Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. stav 1. tačka a) i člana 60. stav 1. tačka d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 22. juna 2016. godine,  d o n i o   j e

                                                                     O D L U K U

        Odbija se prijedlog  za ocjenjivanje ustavnosti članova 7, 8. i 22. Zakona o javnom redu i miru („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 11/15).

O b r a z l o ž e nj e

        Udruženje građana za borbu protiv korupcije Transparency internacional u Bosni i Hercegovini sa sjedištem u Banjaluci i Udruženje/Udruga BH novinari iz Sarajeva podnijeli su Ustavnom sudu Republike Srpske prijedlog za ocjenjivanje ustavnosti članova 7, 8. i 22. Zakona o javnom redu i miru („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 11/15). Osporavajući član 7. Zakona u odnosu na član 25. Ustava Republike Srpske predlagači citiraju ovaj  član Ustava, kao i  član II stav 3. tačka h) Ustava Bosne i Hercegovine, te član 10. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i zaključuju da ove odredbe, za razliku od osporenog zakonskog rješenja, garantuju slobodu mišljenja i izražavanja odnosno ne ograničavaju građane na javno izražavanje samo afirmativnih mišljenja o nekim pojavama ili osobama. Naime, iz sadržine osporenog zakonskog rješenja se, po mišljenju predlagača, može zaključiti da će građani biti kažnjeni ukoliko javno reprodukuju muzičke sadržaje ili tekstove, nose ili ističu simbole, slike i crteže nepristojnog, uvredljivog ili uznemiravajućeg sadržaja, a da pri tome istim nije ni nagovješteno šta se smatra nepristojnim, uvredljivim ili uznemiravajućim sadržajem. Kao razlog osporavanja člana 8. Zakona navedeno je da je tim zakonskim rješenjem precizirano „grubo vrijeđanje“ na način da ta odredba pruža pravnu zaštitu samo od nekih vrsta vrijeđanja, kao što su  političko, vjersko i nacionalno, ali da istovremeno ne štiti od grubog vrijeđanja na osnovu pola, rase, jezika statusa i drugih opredjeljenja iz čega zaključuju da je ovaj član zakona trebao biti  formulisan na isti način kao i član 8. ranijeg Zakona o javnom redu i miru koji je glasio: „ko grubim vrijeđanjem drugog lica ili drugim bezobzirnim ponašanjem izazove osjećanje fizičke ugroženosti ili uznemirenosti građana kazniće se novčanom kaznom u iznosu od 200 do 800 KM“. Što se tiče osporene odredbe člana 22. Zakona predlagači smatraju da ista nije dovoljno precizna u pogledu ovlašćenja službenog lica odnosno da daje diskreciono ovlašćenje službenom licu da procjenjuje u kojim slučajevima će da naredi, ograniči i zabrani kretanje građana na javnom mjestu, te je zbog toga u suprotnosti sa članovima  21. i 30. Ustava, i u vezi s tim ukazuju na odredbu člana II stav 3. tačka i) Ustava Bosne i Hercegovine, te član 11. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Iz navedenih razloga predlažu da Sud utvrdi da osporene zakonske odredbe nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.

           Narodna skupština Republike Srpske nije dostavila Sudu odgovor na navode iz prijedloga.

          Osporenim odredbama Zakona o javnom redu i miru („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 11/15) propisano je: ko narušava javni red i mir svađom, vikom, vriskom, izvođenjem ili reprodukcijom muzičkih sadržaja ili tekstova, nošenjem ili isticanjem simbola, slika, crteža ili tekstova nepristojnog, uvredljivog ili uznemirujućeg sadržaja i drugim nepristojnim ili drskim ponašanjem, osim ako se navedeno ne odnosi na javno izneseno mišljenje o radu državnih organa, te drugih javnih organa i organizacija kazniće se novčanom kaznom od 100 KM do 300 KM (član 7), ko grubim vrijeđanjem drugog lica na političkoj, vjerskoj ili nacionalnoj osnovi ili drugim bezobzirnim ponašanjem  izazove osjećanje fizičke ugroženosti ili uznemirenositi građana kazniće se novčanom kaznom od 200 KM do 800 KM (član 8) i ko ne postupi po naredbi ili rješenju državnog organa u vezi sa ograničenjem ili zabranom kretanja ili zadržavanja lica na određenim javnim mjestima ili područjima, ili se ne udalji iz grupe koju je ovlašćeni policijski službenik upozorio da se raziđe, kazniće se novčanom kaznom od 500 KM do 1.500 KM (član 22).

