Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. stav 1. tačka g), člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačke g) i d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 28. oktobra 2015. godine,
d o n i o j e
R J E Š E NJ E
Ne prihvata se inicijativa za ocjenu ustavnosti člana 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske u dijelu koji se odnosi na platne koeficijente platnih grupa XXVII i XXIX („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14).
Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14).
O b r a z l o ž e nj e
Vojin M. Badnjar iz Prijedora dao je Ustavnom sudu Republike Srpske (u daljem tekstu: Sud) inicijativu za pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti člana 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske u dijelu koji se odnosi na platne koeficijente platnih grupa XXVII i XXIX („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) i člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14). Iz sadržaja inicijative proizlazi da davalac inicijative traži ocjenu međusobne saglasnosti osporenih odredbi Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske i Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske. Naime, davalac inicijative smatra da su osporenom odredbom člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske, zaposleni u osnovnim školama koji su svrstani u treću platnu podgrupu (profesor, bibliotekar, sekretar, računovođa), dovedeni u neravnopravan položaj u odnosu na lica koja su članom 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske svrstana u platne grupe XXVII (vođa tima u Jedinici za podršku, vođa tima vodiča službenih pasa u Jedinici za podršku, vođa grupe u Jedinici za podršku) i XXIX (policajac vodič službenih pasa u Jedinici za podršku i Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa, policajac u Jedinici za podršku, policajac-instruktor u Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa, policajac u Jedinici za podršku, policajac-instruktor u Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa, policajac -odgajivač službenog psa u u Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa). Uz to, navodi da je članom 2. stav 1. Zakona o osnovnom obrazovanju propisano da je osnovno obrazovanje djelatnost od opšteg društvenog intresa, a dresiranje službenih pasa nije, to ga ne bi trebalo ni više plaćati. S tim u vezi ističe Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima (1966. i 1989. godine) i Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima (1966. godine), kao međunarodne instrumente o ljudskim pravima legislativnog karaktera, čijim odredbama su utvrđena individualna i kolektivna prava i određene mjere za nadzor nad njihovim poštivanjem. Stoga su, po mišljenju davaoca inicijative, osporenim normiranjem povrijeđeni ustavni principi iz člana 10. i član 66. Ustava Republike Srpske. Pored toga, davalac inicijative traži da sud, shodno članu 58. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, donese rješenje kojim će naložiti Vladi Republike Srpske da obustavi od primjene Zakon o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) do konačne odluke o ustavnosti osporene odredbe ovog zakona, te da od Narodne skupštine Republike Srpske zatraži hitne izmjene ove zakonske odredbe. Predlaže da Sud utvrdi da osporene zakonske odredbe nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, te da se donesena odluka objavi u "Službenom glasniku Republike Srpske".
U odgovoru koji je na navode iz inicijative dostavila Narodna skupština Republike Srpske, prije svega, ističe se da nije u nadležnosti Ustavnog suda Republike Srpske da cijeni opravdanost i cjelishodnost zakonskih rješenja sve dok se zakonodavac kreće u okvirima svoje nadležnosti, niti međusobnu usaglašenost zakonskih odredaba. Smatraju da osporeni zakoni obezbjeđuju legislativni okvir za ostvarivanje osnovnih sloboda, prava i dužnosti građana Republike Srpske, te da su u saglasnosti sa čl. 10. i 66. Ustava. Ističe se da je zakonodavac postupio u najboljem interesu, kako građana uopšte, tako i struke, pa je cijeneći razloge cjelishodnosti i javnog interesa, usvojio osporene zakone u postojećem tekstu, pri čemu nije izašao iz ustavnog okvira, uspostavljajući balans između zakonske mjere i cilja koji koji se želi postići. Takođe, smatraju da davalac inicijative nije zadovoljan osporenim zakonskim rješenjima i da uređenje, na drugačiji način, predmetne zakonske materije ne može biti predmet ustavnosudskog postupka, već nekih drugih procedura. Pored navedenog, ukazuje se na činjenicu da je, u predmetu ovog suda broj: U-56/13, Narodna skupština Republike Srpske dostavila odgovor broj: 01-2143/13 od 11. oktobra 2013. godine na navode iz date inicijative, kao i da tekst osporene odredbe u tom predmetu nije promijenjen. Predlaže se da Sud ne prihvati datu inicijativu.
