Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'' br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 24. novembra 2021. godine, d o n i o  je

R J E Š E Nj E

            Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 4. Odluke o visini naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta („Službeni glasnik Grada Banja Luka“ br. 11/18, 13/18, 9/19, 41/19 i 19/20).

O b r a z l o ž e nj e

            Univerzitetski klinički centar Republike Srpske, Banja Luka, dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 4. Odluke o visini naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta („Službeni glasnik Grada Banja Luka“ br. 11/18, 13/18, 9/19, 41/19 i 19/20), koju je donijela Skupština Grada Banja Luka. U inicijativi se navodi da osporena odredba predmetne odluke nije u saglasnosti sa članom 77. stav 1. Zakona o uređenju prostora i građenju („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 40/13, 106/15, 3/16 i 84/19), kojim je propisano da naknada za uređenje gradskog građevinskog zemljišta obuhvata stvarne troškove pripremanja i opremanja građevinskog zemljišta, odnosno stvarne troškove planirane izgradnje komunalne i druge infrastrukture i uređenja javnih površina. Davalac inicijative smatra da troškovi uređenja gradskog građevinskog zemljišta utvrđeni osporenom normom ove odluke za treću grupu sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja nisu utvrđeni kao prosječno ostvarena naknada izračunata na nivou tih dokumenata, već u znatno višem iznosu. U vezi s tim ističe da je u ovu grupu svrstana Izmjena dijela Regulacionog plana „Paprikovac – Petrićevac zona D“ u Banjoj Luci („Službeni glasnik Grada Banja Luka“ broj 3/18), te je za ovaj dokument iznos troškova uređenja građevinskog zemljišta nezakonito utvrđen na osnovu ukupnih troškova izgradnje infrastrukture planirane u okviru parcela na kojima će se graditi objekti u službi zdravstva i obrazovanja, te je obračun izvršen po 1 m² bruto građevinske površine, suprotno Zakonu o uređenju prostora i građenju i Pravilniku o obračunu naknade troškova uređenja gradskog građevinskog zemljišta („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 34/14 – Prečišćeni tekst). U pretežnom dijelu inicijative se obrazlaže primjena osporene odluke na utvrđivanje naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta na području Izmjene dijela Regulacionog plana „Paprikovac – Petrićevac zona D u Banjoj Luci, te se iznosi stav da nije bilo uslova za svrstavanje ovog dokumenta u bilo koju grupu sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja, jer je u konkretnom slučaju u pretežnom dijelu obuhvaćena građevinska parcela namijenjena za izgradnju objekata zdravstva i obrazovanja u okviru koje je planirana infrastruktura.  

            U odgovoru na inicijativu koji je dostavila Skupština Grada Banja Luka navodi se da je inicijativa u cijelosti neosnovana, te da donosilac osporene odluke prilikom osporenog propisivanja nije izašao iz zakonskih okvira, zbog čega se predlaže da Sud datu inicijativu ne prihvati. Ističe se da je Grad Banja Luka, zbog velikog broja regulacionih planova, grupisao sprovedbena dokumenta po grupama i zonama i na taj način utvrdio visinu naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta za 1 m² korisne površine objekta, između ostalog, i za treću grupu sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja. Takođe se navodi da su troškovi uređenja gradskog građevinskog zemljišta utvrđeni na osnovu predmjera radova važeće planske dokumentacije, a predviđeni procenti umanjenja za sve grupe sprovedbenih dokumenata utvrđeni su obrnuto proporcionalno troškovima opremanja, odnosno isti ne prelaze udio koji se u troškovima odnosi na vrijednosti radova pripremanja.

            Odluku o visini naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta („Službeni glasnik Grada Banja Luka“ br. 11/18, 13/18, 9/19, 41/19 i 19/20) donijela je Skupština Grada Banja Luka na osnovu člana 39. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 97/16), člana 69. stav 1. i člana 73. stav 2. Zakona o uređenju prostora i građenju („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 40/13, 106/15 i 3/16), člana 17. stav 2. Pravilnika o obračunu naknade troškova uređenja gradskog građevinskog zemljišta („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 34/14 – Prečišćeni tekst) i člana 32. Statuta Grada Banja Luka („Službeni glasnik Grada Banja Luka“ br. 25/05, 30/07, 17/12, 20/14, 39/16 i 26/17). Osporenim članom 4. ove odluke propisano je da troškovi uređenja gradskog građevinskog zemljišta, izračunati prema odredbama Zakona o uređenju prostora i građenju, Zakona o legalizaciji bespravno izgrađenih objekata i Pravilnika o obračunu naknade troškova uređenja gradskog građevinskog zemljišta za treću grupu sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja iznose 168,32 KM/m² (stav 1), te da se visina naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta za treću grupu sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja obračunava i plaća u iznosu od 50% troškova uređenja gradskog građevinskog zemljišta iz stava 1. ovog člana i iznosi 84,16 KM/m² (stav 2).

