Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske («Službeni glasnik Republike Srpske» br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 26. aprila 2023. godine,   d o n i o   j e

R J E Š E Nj E

Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 40. Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 7/18).

O b r a z l o ž e nj e

Nikola Tomašević iz Banje Luke dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za ocjenjivanje ustavnosti člana 40. Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 7/18). Prema navodima davaoca inicijative osporene odredbe navedenog zakona nisu u saglasnosti sa članom 110. Ustava Republike Srpske, prije svega zato što ukidaju prava zamjenika pravobranioca koja su stečena prema ranije važećem Zakonu o Pravobranilaštvu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 16/05, 77/06, 119/08 i 78/11), ali i zbog toga što u postupku donošenja ovog zakona nije utvrđeno da opšti interes zahtijeva da odredbe člana 40. predmetnog zakona imaju povratno dejstvo. Predlaže da Sud donese odluku kojom će utvrditi da osporena zakonska odredba nije u saglasnosti s Ustavom. 

U odgovoru Narodne skupštine Republike Srpske ističe se da navodi davaoca inicijative nisu osnovani i da je u istoj prisutno pogrešno tumačenje Ustava. Prema navodima iz odgovora, Zakonom o Pravobranilaštvu Republike Srpske uređuju se organizacija, nadležnost, djelokrug poslova i način rada Pravobranilaštva Republike Srpske, način zastupanja imovinskih prava i interesa Republike Srpske, jedinica lokalne samouprave i ostalih subjekata koje Pravobranilaštvo zastupa. Pored toga, ovim zakonom se, kako se dalje navodi, uređuju i izbor, prava, obaveze i odgovornost pravobranioca Republike Srpske, zamjenika pravobranioca Republike Srpske i položaj ostalih zaposlenih u Pravobranilaštvu, kao i druga pitanja koja su od značaja za rad Pravobranilaštva. S tim u vezi, u odgovoru se citiraju odredbe ovog zakona (čl. 24. i  40), kao i odredba člana 28. ranije važećeg Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 16/05, 77/06, 119/08 i 78/11) i ističe da je važeći zakon ukinuo stalnu funkciju zamjenika pravobranioca, te da je osporenom zakonskom odredbom, koja je po svojoj prirodi prelazna odredba, određen period u kojem zamjenici tu funkciju mogu da nastave da obavljaju, ne dirajući pritom prava koja su ostvarili i konzumirali prema ranije važećem zakonu. U odgovoru su, takođe, osporeni navodi davaoca inicijative da osporena zakonska odredba ima povratno dejstvo, te naglašeno da, u situaciji kada je zakonodavac ostao unutar svojih ovlašćenja, nije na Sudu da cijeni predstavlja li zakonodavstvo najbolje rješenje za uređenje određene oblasti, odnosno da li bi zakonodavno ovlašćenje trebalo iskoristiti na drugačiji način.Takođe, naglašeno je i da moguće drugačije uređenje predmetne materije samo po sebi, ne podrazumijeva da je pozitivno zakonodavstvo u suprotnosti sa navedenim odredbama Ustava. 

Osporenim članom 40. Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 7/18) propisano je da stupanjem na snagu ovog zakona zamjenici kojima je funkcija postala stalna prema ranije važećim propisima nastavljaju da obavljaju tu funkciju na period od četiri godine, računajući od dana stupanja na snagu ovog zakona (stav 1), te da se nakon isteka perioda iz stava 1. ovog člana zamjenici raspoređuju na poslove koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi (stav 2).

Prilikom razmatranja osnovanosti navoda davaoca inicijative Sud je imao u vidu da je odredbama Ustava Republike Srpske na čiju povredu se poziva davalac inicijative i drugim relevantnim odredbama utvrđeno: da Republika uređuje i obezbjeđuje, između ostalog, organizaciju, nadležnost i rad državnih organa (tačka 10. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava), da Narodna skupština donosi zakone, druge propise i opšte akte (član 70. stav 1. tačka 2), da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom (član 108. stav 1) i da zakoni, drugi propisi i opšti akti ne mogu imati povratno dejstvo, te da se samo zakonom može odrediti da pojedine njegove odredbe, ako to zahtijeva opšti interes utvrđen u postupku donošenja zakona, imaju povratno dejstvo (član 110. st. 1. i 2).

