Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 60. stav 1. tač. a) i b) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'' br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 31. marta 2021. godine, d o n i o   j e

O D L U K U

            Utvrđuje se da član 16. st. 5. i 6. Odluke o javnom vodovodu i javnoj kanalizaciji opštine Prnjavor („Službeni glasnik Opštine Prnjavor“ broj 24/17) nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske i Zakonom o komunalnim djelatnostima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 124/11 i 100/17).

O b r a z l o ž e nj e

            „PROIZVODNjA DUŠANIĆ“ d.o.o Prnjavor, koje zastupaju Zoran Bubić i Bojana Duka Bubić, advokati iz Banje Luke, dalo je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 16. st. 5. i 6. Odluke o javnom vodovodu i javnoj kanalizaciji opštine Prnjavor („Službeni glasnik Opštine Prnjavor“ broj 24/17). U inicijativi se navodi da osporene odredbe predmetne odluke nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, te sa odredbama člana 2. stav 1. tačka s), člana 13. stav 1. tačka b), člana 16. stav 1. i člana 20. st. 1. i 2. Zakona o komunalnim djelatnostima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 124/11 i 100/17). Naime, kako ističe davalac inicijative, iz navedenih zakonskih odredbi proizlazi da je davalac komunalne usluge dužan da obezbijedi ispravnost i funkcionalnost komunalnih objekata i uređaja, te da se sredstva za pružanje komunalne usluge obezbjeđuju iz cijene komunalne usluge. Kako mjerno mjesto i vodomjer čine dio javne komunalne infrastrukture, davalac inicijative smatra da davalac komunalne usluge treba da obezbijedi njihovo ispravno funkcionisanje, te da snosi troškove održavanja mjernog mjesta i vodomjera. Nasuprot tome, osporenim normama ove odluke je, kako se ističe, uvedena obaveza za korisnika komunalne usluge da plaća mjesečnu naknadu za održavanje mjernog mjesta i mjernog instrumenta potrošnje vode. Ovakvo propisivanje je, po mišljenju davaoca inicijative, u suprotnosti sa Zakonom o komunalnim djelatnostima, čime je istovremeno došlo do povrede i člana 108. stav 2. Ustava Republike Srpske.

            U odgovoru na inicijativu koji je dostavila Skupština Opštine Prnjavor navodi se da je inicijativa u cijelosti neosnovana, jer je osporena odluka donesena u skladu sa ovlašćenjima iz člana 6. i člana 7. stav 1. Zakona o komunalnim djelatnostima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 124/11 i 100/17), te da su saglasno odredbi člana 7. stav 4. ovog zakona javni vodovod i kanalizacija povjereni na upravljanje KP „Vodovod“ a.d. Prnjavor. Nadalje, donosilac osporenog akta ističe da prilikom održavanja mjernog mjesta i mjernog instrumenta ovlašćeno komunalno preduzeće ima izvjesne troškove, zbog čega je osporenim odredbama Odluke propisano da se za održavanje mjernog mjesta i mjernog instrumenta plaća mjesečna naknada. U vezi s tim, u odgovoru se navodi da se održavanje mjernog mjesta i mjernog instrumenta ne može smatrati robom, pa se ne može uračunati u cijenu utrošene vode, zbog čega se, shodno osporenim odredbama Odluke, od korisnika ovaj trošak naplaćuje u vidu mjesečne naknade, u visini koju utvrđuje Nadzorni odbor komunalnog preduzeća koje upravlja javnim vodovodom i kanalizacijom. Slijedom navedenog, Skupština Opštine Prnjavor smatra da su navodi izneseni u inicijativi neosnovani, te predlaže da Sud datu inicijativu ne prihvati.

          Odluku o javnom vodovodu i javnoj kanalizaciji opštine Prnjavor („Službeni glasnik Opštine Prnjavor“ broj 24/17) donijela je Skupština Opštine Prnjavor na osnovu člana 6. Zakona o komunalnim djelatnostima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 124/11), člana 39. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 97/16), člana 37. Statuta Opštine Prnjavor („Službeni glasnik Opštine Prnjavor“ broj 15/17) i članova 161. stav 1. i 190. Poslovnika o radu Skupštine Opštine Prnjavor („Službeni glasnik Opštine Prnjavor“ broj 21/17). Osporenim odredbama člana 16. ove odluke propisano je: da se za održavanje mjernog mjesta i mjernog instrumenta plaća mjesečna naknada (stav 5), te da visinu naknade iz prethodnog stava utvrđuje Nadzorni odbor preduzeća uz saglasnost Skupštine Opštine (stav 6).