Odredbama osporenog člana 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) je propisano: da je za platnu grupu XXVII platni koeficijent 9.80, u koju su svrstani: 64. vođa tima u Jedinici za podršku (SSS), 65. vođa tima vodiča službenih pasa u Jedinici za podršku (SSS), i 66. vođa grupe u Jedinici za podršku (SSS), dok je za platnu grupu XXIX platni koeficijent 9.70, u koju su svrstani: 69. policajac vodič službenih pasa u jedinici za podršku i Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa (SSS), 70. policajac u Jedinci za podršku (SSS), 71. policajac-instruktor u Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa (SSS), i 72. policajac-odgajivač službenog psa u Jedinici za podršku, uzgoj, dresuru i upotrebu službenih pasa (SSS).
Osporenom odredbom člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) je propisano da treća platna podgrupa ‒ profesor, bibliotekar, sekretar i računovođa (VII stepen stručne spreme – VSS) imaju platni koeficijent 9,5.
U postupku ocjenjivanja člana 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14), Sud je imao u vidu da je Ustavom Republike Srpske utvrđeno da Republika uređuje i obezbjeđuje, između ostalog, radne odnose, zapošljavanje, obrazovanje, kao i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom (tačaka 12. i 18. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava), kao i ustavne garancije iz člana 49. kojim je utvrđeno da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu Ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, te da je članom 39. stav 5. Ustava utvrđeno da svako po osnovu rada ima pravo na zaradu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.
Takođe, Sud je imao u vidu da je odredbama Ustava Republike Srpske, u odnosu na koje predlagač osporava navedene odredbe predmetnih zakona, utvrđeno: da su građani Republike ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki su pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10), kao i da prava i dužnosti Republike vrše Ustavom određeni republički organi, te da su ljudska prava i slobode, jednakost pred zakonom, samostalnost i jednak položaj preduzeća i drugih organizacija, ustavni položaj i prava jedinica lokalne samouprave osnova i mjera ovlašćenja i odgovornosti republičkih organa (član 66).
Polazeći od navedenih ustavnih odredbi, zakonodavac je, po ocjeni Suda, postupajući u okviru svojih ovlašćenja, Zakonom o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske, kao posebnim zakonom, uredio način utvrđivanja plata, naknada i ostalih ličnih primanja policijskih službenika, državnih službenika i namještenika u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske. Prema članu 5. ovog zakona, osnovna plata se obračunava mjesečno za puno radno vrijeme prema radnom mjestu na koje je zaposleni raspoređen odgovarajućoj platnoj grupi (stav 1), te da je osnovna plata iz stava 1. ovog člana proizvod cijene rada kao izraz vrijednosti za najjednostavniji rad i koeficijenta utvrđenog prema platnoj grupi (stav 2) i da se ista uvećava po osnovu radnog staža i to 0,5% za svaku navršenu godinu staža osiguranja (stav 3). Članom 8. stav 1. ovog zakona je propisano da su način obračuna i isplate plata jedinstveni za zaposlene iz člana 1. ovog zakona, a zavise od radnog mjesta na koje je zaposleni raspoređen i odgovarajuće platne grupe, pa su osporenim članom 10. ovog zakona svrstana lica u platne grupe XXVII i XXIX, a koja imaju platni koeficijent 9.80, odnosno 9,70.
