Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske i člana 61. stav (1) tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 29. aprila 2015. godine, d o n i o j e
R J E Š E NJ E
Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 88. stav 4. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 134/11, 9/12 i 40/12) i ustavnosti i zakonitosti člana 8. stav 2. i člana 13. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 100/12).
O b r a z l o ž e nj e
Mirko Anđelić iz Knežice dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 88. stav 4. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 134/11) i ustavnosti i zakonitosti člana 8. stav 2. i člana 13. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 100/12). Davalac inicijative smatra da se različitim propisivanjem ostvarivanja prava po osnovu bolesti, u odnosu na poginule, umrle ili nestale, osporenim članom Zakona narušava pravna jednakost i krše odredbe čl. 10. i 67. Ustava Republike Srpske.Takođe, mišljenja je da se osporenim odredbama člana 8. stav 2. Pravilnika, pored kršenja odredbi člana 129. stav (2), i člana 178. stav (1) Zakona o opštem upravnom postupku, krše i odredbe članova 40, 45, 67, i 108. Ustava Republike Srpske, odnosno da se propisivanjem kao u ovim odredbama ne poštuje princip vladavine prava. Pored navedenog, podnosilac inicijative osporava član 13. Pravilnika ističući da se istim krše odredbe članova 131. st. (1) i (3) i člana 177. stav (3) Zakona o opštem upravnom postupku, kao i članovi 40, 45, 67. i 108. Ustava Republike Srpake.
Razmatrajući datu inicijativu Sud je, rješenjem od 26. juna 2014. godine, pokrenuo postupak za ocjenjivanje ustavnosti člana 88. stav 4. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 134/11, 9/12 i 40/12) i ustavnosti i zakonitosti člana 8. stav 2. i člana 13. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 100/12).
U odgovoru na navode iz inicijative za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 88. stav 4. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske koji je dostavila Narodna skupština Republike Srpske, između ostalog, navedeno je da je inicijativa neosnovana, da sadrži pogrešno tumačenje ustavnih odredbi i da se osporeni zakon odnosi jednako na sva lica koja su dužna medicinskom dokumentacijom dokazivati bolest kao činjenicu na osnovu koje ostvaruju svoja prava. Takođe smatraju da ova lica ne treba porediti sa licima u potpuno različitim situacijama (ranjavanje, pogibija, smrt i nestanak) i sa licima koja imaju obavezu da na osnovu uvjerenja dokazuju istu činjenicu. U vezi s tim navode da je zakonodavac taj koji procjenjuje da li objektivna različitost opravdava i u kojoj mjeri, različito tretiranje u, inače istoj ili sličnoj situaciji, odnosno da prava i obaveze određenih istovrsnih ili sličnih grupa reguliše na različite načine, ako se ovakvim postupanjem ispravljaju postojeće nejednakosti među njima ili za to postoje drugi opravdani razlozi. Ističu da je osporeni član Zakona saglasan sa članom 67. Ustava Republike Srpske, kao i to da je očigledno da je u ovoj inicijativi prisutno nezadovoljstvo postojećim zakonskim rješenjem, zbog čega predlažu da se inicijativa odbije.
Odgovor na navode iz inicijative za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 8. stav 2. i člana 13. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta dalo je Ministarstvo rada i boračko- invalidske zaštite Republike Srpske, u kome navodi da osporene odredbe Pravilnika nisu u suprotnosti sa Ustavom i zakonom, odnosno da je, u cilju efikasnosti i ekonomičnosti postupka, osporenim članom 8. stav 2. Pravilnika propisan izuzetak od pravila da drugostepena ljekarska komisija daje nalaz, mišljenje i ocjenu na osnovu neposrednog pregleda stranke, kao i to da je propisivanjem kao u osporenom članu 13. Pravilnika omogućeno da se stranka upozna sa sadržajem konačno datog nalaza, mišljenja i ocjene i da rješenje zasnovano na takvom nalazu eventualno osporava. Na osnovu navedenog predlažu da Sud odbije inicijativu za utvrđivanje ustavnosti i zakonitosti osporenih članova Pravilnika.
Osporenim članom 88. stav 4. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 134/11, 9/12 i 40/12) propisano je da se činjenica da je bolest nastupila pod okolnostima iz čl. 2, 5. i 7. ovog zakona utvrđuje samo na osnovu medicinske dokumentacije koja potiče iz vremena službe u oružanim snagama i perioda od 30 dana po otpuštanju iz oružanih snaga.
