da korisnici prava boračko-invalidske zaštite koji mogu da ostvare pravo na dodatak za pomoć i njegu drugog lica, to pravo ne ostvaruju po osnovu osporene odredbe već u sistemu boračko-invalidske zaštite. Pored toga, navode  da se u konkretnom slučaju ne radi o povredi člana 10. Ustava Republike Srpske, jer su lica, koja se nalaze u istoj  pravnoj situaciji, jednako tretirana Zakonom, te da je zakonodavac, donoseći osporeni zakon, ostao u granicama Ustavom zajemčenih ovlašćenja i rukovodeći se razlozima cjelishodnosti i zaštite opštih interesa, stavio se u funkciju očuvanja njegovih temeljnih načela. Ističući da drugačije uređenje predmetne materije, kao i, u ovom predmetu prisutno nezadovoljstvo određenim zakonskim rješenjima, nije ustavnopravno relevantno, odnosno nije predmet ocjene ustavnosti. Imajući u vidu izneseno, predlažu da Sud ne prihvati predmetnu inicijativu.

        Osporenim dijelom odredbe člana 32. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/12 i 90/16) propisano je: „da ovo pravo ne može ostvariti po drugom osnovu“.

          Sud je, u postupku ocjenjivanja ustavnosti osporene odredbe Zakona o socijalnoj zaštiti imao u vidu da je Ustavom Republike Srpske utvrđeno: da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, te da se zakonom može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje (član 49); da su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki su pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10) i da između ostalog, Republika uređuje i obezbjeđuje socijalno osiguranje i druge oblike socijalne zaštite (tačka 12. Amandmana XXXII na Ustav).

       Pored navedenih odredaba Ustava, Sud je, u konkretnom slučaju, imao u vidu da je članom 1. Zakona o socijalnoj zaštiti („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/12 i 90/16) propisano da se ovim zakonom uređuju sistem socijalne zaštite, nosioci, korisnici i prava korisnika socijalne zaštite, postupak i uslovi za ostvarivanje prava, djelatnost ustanova socijalne zaštite, samostalno obavljanje poslova u oblasti socijalne zaštite, finansiranje, nadzor i druga pitanja značajna za funkcionisanje i ostvarivanje socijalne zaštite građana, kao i to da član 32. stav 1. ovog zakona u cjelini glasi: “Pravo na dodatak za pomoć i njegu drugog lica ima lice starije od tri godine kojem je zbog tjelesnih, mentalnih, čulnih poremećaja, izraženih promjena u zdravstvenom stanju, neophodna stalna pomoć i njega drugog lica, pod uslovom da ovo pravo ne može ostvariti po drugom osnovu i ne koristi pravo na smještaj u ustanovi socijalne zaštite, ili su smješteni u drugu ustanovu na teret budžetskih sredstava.“

          Sud je utvrdio da iz navedenih ustavnih odredaba proizlazi da se pravo na dodatak za pomoć i njegu drugog lica, kao jedno od prava na socijalnu zaštitu građana, uređuje zakonom i da je zakonodavac ovlašćen da propiše uslove za ostvarivanje tog prava, odnosno uslove pod kojim se to pravo može, odnosno ne može ostvariti. Tako je zakonodavac, saglasno navedenom ustavnom ovlašćenju, osporenom odredbom Zakona o socijalnoj zaštiti, pored propisivanja uslova pod kojima lice starije od tri godine kojem je zbog tjelesnih, mentalnih, čulnih poremećaja, izraženih promjena u zdravstvenom stanju, neophodna stalna pomoć i njega drugog lica, može ostvariti ovo pravo ‒ propisao i uslov pod kojim se  to pravo ne može osvariti. Pored navedenog, Sud je, takođe imajući u vidu navedene ustavne odredbe, ocijenio da se osporenom odredbom  člana 32. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti, u osporenom dijelu koji glasi: “da ovo pravo ne može ostvariti po drugom osnovu“, ne dovodi u pitanje princip ravnopravnosti građana utvrđen odredbom člana 10. Ustava, jer se ova odredba odnosi jednako na sve građane koji se nalaze u istoj pravnoj situaciji propisanoj tom odredbom. Pri tom, u konkretnom slučaju, treba imati u vidu da se princip jednakosti odnosi na jednakost uslova i položaja lica iz člana 32. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti i, u tom smislu, osporena odredba ovog zakona se primjenjuje na sva ta lica pod jednakim uslovima, s tim što je zakonodavac ograničio krug lica koja imaju pravo na navedenu naknadu, odnosno propisao da to pravo ostvaruju ako ga ne mogu ostvariti po drugom osnovu. S obzirom na navedeno, Sud je ocijenio neosnovanim navode iz inicijative da se osporenom formulacijom građanin sprečava da koristi povoljnija rješenja istog prava propisanog i drugim zakonima, odnosno da su korisnici dodataka za pomoć i njegu drugog lica koju primaju po drugom zakonu, zbog različitog regulisanja visine ovog dodatka tim zakonom i Zakonom o socijalnoj zaštiti, osporenom odredbom Zakona o socijalnoj zaštiti onemogućeni da primjene povoljnije zakonsko rješenje. Takođe, u vezi sa navedenim, Sud je ocijenio da je utvrđivanje uslova za ostvarivanje prava na dodatak za pomoć i njegu drugog lica i visine ovog dodatka predviđenih drugim zakonom, kao i utvrđivanje uslova za sticanje statusa korisnika prava predviđenih Zakonom o socijalnoj zaštiti, stvar cjelishodne procjene zakonodavca, odnosno zakonodavne politike, o čemu Ustavni sud, saglasno odredbi člana 115. Ustava, nije nadležan da odlučuje.

        Ista nenadležnost Suda postoji i u pogledu tražene ocjene saglasnosti osporene odredbe Zakona o socijalnoj zaštiti sa preambulom Ustava Republike Srpske, kao i ocjenjivanja primjene osporene odredbe u postupcima utvrđivanja prava na dodatak za pomoć i njegu drugog lica u praksi.

Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 104/11 i 92/12), u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

         Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda, mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.