Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'' br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 24. juna 2015. godine, d o n i o je
R J E Š E NJ E
Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 46. tačke b) i v) Zakona o održavanju zgrada („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 101/11).
O b r a z l o ž e nj e
Rade Cumbo iz Nove Topole dao je Ustavnom sudu Republike Srpske (u daljem tekstu: Sud) inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 46. tačke b) i v) Zakona o održavanju zgrada („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 101/11). U inicijativi se navodi da osporene zakonske odredbe nisu u saglasnosti sa članom 24. Ustava Republike Srpske, kojim je utvrđeno da je stan nepovrediv, te je određeno pod kojim uslovima službeno lice može ući u stan ili druge prostorije protiv volje njihovog držaoca. Davalac inicijative smatra da predmetne odredbe Zakona o održavanju zgrada derogiraju sud i sudsku zaštitu jednog od osnovnih prava građana - pravo na nepovredivost stana, te da organu uprave daju Ustavom garantovanu sudsku nadležnost, na štetu sudske vlasti. Takođe ističe da osporeno propisivanje u praksi dovodi do velikih problema i nedoumica u zajednicama etažnih vlasnika, kao i kod komunalne policije. Shodno navedenom, predlaže da Sud utvrdi da predmetne zakonske odredbe nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.
Razmatrajući datu inicijativu, Sud je, rješenjem broj U-38/14 od 26. juna 2014. godine, odlučio da pokrene postupak za ocjenu ustavnosti člana 46. tačke b) i v) Zakona o održavanju zgrada („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 101/11), jer smatra da postoje razlozi da se u postupku pred Sudom ocijeni da li su predmetne zakonske odredbe u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.
Osporenim odredbama člana 46. Zakona o održavanju zgrada propisano je da u vršenju kontrole nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donesenih na osnovu njega, nadležna komunalna policija, pored ovlašćenja iz Zakona o komunalnoj policiji („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 85/03), ovlašćena je i da: naredi etažnom vlasniku da bez odlaganja i o svom trošku izvede radove na otklanjanju kvara u svom posebnom dijelu zgrade kojim se nanosi šteta drugim posebnim ili zajedničkim dijelovima zgrade ili dovodi u pitanje njihovo funkcionisanje, te da popravi ili nadoknadi štetu koja je nastala kao posljedica tog kvara na drugim posebnim ili zajedničkim dijelovima zgrade (tačka b), te da naredi etažnom vlasniku da odmah ili u određeno vrijeme omogući izvođenje radova hitnih intervencija, investicionog ili tekućeg održavanja zajedničkih dijelova ili uređaja zgrade u dijelu koji prolazi kroz njegov poseban dio ili kada je neohodno da se ti radovi izvedu iz njegovog posebnog dijela zgrade (tačka v).
U odgovoru koji je na rješenje o pokretanju postupka dostavila Narodna skupština Republike Srpske navodi se da davalac inicijative pogrešno dovodi u vezu ustavne odredbe o nepovredivosti stana sa ovlašćenjem koje je osporenim zakonskim odredbama dato komunalnoj policiji - da naredi etažnom vlasniku izvođenje radova na otklanjanju kvara na svom posebnom dijelu zgrade kojim se nanosi šteta drugim dijelovima zgrade ili da omogući izvođenje hitnih intervencija kada je to neophodno da bi se izbjegla šteta. Zakonodavac je, kako se dalje ističe, u kolektivnim uslovima stanovanja, a rukovodeći se razlozima cjelishodnoati, morao naći modus koji će omogućiti etažnim vlasnicima da pravo svojine u potpunosti koriste, a da pritom ne ugrožavaju prava trećih lica, te im tako obezbijediti i uživanje u zajedničkim dijelovima zgrade. Ovakvim propisivanjem je, po mišljenju donosioca osporenog zakona, na najefikasniji način osigurana zaštita interesa svakog pojedinog etažnog vlasnika, naročito od prekoračenja prava u korištenju posebnog i zajedničkih dijelova drugih etažnih vlasnika zgrade. Osporene zakonske odredbe predstavljaju najcjelishodnije rješenje kojim se izbjegava mogućnost da neki od etažnih vlasnika snose pretjerani teret usljed kvarova, nastanka štete ili samo redovnog održavanja svih dijelova zgrade.