Osporenim članom 8. stav 2. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 100/12) propisano je da izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, drugostepena ljekarska komisija može dati nalaz i mišljenje na osnovu medicinske i druge relevantne dokumentacije, bez neposrednog pregleda stranke, ako ocijeni da taj pregled nije neophodan, dok je osporenim članom 13. ovog pravilnika propisano da se nalaz, mišljenje i ocjena ljekarske komisije ne mora saopštiti pregledanom licu odmah po izvršenom vještačenju, ali mu se dostavlja jedan primjerak nalaza, mišljenja i ocjene uz rješenje kojim je riješeno u upravnoj stvari.
Ustavom Republike Srpske utvrđeno je: da su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10); da omladina, žene i invalidi imaju posebnu zaštitu (član 40. stav 3); da je svako dužan da se pridržava Ustava i zakona (član 45. stav 1); da republički organi, u okviru Ustavom utvrđenih prava i dužnosti Republike, utvrđuju politiku, donose i izvršavaju zakone, druge propise i opšte akte, vrše zaštitu ustavnosti i zakonitosti (član 67. stav 1); da Republika, pored ostalog uređuje i obezbjeđuje organizaciju, nadležnost i rad državnih organa, te boračku i invalidsku zaštitu (tačke 10. i 12. Amandmana XXXII, kojim je zamijenjen član 68. Ustava); da svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava u postupku pred sudom i drugim državnim organom, kao i to da je svakome zajemčeno pravo na žalbu ili drugo pravno sredstvo protiv odluke kojom se rješava o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom intersu (član 16) i da državni organi i organizacije koji vrše javna ovlašćenja mogu u pojedinim stvarima rješavati o pravima i obavezama građana ili primjenjivati mjere prinude ili ograničenja, samo u zakonom propisanom postupku u kome je svakome data mogućnost da brani svoja prava i interese i da protiv donesenog akta izjavi žalbu, odnosno upotrijebi drugo zakonom predviđeno pravno sredstvo (član 111).
Zakonom o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 134/11, 9/12 i 40/12), pored propisivanja u osporenim odredbama, propisano je: da se ovim zakonom uređuju uslovi, način i postupak za utvrđivanje statusa i prava boraca vojnih invalida i članova porodica poginulih boraca i umrlih vojnih invalida i članova porodica lica stradalih u vršenju vojne službe ili u vršenju aktivnosti u vezi sa tom službom, način obezbjeđivanja novčanih sredstava, te drugih pitanja od značaja za ostvarivanje prava propisanih ovim zakonom (član 1); da o statusu i pravima po ovom zakonu u prvom stepenu rješavaju opštinski, odnosno gradski organi uprave nadležni za poslove boračko-invalidske zaštite, ukoliko zakonom nije drugačije određeno i da po žalbi na rješenje organa iz stava 1. ovog člana rješava Ministarstvo (član 87. st. (1) i (2).
U postupku ocjenjivanja ustavnosti osporene odredbe člana 88. stav 4. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 134/11, 9/12 i 40/12), Sud je utvrdio da su neosnovani navodi davaoca inicijative da se propisivanjem kao u ovoj odredbi narušava ustavno načelo ravnopravnosti, odnosno da se povređuju garancije iz člana 10. Ustava i člana 67. stav 1. Ustava. Naime, propisivanjem da se činjenica da je bolest nastupila pod okolnostima iz čl. 2, 5. i 7. ovog zakona utvrđuje samo na osnovu medicinske dokumentacije koja potiče iz vremena službe u oružanim snagama i perioda od 30 dana po otpuštanju iz oružanih snaga, po ocjeni Suda, ne dovode se u neravnopravan položaj lica na koja se odnose odredbe člana 88. stav 2. i člana 90. stav 1. ovog zakona, jer se ne radi o subjektima koji su u istoj pravnoj situaciji. Imajući u vidu da se osporena odredba podjednako odnosi na sva lica kojima se utvrđuje bolest kao činjenica na osnovu koje ostvaruju svoja prava, kao i to da ustavno načelo ravnopravnosti ne podrazumijeva jednakost u apsolutnom smislu već garantuje jednak tretman subjekata koji se nalaze u istim pravnim situacijama u realizaciji određenih prava i obaveza, Sud je ocijenio da osporenim normiranjem nisu povrijeđene navedene ustavne garancije. S tim u vezi, Sud je, u konkretnom slučaju, imao u vidu da je pravo zakonodavca da procijeni opravdanost objektivne različitosti, odnosno različitog regulisanja prava i obaveza određenih istovrsnih ili sličnih grupa, ako se ovakvim postupanjem ispravljaju postojeće nejednakosti među njima, ili za to postoje drugi opravdani razlozi.