         Odredbama člana 21. Ustava Republike Srpske, u odnosu na koje predlagači traže ocjenu ustavnosti osporenih odredbi Zakona o javnom redu i miru utvrđeno je da se građani mogu slobodno kretati, nastanjivati i boraviti na teritoriji Republike, slobodno napuštati tu teritoriju i na nju se slobodno vraćati (stav 1), da se zakonom mogu uvesti ograničenja samo ako je to neophodno radi vođenja krivičnog postupka ili radi zaštite bezbjednosti i zdravlja ljudi (stav 2), te da nikakva ograničenja iz političkih razloga ne mogu biti ustanovljena (stav 3). Ustavom je, takođe, zajamčena sloboda misli i opredjeljenja, savjesti i uvjerenja, kao i javnog izražavanja mišljenja (član 25), te utvrđeno da građani imaju pravo na mirno okupljanje i javni protest, kao i da se sloboda okupljanja može zakonom ograničiti samo radi zaštite bezbjednosti ljudi i imovine (član 30).

         Odredbama Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, na koje ukazuju predlagači, utvrđeno je, i to članom 10. da svako ima pravo na slobodu izražavanja, da ovo pravo uključuje slobodu posjedovanja sopstvenog mišljenja, primanja i saopštavanja informacija i ideja bez miješanja javne vlasti bez obzira na granice (stav 1), da se, pošto korišćenje ovih sloboda povlači za sobom dužnosti i odgovornosti, ono može podvrgnuti formalnostima, uslovima, ograničenjima ili kaznama propisanih zakonom i neophodnim u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbjednosti, teritorijalnog integriteta ili javne bezbjednosti, radi sprečavanja nereda ili kriminala, zaštite zdravlja ili morala, zaštite ugleda ili prava drugih, sprečavanja otkrivanja obavještenja dobijenih u povjerenju ili radi očuvanja autoriteta i nepristrasnosti sudstva (stav 2), dok član 11. garantuje da svako ima pravo na slobodu mirnog okupljanja i slobodu udruživanja s drugim, uključujući tu pravo na obrazovanje sindikata i pristupanje sindikatima radi zaštite svojih interesa (stav 1), te da se na uživanje ovih prava neće postavljati nikakva ograničenja, osim onih koja su propisana zakonom i neophodna u demokratskom društvu u interesu nacionalne  bezbjednosti ili javne sigurnosti, radi sprečavanja nereda ili kriminala, radi zaštite zdravlja ili morala ili radi zaštite prava ili sloboda drugih, s tim da se ovim članom ne sprečava zakonito ograničavanje uživanja ovih prava  pripadnicima oružanih snaga, policije ili državne uprave (stav 2).

         Drugim odredbama Ustava koje su, po ocjeni Suda, od značaja za ocjenu ustavnosti osporenih odredbi Zakona o javnom redu i miru utvrđeno je da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, kao i da se zakonom može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje (član 49), te da Repubika uređuje i obezbjeđuje, između ostalog, bezbjednost, kao i ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda (t. 2. i 5. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je mijenjan član 68. Ustava).

         Zakonom o javnom redu i miru, čije odredbe su osporene,  propisuju se prekršaji javnog reda i mira i prekršajne sankcije koje se izriču počiniocima ovih prekršaja. Zakonom su definisani pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu, pored ostalog, da je javni red i mir  usklađeno stanje međusobnih odnosa građana nastalo njihovim ponašanjem na javnom mjestu i djelovanjem organa i službi u javnom životu radi obezbjeđivanja jednakih uslova za ostvarivanja prava građana na ličnu bezbjednost, mir i spokojstvo, privatni život, slobodu kretanja, zaštitu ljudskog dostojanstva i prava maloljetnika i drugih lica (stav 1), da se prekršajima protiv javnog reda i mira smatraju  prekršaji protiv funkcionisanja državnih organa i javnih službi, prekršaji protiv interesa maloljetnika i drugih kategorija lica i ostali prekršaji javnog reda i mira koji su učinjeni na javnom mjestu (stav 2), da je javno mjesto ono mjesto na kojem je slobodan pristup pojedinačno neodređenim licima bez uslova ili pod određenim uslovima, kao i prostorije državnog organa, privrednog društva, drugog pravnog lica i drugih mjesta kada je, usljed blizine ili izloženosti vidiku ili čujnosti, izvršenom radnjom došlo do uznemiravanja ili negodovanja građana (stav 3), da je javno mjesto i svako drugo mjesto na kojem je počinjen prekršaj, a posljedica je nastupila na javnom mjestu (stav 4), dok  je grupa najmanje tri ili više lica koji zajednički počine prekršaj (stav 4).