U postupku ocjenjivanja ustavnosti osporenog člana 46. tačke b) i v) Zakona o održavanju zgrada, Sud je imao u vidu da prema odredbama tačaka 6. i 18. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava, Republika uređuje i obezbjeđuje, pored ostalog, svojinske i obligacione odnose i zaštitu svih oblika svojine, kao i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom. Pored toga, član 60. stav 1. Ustava garantuje da fizička i pravna lica ostvaruju svojinska prava na nepokretnostima prema njihovoj prirodi i namjeni, u skladu sa zakonom, dok je članom 49. st. 1. i 2 utvrđeno da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, te da se zakonom može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje. U konkretnom slučaju relevantne su i odredbe člana 102. stav 1. tačka 2. Ustava, prema kojoj opština preko svojih organa u skladu sa zakonom uređuje i obezbjeđuje obavljanje komunalnih djelatnosti.
Saglasno navedenim ustavnim ovlašćenjima, Zakonom o održavanju zgrada je, sa ciljem da se obezbijedi funkcionalnost i bezbjednost zgrada, te očuvanje stambenog fonda, uređeno održavanje stambenih, stambeno-poslovnih i poslovnih zgrada, odnosno utvrđena su prava i obaveze vlasnika stanova i drugih posebnih dijelova zgrade u pogledu održavanja i korišćenja zgrade kao cjeline, stanova, kao i zajedničkih dijelova zgrade. Tako je članom 2. ovog zakona propisano da održavanje zgrade obuhvata izvođenje radova redovnog i investicionog održavanja stanova, poslovnih prostorija, garaža kao posebnih dijelova, te zajedničkih dijelova zgrade. Prema članu 4. st. 1. i 2. Zakona zajednički dijelovi i uređaji zgrade su nedjeljiva i nepodijeljena imovina etažnih vlasnika koja predstavlja osnov suvlasničke zajednice sa jednakim obimom prava i obaveza, u skladu sa zakonom i njihovim međusobnim ugovorom, a ova zajednička svojina je u zavisnom odnosu prema zasebnoj etažnoj svojini i neodvojiva je od nje. Pored toga, propisano je da zajedničke dijelove zgrade održavaju i finansiraju etažni vlasnici zajednički, da održavanje može biti redovno i investiciono, te da se radovima hitnih intervencija smatraju radovi koji se na zgradi izvršavaju bez odlaganja radi zaštite života i zdravlja ljudi, njihove sigurnosti, zaštite imovine od oštećenja i dovođenje zgrade, njenih dijelova, uređaja, instalacija i opreme u stanje ispravnosti, upotrebljivosti i sigurnosti (čl. 12, 13, 14. i 16. stav 1.) Između ostalog, osporenim odredbama člana 46. tačke b) i v) predmetnog zakona propisnao je koja ovlašćenja ima nadležna komunalna policija u vršenju kontrole nad sprovođenjem ovog zakona.