Pored navedenih odredaba Ustava, po ocjeni Suda, za ocjenu ustavnosti osporene odredbe člana 40. Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 7/18) od značaja su i druge odredbe istog zakona kojima je propisano: član 1. da se ovim zakonom uređuju organizacija, nadležnost, djelokrug poslova i način rada Pravobranilaštva Republike Srpske (u daljem tekstu: Pravobranilaštvo), način zastupanja imovinskih prava i interesa Republike Srpske, jedinica lokalne samouprave i ostalih subjekata koje Pravobranilaštvo zastupa, izbor, prava, obaveze i odgovornost pravobranioca Republike Srpske, zamjenika pravobranioca Republike Srpske i položaj ostalih zaposlenih u Pravobranilaštvu, kao i druga pitanja koja su od značaja za rad Pravobranilaštva; član 10. da se Pravobranilaštvo osniva i ukida zakonom (stav 1), te da organizacionu strukturu Pravobranilaštva čine sjedište Pravobranilaštva i sjedišta zamjenika pravobranioca Republike Srpske (stav 3); član 11. stav 1. da se Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Pravobranilaštvu utvrđuju osnovne i unutrašnje organizacione jedinice, radna mjesta, potreban broj izvršilaca i opšti i posebni uslovi za navedena radna mjesta; član 21. da  funkciju Pravobranilaštva vrši pravobranilac (stav 1), da pravobranilac ima zamjenika koji rukovodi sjedištem zamjenika (stav 2); član 22. da pravobranioca bira i imenuje Narodna skupština Republike Srpske (u daljem tekstu: Narodna skupština) na prijedlog Vlade (stav 1), te da se pravobranilac bira na period od četiri godine, u skladu sa odredbama Zakona o ministarskim, Vladinim i drugim imenovanjima Republike Srpske, uz mogućnost ponovnog izbora (stav 4); član 24. da zamjenika pravobranioca (u daljem tekstu: zamjenik) bira i imenuje Narodna skupština na prijedlog Vlade  (stav 1), te da se zamjenik bira na period od četiri godine, u skladu sa odredbama Zakona o ministarskim, Vladinim i drugim imenovanjima Republike Srpske, uz mogućnost ponovnog izbora (stav 4); član 34. da pravobranilac i zamjenik za svoj rad odgovaraju Narodnoj skupštini (stav 1), da zamjenik za svoj rad odgovara i pravobraniocu (stav 2); član 44. da stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o Pravobranilaštvu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 16/05, 77/06, 119/08 i 78/11).

Polazeći od navedenih odredaba Ustava prema kojima Republika uređuje i obezbjeđuje organizaciju, nadležnosti i rad državnih organa, zakonodavac je, po ocjeni Suda, bio ovlašćen da uredi organizaciju, nadležnost i način rada Pravobranilaštva Republike Srpske, a u okviru toga postupak i uslove za izbor pravobranioca, te postupak i uslove za imenovanje zamjenika pravobranioca, kao i trajanje njihove funkcije. U okviru navedenog ovlašćenja je, po ocjeni Suda i propisivanje iz osporenih odredaba člana 40. Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske, koje se nalaze u okviru prelaznih i završnih odredaba, kojima se reguliše status zamjenika pravobranioca kojima je funkcija postala stalna prema ranije važećim propisima, odnosno kojima se određuje period u kojem zamjenici tu funkciju mogu da nastave da obavljaju. Naime, uređivanje prelaznog i završnog režima svakog, pa i ovog zakona sastavni je dio ovlašćenja zakonodavca da, na osnovu ustavnopravnog ovlašćenja, uređuje određenu oblast društvenih odnosa. Na koji način će propisati način prelaska na regulativu predviđenu novim zakonom, kao i prestanak korišćenja određenih prava po ranijim propisima stvar je, po ocjeni Suda, određene zakonodavne politike, čiju cjelishodnost, prema članu 115. Ustava, Ustavni sud nije nadležan da ocjenjuje.

Po ocjeni Suda, nisu osnovani navodi davaoca inicijative prema kojima osporene odredbe Zakona o Pravobranilaštvu Republike Srpske imaju povratno dejstvo. Polazeći od toga da  povratno dejstvo pravne norme podrazumijeva njenu primjenu na period prije njenog donošenja, Sud je ocijenio da osporene zakonske odredbe svojom sadržinom ne uređuju status zamjenika pravobranioca u prošlosti, već prelazni režim vršenja te funkcije, odnosno određuju period u kojem zamjenici kojima je funkcija postala stalna prema ranije važećim zakonskim propisima tu funkciju mogu da nastave da obavljaju do prelaska na regulativu predviđenu novim zakonskim rješenjima.

Po ocjeni Suda nisu osnovani ni navodi davaoca inicijative da se osporenim odredbama Zakona dira u stečena prava zamjenika pravobranioca imenovanih u skladu sa ranije važećim zakonom, jer imenovanje na funkciju zamjenika pravobranioca ne predstavlja stečeno subjektivno pravo, već se funkcija zamjenika pravobranioca, kao javna funkcija, stiče i prestaje  na osnovu i u skladu sa važećim zakonskim rješenjem koji to pitanje uređuje.

Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i da prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud  je,  na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.  

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u  izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Vojin Bojanić, Svetlana Brković, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Radomir V. Lukić, prof. dr Ivanka Marković, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.