            U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporenih odredaba predmetne odluke Sud je imao u vidu da je Ustavom Republike Srpske utvrđeno da opština preko svojih organa, u skladu sa zakonom, uređuje i obezbjeđuje obavljanje komunalnih djelatnosti (član 102. stav 1. tačka 2), te da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, a propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom (član 108).

            Nadalje, Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 97/16 i 36/19) propisano je da samostalne nadležnosti jedinice lokalne samouprave obuhvataju, pored ostalih, uređenje i obezbjeđenje obavljanja komunalnih djelatnosti, u okviru kojih je propisana proizvodnja i isporuka vode, u skladu sa zakonom, te osnivanje privrednih drštava, ustanova i drugih organizacija radi pružanja usluga iz njihove nadležnosti, uređenje njihove organizacije i upravljanje (član 18. tačka 2) podt. 2. i 3), kao i da skupština jedinice lokalne samouprave donosi odluke i druge opšte akte i daje njihovo autentično tumačenje (član 39. stav 2. tačka 2).

            Pored toga, Zakonom o komunalnim djelatnostima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 124/11 i 100/17) utvrđene su komunalne djelatnosti od posebnog javnog interesa i način obezbjeđivanja posebnog javnog interesa, organizacija obavljanja komunalnih djelatnosti i način njihovog finansiranja (član 1), te je propisano da su, pored ostalih, komunalne djelatnost proizvodnje i isporuke vode i i prečišćavanje i odvođenje otpadnih voda djelatnosti od posebnog javnog interesa (član 2. stav 1. tačke a) i b). Nadalje, ovim zakonom je propisano da proizvodnja i isporuka vode obuhvata sakupljanje, prečišćavanje i isporuku vode korisnicima za piće i druge potrebe vodovodnom mrežom do mjernog instrumenta korisnika, uključujući i mjerni instrument (član 3. tač. b), te da se komunalnim objektima smatraju građevinski objekti sa uređajima, opremom i instalacijama koji služe za obavljanje komunalnih djelatnosti, kao i sama postrojenja, oprema i instalacije koje čine komunalnu infrastrukturu ili služe za proizvodnju komunalnog proizvoda i vršenje komunalnih usluga, građevinsko zemljište na kojem su izgrađeni, te dobra u opštoj upotrebi koja služe za ove namjene (član 3. tačka s). Uređujući obavljanje komunalnih djelatnosti, ovim zakonom je propisano: da jedinica lokalne samouprave obezbjeđuje organizovano obavljanje komunalnih djelatnosti i da skupština jedinice lokalne samouprave svojom odlukom detaljnije propisuje: uslove i način obavljanja komunalnih djelatnosti, materijalne, tehničke i druge uslove za finansiranje, razvoj, izgradnju i održavanje komunalnih objekata, uslove za funkcionisanje i tehničko-tehnološko jedinstvo sistema i uređaja, jedinicu obračuna za svaku vrstu komunalne usluge i način naplate komunalnih usluga (član 6. tač. a), b), v), i e); da odluku iz stava 1. člana 6. donosi skupština jedinice lokalne samouprave (član 6. stav 2), da korisnik komunalne usluge koristi tu uslugu u skladu sa odredbama ovog zakona (član 9a. stav 1), da je davalac komunalne usluge dužan da obezbijedi trajno i nesmetano pružanje korisnicima komunalne usluge pod uslovima, na način i prema normativima koji su propisani zakonom i drugim propisima, ispravnost i funkcionalnost komunalnih objekata i uređaja, određeni kvalitet komunalnih usluga i da je davalac komunalne usluge odgovoran za štetu koju prouzrokuje korisnicima ako ne obezbijedi da se komunalna usluga vrši pod navedenim uslovima (član 13); da korisnik plaća utvrđenu cijenu za pruženu komunalnu uslugu na osnovu računa koji ispostavlja davalac komunalne usluge, koji ima snagu vjerodostojne isprave, i da je u slučaju spora između ugovornih strana nadležan sud (član 16. stav 2); da se sredstva za obavljanje komunalnih djelatnosti individualne komunalne potrošnje obezbjeđuju iz cijene komunalnih usluga (član 20. stav 1), te da se cijenom komunalnih usluga obezbjeđuju sredstva za pokriće ukupnih rashoda davaoca komunalne usluge i unapeđivanje postojećih komunalnih objekata i uređaja, prema normativima i standardima u komunalnim djelatnostima i tržišnim cijenama ulaznih troškova (član 20. stav 2). 