Istovremeno, prilikom razmatranja osporenih zakonskih odredaba Sud je uzeo u obzir da prema Zakonu o komunalnoj policiji ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 28/13) komunalna policija vrši komunalno-inspekcijaski nadzor nad primjenom zakona, odluka jedinica lokalne samouprave, drugih propisa i opštih akata iz oblasti komunalnih djelatnosti i drugih djelatnosti utvrđenih zakonom (član 2), da vrši komunalno-inspekcijski nadzor nad primjenom propisa kojima se uređuje održavanje zgrada i pridržavanje kućnog reda u zgradama (član 9. stav 1. tačka r)), da, ukoliko u vršenju nadzora utvrdi da je povrijeđen propis, donosi rješenje kojim nalaže otklanjanje nepravilnosti, zabranjuje vršenje radnji koje su u suprotnosti sa propisima do otklanjanja nepravilnosti i preduzima druge mjere i radnje predviđene posebnim propisom (član 23), te da se protiv rješenja komunalnog policajca može izjaviti žalba gradonačelniku, odnosno načelniku jedinice lokalne samouprave u roku od osam dana od dana dostavljanja rješenja (član 29. stav 1).
Imajući u vidu navedeno, te cijeneći navode davaoca inicijative da je osporenim propisivanjem narušeno ustavno načelo o nepovredivosti stana, Sud je utvrdio da u konkretnom slučaju nije došlo do povrede garanacija iz člana 24. Ustava. Naime, nepovredivost stana, u smislu navedene ustavne odredbe, predstavlja jedno od osnovnih ličnih prava čovjeka i građanina, koje je zaštićeno u okviru prava iz domena poštovanja privatnog i porodičnog života, te je vezano za sferu slobode ličnosti i sigurnost čovjeka. Ova ustavna odredba se odnosi na zabranu ulaska službenog lica i vršenje pretresa bez sudskog naloga u stanu protiv volje njegovog držaoca, uz izuzetak kada se radi o hvatanju učinioca krivičnog djela ili spasavanja ljudi i imovine.
Kako iz navedenog proizlazi, davalac inicijative je, pogrešnim tumačenjem predmetne ustavne odredbe, doveo u vezu garancije o nepovredivosti stana iz člana 24. Ustava sa ovlašćenjima koje je zakonodavac dao komunalnoj policiji u vršenju nadzora nad sprovođenjem Zakona o održavanju zgrada, a koje se ogleda u mogućnosti da se etažnom vlasniku naredi da omogući izvođenje radova hitnih intervencija, investicionog ili tekućeg održavanja zajedničkih dijelova ili uređaja zgrade u dijelu koji prolazi kroz njegov poseban dio ili izvođenje radova iz njegovog posebnog dijela. Ovakvo zakonsko rješenje, po ocjeni Suda, odražava specifičnost i složenost etažne svojine i kolektivnog načina stanovanja i ne zadire u suštinu prava na nepovredivost stana, kako je to definisano Ustavom. U konkretnom slučaju je, dakle, usljed povezanosti svojine na posebnom dijelu zgrade i na zajedničkim dijelovima zgrade, bilo neophodno urediti međusobne odnose - prava i obaveze nosilaca etažne svojine u određenim situacijama koje tretiraju osporene zakonske odredbe, te tako obezbijediti adekvatnu zaštitu prava svih ovih subjekata, odnosno odgovarajući balans u korišćenju ovih prava. Sud ukazuje na to da vršenjem svojih prava iz domena korišćenja zgrade pojedini etažni vlasnici ne mogu ugrožavati prava i interese drugih lica. Po ocjeni Suda, predmetne odredbe predstavljaju odraz zakonodavne politike i cjelishodne procjene zakonodavca na koji način će urediti obaveze etažnih vlasnika u slučaju sprečavanja ili nastanka eventualne štete usljed kvara na uređajima u posebnom ili zajedničkim dijelovima zgrade ili potrebe izvođenja hitnih intervencija, investicionog ili tekućeg održavanja.
Navode inicijative koji se odnose na nedoumice i dileme u pogledu tumačenja i primjene u praksi osporenih zakonskih odredaba, Sud nije razmatrao, jer prema članu 115. Ustava, to nije u domenu njegove nadležnosti.
Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ovog rješenja.
Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.
SUDIJA IZVJESTILAC PREDSJEDNIK
USTAVNOG SUDA
Amor Bukić Džerard Selman
Broj: U-38/14
24. jun 2015. godine