            U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporene norme predmetne odluke Sud je, prije svega, imao u vidu odredbe tačaka 8. i 18. Amandmana XXXII, kojima je zamijenjen član 68. Ustava, kojim je utvrđeno da Republika uređuje i obezbjeđuje, pored ostalog, korišćenje prostora, kao i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Zakonom. Članom 102. stav 1. tačka 2. Ustava Republike Srpske utvrđeno je da opština preko svojih organa, u skladu sa Zakonom, uređuje i obezbjeđuje korišćenje gradskog građevinskog zemljišta i poslovnog prostora.

            Pored toga, prema članu 19. tačka 4. Zakona o lokalnoj samoupravi  („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 97/16 i 36/19), jedinica lokalne samouprave u oblasti prostornog planiranja i građenja ima nadležnost da obezbjeđuje korišćenje građevinskog zemljišta, daje građevinsko zemljište na korišćenje, utvrđuje naknade za uređivanje i korišćenje građevinskog zemljišta i brine o njegovom uređivanju, unapređivanju i zaštiti. Članom 39. stav 2. tačka 2. ovog zakona propisano je da Skupština jedinice lokalne samouprave donosi odluke i druge opšte akte i daje njihovo autentično tumačenje.

          Odredbama Zakona o uređenju prostora i građenju („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 40/13, 106/15, 3/16 i 84/19) koje su, po ocjeni Suda, relevantne u konkretnom slučaju propisano je: da se naknada za uređenje gradskog građevinskog zemljišta utvrđuje u skladu sa odredbama ovog zakona, propisa donesenih na osnovu ovog zakona i odluke Skupštine jedinice lokalne samouprave iz člana 69. stav 1. ovog zakona (član 73. stav 2), da rješenje o iznosu naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta i iznosu rente na zahtjev investitora donosi organ jedinice lokalne samouprave nadležan za komunalne poslove nakon izdavanja lokacijskih uslova, odnosno urbanističko-tehničkih uslova, a izračunava se kako je propisano odredbama ovog zakona i propisima donesenim na osnovu njega (član 74. stav 1), da se iznos naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta i iznos rente utvrđuje po jedinici korisne površine objekta (KM/m²) sadržane u projektu na osnovu kojeg se izdaje građevinska dozvola (član 74. stav 2), te da naknadu za uređenje gradskog građevinskog zemljišta plaća investitor pod uslovima iz člana 75. ovog zakona (član 77. stav 3).

          Članom 77. stav 1. Zakona o uređenju prostora i građenju, u odnosu na koji davalac inicijative traži ocjenu zakonitosti osporene odluke, propisano je da naknada za uređenje gradskog građevinskog zemljišta obuhvata stvarne troškove pripremanja i opremanja građevinskog zemljišta, odnosno stvarne troškove planirane izgradnje komunalne i druge infrastrukture i uređenja javnih površina prema sprovedbenom dokumentu prostornog uređenja koji se odnosi na područje predmetne izgradnje ili prema urbanističkom planu jedinice lokalne samouprave, stručnom mišljenju i urbanističko-tehničkim uslovima, do donošenja sprovedbenog dokumenta prostornog uređenja, izračunata po kvadratnom metru korisne površine ukupno planiranih objekata.

          Iz navedenih ustavnih i zakonskih odredaba, po ocjeni Suda, proizlazi da je jedinica lokalne samouprave ovlašćena da, preko svojih organa, uređuje i obezbjeđuje obavljanje poslova uređenja građevinskog zemljišta, te da u okviru ovog ovlašćenja nadležni organ jedinice lokalne samouprave propisuje visinu naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta koju plaća investitor objekta za koji se izdaje građevinska dozvola. Visina naknade se određuje po jedinici korisne površine objekta (KM/m²) sadržane u projektu na osnovu kojeg se izdaje građevinska dozvola. Prilikom određivanja visine naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta, nadležni organ jedinice lokalne samouprave je obavezan da se kreće u relevantnim okvirima Zakona o uređenju prostora i građenju i pravilnika kojim se reguliše struktura, elementi i način obračuna ove naknade, koji donosi nadležni ministar. Po ocjeni Suda, donosilac predmetne odluke je, saglasno svojim ustavnim i zakonskim ovlašćenjima, osporenim članom 4. ovog akta bliže uredio pitanje visine naknade za troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta po 1 m² korisne površine objekta za zonu treće grupe sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja na području Grada Banja Luka. Prilikom propisivanja visine ove naknade, Skupština Grada Banja Luka je bila ovlašćena da, sa ciljem pokrivanja stvarnih troškova pripremanja i opremanja gradskog građevinskog zemljišta, uzme u obzir podatke koji su sadržani u sprovedbenim dokumentima prostornog uređenja, te prosječno ostvarenu naknadu koja se odnosi na troškove uređenja gradskog građevinskog zemljišta po zonama, radi izgradnje komunalne i druge javne infrastrukture i uređenja javnih površina. Iznos naknade po 1 m², koji je, primjenom propisanih kriterijuma, osporenom normom predmetne odluke utvrđen za treću grupu sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja, kao i primjenu ove norme na konkretan slučaj izgradnje na koji se ukazuje u inicijativi, Ustavni sud nije nadležan da ocjenjuje.    

            Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

            Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ovog rješenja.

            Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.