            Iz citiranih ustavnih i zakonskih odredaba, po ocjeni Suda, proizlazi da su proizvodnja i isporuka vode, kao i prečišćavanje i odvođenje otpadnih voda, djelatnosti od posebnog javnog interesa, da je jedinica lokalne samouprave ovlašćena da uređuje i obezbjeđuje obavljanje ovih komunalnih djelatnosti, te da svojim opštim aktom detaljno propiše uslove i način na koji se građanima pruža ova usluga, materijalne, tehničke i druge uslove za finansiranje, razvoj, izgradnju i održavanje objekata, kao i uslove za funkcionisanje i tehničko-tehnološko jedinstvo sistema i uređaja.

            Slijedom navedenog, Sud je ocijenio da je Skupština Opštine Prnjavor bila ovlašćena da, sa ciljem provođenja relevantnih odredaba Zakona o komunalnim djelatnostima, donese osporenu odluku, kojom je uređena izgradnja, upravljanje, održavanje i korišćenje javnog vodovoda i javne kanalizacije na području opštine Prnjavor.

            Međutim, po ocjeni ovog suda, osporenim propisivanjem iz člana 16. st. 5. i 6. predmetne odluke Skupština Opštine Prnjavor je izašla iz okvira zakonskih ovlašćenja i propisala naknadu koja nije u saglasnosti sa Zakonom o komunalnim djelatnostima. Prilikom ove ocjene, Sud je, prije svega, imao u vidu da komunalne objekte čine, između ostalog, i sama postrojenja, oprema i instalacije komunalne infrastrukture, te da je, prema članu 13. stav 1. tačka b) Zakona o komunalnim djelatnostima, davalac komunalne usluge dužan da obezbijedi ispravnost i funkcionalnost komunalnih objekata i uređaja. Pored toga, članom 20. st. 1. i 2. ovog zakona propisano je da se sredstva za obavljanje komunalnih djelatnosti individualne komunalne potrošnje obezbjeđuju iz cijene komunalne usluge, te da se iz ove cijene obezbjeđuju i sredstva za pokriće ukupnih rashoda davaoca komunalne usluge i unapređenje postojećih komunalnih objekata i uređaja. Kako iz navedenih zakonskih odredaba proizlazi, mjerno mjesto i mjerni instrument (vodomjer) čine sastavni dio komunalne infrastrukture i sredstva za njihovo održavanje se obezbjeđuju iz cijene komunalne usluge, odnosno u tu cijenu ulaze svi troškovi koje davalac ove komunalne usluge snosi prilikom proizvodnje i isporuke vode. Zbog toga je, po ocjeni Suda, komunalno preduzeće koje je davalac komunalne usluge proizvodnje i isporuke vode dužno da iz cijene koju plaćaju krajnji korisnici ove komunalne usluge obezbijedi održavanje mjernog mjesta i mjernog instrumenta, kao i njihovo ispravno funkcionisanje, bez uvođenja posebne naknade za njihovo održavanje, jer plaćanje naknade za komunalnu djelatnost individualne komunalne potrošnje nije u saglasnosti sa Zakonom o komunalnim djelatnostima. S obzirom na to da osporene norme predmetne odluke nisu u skladu sa ovim zakonom, time je istovremeno narušeno načelo zakonitosti iz člana 108 stav 2. Ustava.

            Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, o ustavnosti osporenih odredaba predmetne odluke odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

            Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ove odluke.

            Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.