Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana  61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 25. aprila 2018. godine,  d o n i o  j e

R J E Š E Nj E

           Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti čl. 14. i 15. Pravilnika o postupku ekvivalencije ranije stečenih zvanja, postupku vrednovanja visokoškolskih isprava i za potrebe nastavka školovanja na Univerzitetu u Banjoj Luci broj: 02/04-3.1867-56/12 od 11. jula 2012. godine i broj: 02/04-3.3121-90/12 od 29. novembra 2012. godine.

O b r a z l o ž e nj e

          Dragoljub Borojević iz Banje Luke dao je Ustavnom sudu Republike Srpske (u daljem tekstu: Sud), inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti čl. 14. i 15. Pravilnika o postupku ekvivalencije ranije stečenih zvanja, postupku vrednovanja visokoškolskih isprava i za potrebe nastavka školovanja na Univerzitetu u Banjoj Luci broj: 02/04-3.1867-56/12 od 11. jula 2012. godine, koji je donio Senat Univerziteta u Banjoj Luci (u daljem tekstu: Pravilnik). Davalac inicijative smatra da osporeni članovi Pravilnika nisu u saglasnosti sa članom 10. Ustava Republike Srpske i sa članom 10. stav 1. i članom 37. st. 1. i 2. Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 73/10 i 104/11), odnosno da parcijalno vrednovanje diplome, samo za nastavak školovanja, nije u skladu sa pravima  ekvivalencije ranije stečenih zvanja datih navedenim Zakonom o visokom obrazovanju i Zakonom o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 33/14 i 63/14). S obzirom na to da smatra da se ranije stečeni studiji i stečena zvanja, u postupku ekvivalencije izjednačavaju sa novim zvanjima i da sticanjem novog zvanja tim licima pripadaju i sva prava predviđena Ustavom i zakonskim odredbama, davalac inicijative predlaže da Sud preispita usaglašenost osporenih odredaba Pravilnika sa navedenim odredbama Ustava i Zakona o visokom obrazovanju.

         U odgovoru koji je, na navode iz inicijative, Sudu dostavio Rektor Univerziteta u Banjoj Luci kao predsjedavajući Senata ovog univerziteta, pored ostalog, navedeno je da su neosnovani navodi iz inicijative jer se upravo osporenim članovima Pravilnika daje mogućnost visokoškolskim ustanovama u Republici da vrše ekvivalenciju zvanja stečenih po ranijim propisima, sa novim zvanjima, u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju, Statutom i drugim opštim aktima Univerziteta u Banjoj Luci. Osporenim odredbama Pravilnika, kako je navedeno, ne ograničavaju se ničija prava već se internim aktima uređuju pitanja ekvivalencije na način utvrđen Zakonom o visokom obrazovanju i vodeći računa o kriterijumima definisanim Zakonom o zvanjima. Takođe, navode da Univerzitet u Banjoj Luci, kao javna visokoškolska ustanova, ne može svojim propisima da utiče na uređivanje prava na rad i drugih prava i da se, de lege lata, predmetnim pravilnikom uređuju pitanja ekvivalencije ranije stečenih zvanja na način na koji upućuje zakonodavac, te, u prilog ovakvog stava, navode članove 124, 125. i 126. Zakona o visokom obrazovanju kojim je uređen postupak priznavanja stranih visokoškolskih isprava i vrednovanje stranih studijskih programa. Naglašavajući da je Univerzitet u Banjoj Luci, postupak ekvivalencije stečenih zvanja regulisao na jednak, ravnopravan način i bez ograničavanja nosilaca prava, odnosno da su osporene odredbe članova 14. i 15. Pravilnika u potpunosti usklađene sa odredbama Ustava Republike Srpske i Zakona o visokom obrazovanju, predlažu da Sud podnesenu inicijativu ne prihvati.

        Pravilnik o postupku ekvivalencije ranije stečenih zvanja, postupku vrednovanja visokoškolskih isprava i za potrebe nastavka školovanja na Univerzitetu u Banjoj Luci broj: 02/04-3.1867-56/12, 11. jula 2012. godine, donio je Senat Univerziteta u Banjoj Luci, na osnovu člana 64. stav 2. alineja v) i člana 157. Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 73/10 i 104/11), te člana 33. stav (1) alineja 3) Statuta Univerzitetu u Banjoj Luci.

       U poglavlju III Pravilnika, podnaslov „Postupak i kriterijumi za vrednovanje visokoškolskih isprava stečenih na Univerzitetu u Banjoj Luci po ranijim propisima“  u osporenom članu 14, podnaslov „Vrednovanje“ propisano je: (1) „U postupku iz člana 10. ovog pravilnika ukoliko je podnosilac zahtjeva za nastavak obrazovanja zvanje stekao na Univerzitetu u Banjoj Luci prema ranijim propisima, vrednovanje se vrši na sljedeći način: a) svaki semestar po 30 ECTS bodova; b) završni rad: 1) dodiplomski 15 ECTS bodova; 2) specijalistički 30 ECTS bodova; 3) magistarska teza 60 ECTS bodova. (2) Bodovi za završni rad iz tačke b) ostvaruju se samo po jednom osnovu. (3) ukupan broj ECTS bodova ostvarenih po prethodna dva osnova ne može biti veći od 420. (4) Odredba iz stava 1. ovog člana se ne odnosi na lica koja su stekla diplomu na fakultetima/Akademiji umjetnosti na onim studijskim programima za sticanje diplome magistra nauka/ umjetnosti koji zajedno sa osnovnim studijama traju duže od pet godina.