Iz navedenog proizlazi da je platni koeficijent jedan od elemenata na osnovu kojeg se utvrđuje visina plate zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske i u zavisnosti je od platne grupe u koju su svrstana lica zaposlena u ovom ministarstvu, te da pored stručne spreme, odražava i druge relevantne faktore kao što su uslovi rada, složenost poslova, odgovornost i dr. Kako je Ustavom Republike Srpske utvrđeno, Republika uređuje i obezbjeđuje radne odnose i obrazovanje, a Ustav garantuje zaradu po osnovu rada, na osnovu zakona i kolektivnog ugovora, ali ne određuje i obim ovog prava, pa iz navedenog proizlazi da je zakonodavac po slobodnoj procjeni u javnom interesu trebao da uredi način i elemente za obračun plate zaposlenih građana, čime je i ovlašćen da putem platnih koeficijentata vrednuje poslove i radne zadatke koje obavljaju lica na određenim radnim mjestima. Na koji način će, u okviru svojih ustavnih ovlašćenja, propisati visinu platnih koeficijenata za pojedine platne grupe zaposlenih u pomenutom ministarstvu, tj. kako i koliko će vrednovati pojedina radna mjesta, po ocjeni Suda, stvar je cjelishodne procjene zakonodavca, a ocjena cjelishodnosti zakonskih rješenja, prema članu 115. Ustava Republike Srpske, nije u nadležnosti ovog suda.
Dakle, propisivanjem kao u navedenom članu nije došlo do povrede odredaba članova 10. i 66. Ustava Republike Srpske na koju ukazuje davalac inicijative.
Ustavni sud Republike Srpske je ocjenjivao ustavnost člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) i donio Rješenje broj U-56/13 („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 90/14) kojim nije prihvatio inicijativu za ocjenu ustavnosti ove zakonske odredbe, uz obrazloženje da je relevantnim ustavnim odredbama zakonodavcu ostavljeno na dispoziciju da uredi način i elemente za obračun plate zaposlenih građana, te da putem platnih koeficijenata vrednuje poslove i zadatke koje obavljaju lica na određenim radnim mjestima, odnosno da je stvar cjelishodne procjene i opredjeljenja zakonodavca na koji će način, u okviru Ustavom utvrđenih principa, propisati visinu platnih koeficijenata za pojedine platne grupe i podgrupe zaposlenih u oblasti osnovnog obrazovanja, odnosno kako će vrednovati pojedina radna mjesta, a ocjena cjelishodnosti zakonskih rješenja, prema članu 115. Ustava Republike Srpske, nije u domenu ustavnosudske kontrole.
S obzirom na navedeno, na osnovu člana 37. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), Sud nije prihvatio inicijativu za pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14), jer je već odlučivao o istoj stvari.
Prema članu 115. Ustava Republike Srpske, Ustavni sud nije nadležan da ocjenjuje međusobnu usklađenost odredbi pojedinih zakona.
Cijeneći da je u odnosu na član 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske u dijelu koji se odnosi na platne koeficijente platnih grupa XXVII i XXIX („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14), u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), o ustavnosti ove zakonske odredbe odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.
Kako je meritorno odlučeno o ustavnosti člana 10. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske u dijelu koji se odnosi na platne koeficijente platnih grupa XXVII i XXIX („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14), a u pogledu člana 8. tačka b) podtačka 3) Zakona o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) radi se o presuđenoj stvari, Sud je ocijenio da je bespredmetan zahtjev davaoca inicijative da Sud donese rješenje kojim će naložiti Vladi Republike Srpske da obustavi od primjene Zakon o platama zaposlenih u oblasti prosvjete i kulture Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 31/14) do konačne odluke o ustavnosti osporene odredbe ovog zakona.
Na osnovu izloženog odlučeno je kao u dispozitivu ovog rješenja.
Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević, akademik prof. dr Snežana Savić.
Broj: U-49/14 PREDSJEDNIK
28. oktobar 2015. godine USTAVNOG SUDA
Džerard Selman s.r.