         Polazeći od navedenog, kao i od sadržine prijedloga kojom su osporene odredbe članova 7. i  22. Zakona o javnom redu, prema kojoj se ocjena ustavnosti ovih odredaba traži zbog toga što se „ iz sadržine osporenog člana 7. Zakona da zaključiti da će građani biti kažnjeni ukoliko reprodukuju muzičke sadržaje ili tekstove, nose ili ističu simbole, slike i crteže nepristojnog, uvredljivog ili uznemiravajućeg sadržaja, a da se pri tome ni ne nagovještava šta se smatra nepristojnim, uvredljivim ili uznemiravajućim sadržajem“, te iznosi mišljenje da „svako fizičko ili pravno lice koje se osjeti uvrijeđeno ili uznemireno zbog određenog sadržaja ima mogućnost pokretanja posebnog parničnog postupka za zaštitu od uznemiravanja“, a odredba člana 22. Zakona „nije dovoljno precizirana jer daje pravo ovlašćenom službenom licu da po vlastitom nahođenju naredi, ograniči i zabrani kretanje građana na javnom mjestu“, Sud je ocijenio da takvi razlozi ne predstavljaju stvarni zahtjev za ocjenu ustavnosti, bez obzira što se fomalno navode odredbe Ustava i Evropske konvencije u odnosu na koje se traži ocjena ustavnosti, već predstavljaju zahtjev za ocjenu cjelishodnosti zakonskog rješenja, za šta Ustavni sud, saglasno članu 115. Ustava, nije nadležan. Pri tome, Sud je imao u vidu da se, saglasno Ustavu, bezbjednost te ostvarivanje i zaštita ljudskih prava i sloboda uređuju zakonom, iz čega, po ocjeni Suda, proizlazi da su osporenim odredbama članova 7. i  22. Zakona o javnom redu, kojima su propisana  obilježja prekršaja „svađa, vika, vriska i nepristojno ponašanje“ i „ograničenje kretanja na određenom prostoru“, kao i sankcija počiniocima ovih prekršaja javnog reda i mira uređeni odnosi u okviru Ustavom utvrđenog ovlašćenja zakonodavca. Način na koji će biti definisana sadržina prekršaja javnog reda i mira, te ocjena da li neko ponašanje predstavlja narušavanje javnog reda i mira ili ne i da li kao takvo treba da bude propisano kao prekršaj javnog reda i mira, iz domena je zakonodavne politike, u okviru  koje zakonodavac ocjenjuje cjelishodnost zakonskih normi koje usvaja.

         U vezi sa osporenom odrebom člana 8. Zakona o javnom redu i miru, kojom su propisana obilježja prekršaja javnog reda i mira „vrijeđanje“, kao i sankcija počiniocima ovog prekršaja,  Sud je utvrdio da navodi  predlagača ne sadrže ustavnopravne razloge zbog kojih ovu odredbu smatraju neustavnom, već predstavljaju mišljenje predlagača o propisanim obilježjima ovog prekršaja javnog reda i mira koja se prvenstveno tiču njegove preciznosti u pogledu vrijednosti koje se štite ovim prekršajem, kao i vrijednostima koje ovim prekršajem nisu, a trebale su biti zaštićene. Polazeći od navedenog Sud je ocijenio da navedeni razlozi ne predstavljaju stvarni zahtjev za ocjenu ustavnosti, već predstavljaju zahtjev za ocjenu cjelishodnost pravne norme i  njene preciznosti,  za šta Ustavni sud, saglasno članu 115. Ustava nije nadležan.

         Sud nije razmatrao navode predlagača da su osporenim članovima 7. i 22. Zakona o javnom redu i miru povrijeđene odredbe članova 10. i  11. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda iz razloga što je predlagač samo citirao navedene odredbe ove konvencije bez navođenja u čemu se, u konkretnom slučaju, sastoji povreda ovih odredaba. Pored toga, Sud je ocijenio da nije osnovano pozivanje predlagača na presudu Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu, u predmetu N.F protiv Italije, s obzirom na to da je Zakon, čije odredbe su osporene, objavljen u „Službenom glasniku Republike Srpske“ broj 11/15, te na taj način učinjen dostupnim javnosti, a Ustavni sud, kako je to već navedeno,  nije nadležan da se upušta u ocjenu cjelishodnosti sadržaja osporenih odredbi Zakona. Uz to, Ustavni sud nije nadležan da ocjenjuje saglasnost osporenih odredbi Zakona sa Ustavom Bosne i Hercegovine.

          Na osnovu izloženog  odlučeno je kao u  izreci ove odluke.

         Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.