Ocjenjujući ustavnost i zakonitost osporenog člana 8. stav 2. i člana 13. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta, Sud je utvrdio da je članom 92. stav 1. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 134/11, 9/12 i 40/12) propisano da se vojni invaliditet, pravo na dodatak za njegu i pomoć, pravo na ortopedski dodatak, kao i činjenicu da je bolest, odnosno smrt u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe utvrđuju na osnovu nalaza, mišljenja i ocjene nadležnih ljekarskih komisija. Stavom 2. istog člana Zakona propisano je da nadležne ljekarske komisije mogu dati i ocjenu sposobnosti za rad, ako je ta sposobnost uslov za ostvarivanje prava po ovom zakonu. Članovima 93. i 94. predmetnog zakona propisan je sastav ljekarskih komisija koje daju nalaz i mišljenje organu koji u prvom i drugom stepenu rješavaju o pravima po ovom zakonu. Takođe, članom 95. stav 3. Zakona propisano je da ministar donosi pravilnik kojim se uređuje način rada ljekarskih komisija.
Ocjenjujući zakonitost člana 8. stav 2. Pravilnika u odnosu na član 129. stav (2) i član 178. stav (1) Zakona o opštem upravnom postupku (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 13/02, 87/07 i 50/10), kao i u odnosu na članove 40 , 45, 67. i 108. Ustava, Sud je utvrdio da predmetne odredbe Zakona o opštem upravnom postupku regulišu prvostepeni upravni postupak, odnosno postupak do donošenja prvostepenog upravnog akta. Kako se osporena odredba Pravilnika odnosi na postupanje drugostepene ljekarske komisije koja, saglasno članu 94. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske, daje nalaz i mišljenje organu koji u drugom stepenu rješava o pravima po ovom zakonu, Sud je utvrdio da ista nije u suprotnosti sa članovima 129. stav (2) i 178. stav (1) Zakona o opštem upravnom postupku.
Ocjenjujući zakonitost člana 13. Pravilnika u odnosu na član 131. st. (1) i (3) i član 177. stav (3) Zakona o opštem upravnom postupku kao i u odnosu na članove 40 , 45, 67. i 108. Ustava, Sud je utvrdio da odredbe člana 131. st (1) i (2) Zakona regulišu poseban ispitni postupak koji se, saglasno članu 130. stav (1) Zakona, sprovodi kada je to potrebno radi utvrđivanja činjenica i okolnosti koje su značajne za rješavanje stvari ili radi davanja strankama mogućnosti da ostvare i zaštite svoja prava i pravne interese. Stavom (2) ovog člana propisano je da tok ispitnog postupka određuje, prema okolnostima pojedinog slučaja, službeno lice, u skladu sa odredbama ovog zakona i drugih propisa koji se odnose na upravnu stvar o kojoj se radi. S obzirom na odredbe iz člana 92. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske, Sud je utvrdio da isti nije u suprotnosti sa članovima 131. st. (1) i (3) Zakona o opštem upravnom postupku.
U ocjeni zakonitosti osporenog člana Pravilnika u odnosu na član 177. stav (3) Zakona o opštem upravnom postupku Sud je utvrdio da, saglasno članu 1. Pravilnika, ljekarske komisije imaju status kolektivnih vještaka. Međutim, Sud je utvrdio da se, obzirom na činjenicu da je zakonodavac, propisivanjem kao u odredbama članova 92. i 95. stav 3. Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske, kao posebnim zakonom, koji predstavlja pravni osnov za donošenje osporenog pravilnika, ljekarskim komisijama dao poseban status, odnosno povjerio im drugačiju ulogu u odnosu na institut vještačenja uopšte, koji je regulisan članovima 171 ‒ 180 Zakona o opštem upravnom postupku, to se zakonitost ove odredbe ne može se dovoditi u direktnu vezu sa članom 177. stav (3), zbog čega i u ovom slučaju nije došlo do povrede načela zakonitosti.
Saglasno navedenom, Sud je utvrdio da osporene odredbe člana 8. stav 2. i člana 13. Pravilnika o radu ljekarskih komisija za ocjenu vojnog invaliditeta nisu u suprotnosti ni sa članovima 40 , 45, 67. i 108. Ustava Republike Srpske.
Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.
Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.
Broj: U- 33/14 PREDSJEDNIK
29.april 2015. godine USTAVNOG SUDA
Džerard Selman