      Osporenim  članom 15. Pravilnika, sa podnaslovom „Primjena ostalih odredaba„ propisano je da se u ostalim aspektima postupka za vrednovanje visokoškolske isprave stečene na Univerzitetu u Banjoj Luci po ranijim propisima za potrebe nastavka obrazovanja na  Univerzitetu u Banjoj Luci na odgovarajući način, primjenjuju odredbe članova 10-14 ovog pravilnika.

        Sud je, prije svega, utvrdio da je Senat Univerziteta u Banjoj Luci, 29. novembra 2012. godine, usvojio Odluku o izmjenama i dopunama Pravilnika o postupku ekvivalencije ranije stečenih zvanja, postupku vrednovanja visokoškolskih isprava i za potrebe nastavka školovanja na Univerzitetu u Banjoj Luci broj: 02/04-3.3121-90/12 i to da ovom odlukom nisu izmijenjene osporene  odredbe Pravilnika.

       U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporenih čl. 14. i 15. Pravilnika Sud je  imao u vidu tač. 5, 12. i 18. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava i kojim je utvrđeno da Republika uređuje i obezbjeđuje, pored ostalog, ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda, obrazovanje, radne odnose, kao i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom. U konkretnom slučaju, Sud je  uzeo u obzir i garancije iz člana 10. Ustava, prema kojem su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu, bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo, te odredbu člana 108. stav 2. Ustava, kojom je utvrđeno da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.      

      Pored toga, Zakonom o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 73/10, 104/11, 84/12, 108/13, 44/15, 90/16 i 31/18), u odjeljku II (Nivoi visokog obrazovanja), u članu 9. propisano da završetkom prvog, drugog ili trećeg ciklusa studija lice stiče pravo na određenu akademsku titulu, odnosno stručno ili naučno zvanje u određenoj oblasti i da se zvanja koja stiču ova lica uređuju posebnim zakonom. Članom 10. stav 1. ovog zakona propisano je da lica koja su završila studij prema propisima koji su bili na snazi do stupanja na snagu ovog zakona mogu tražiti od visokoškolske ustanove u kojoj su stekli zvanje da im u postupku utvrđenim statutom visokoškolske ustanove izda javnu ispravu o ekvivalenciji ranije stečenogh zvanja s novim zvanjem, u skladu sa zakonom iz člana 9. stav 2. ovog zakona.Takođe, relevantnom odredbom člana 37. st. 1. i 2. ovog zakona propisano je da se obim studija izražava zbirom ECTS bodova i da se svaki nastavni predmet iz studijskog programa iskazuje brojem ECTS bodova.

      S obzirom na navedene odredbe Zakona o visokom obrazovanju, Sud je, u konkretnom postupku, imao u vidu i Zakon o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 33/14 i 63/14), odnosno odredbu člana 15. stav 1. ovog zakona (identičnog sadržaja kao i navedena odredba člana 10. stav 1. Zakona o visokom obrazovanju), stav 2. ovog člana kojim je propisano da ekvivalenciju iz stava 1. ovog člana vrši visokoškolska ustanova na kojoj je zvanje stečeno, upoređivanjem nastavnog plana i programa sa studijskim programom na osnovu kriterijuma: a) broja i strukture nastavnih predmeta, b) dužine trajanja studija i v) ukupnog broja časova nastave (ukupno opterećenje studenta) na nivou nastavnog plana i programa, te stav 3. ovog člana kojim je propisano da, na osnovu kriterijuma iz stava 2. ovog člana, visokoškolska ustanova utvrđuje ukupno opterećenje studenta izraženo u ECTS bodovima.

     Kako iz navedenih zakonskih odredaba proizlazi da  lica koja su završila studij prema propisima koji su bili na snazi do stupanja na snagu ovog zakona mogu tražiti od visokoškolske ustanove u kojoj su stekli zvanje da im u postupku utvrđenom statutom visokoškolske ustanove izda javnu ispravu o ekvivalenciji ranije stečenog zvanja s novim zvanjem, Sud je utvrdio da je Statutom Univerziteta u Banjoj Luci broj: 02/04-3.927-15/12, koji je Senat ovog univerziteta donio 12. aprila 2012. godine, u odjeljku XV pod naslovom: „Ekvivalencija ranije stečenih zvanja“, u članu 172. propisano da: (1) “Lica koja su završila studij na  Univerzitetu u Banjoj Luci prema propisima koji su bili na snazi do stupanja na snagu Zakona, odnosno po nastavnom planu i programu prije uvođenja ECTS bodova, mogu tražiti od fakulteta ili Akademije na kojoj su stekli zvanja da im u posebnom postupku izda javnu ispravu o ekvivalenciji ranije stečenog zvanja sa novim zvanjem, u skladu sa Zakonom. (2) Nadležni organ Univerziteta, odnosno fakulteta/Akademije, izvršiće vrednovanje studija i ostvarenih rezultata studiranja lica koja su prethodno obrazovanje stekla na drugim visokoškolskim ustanovama u zemlji i svijetu, radi nastavka obrazovanja na programu nekog od fakulteta /Akademije na Univerzitetu u Banjoj Luci. (3) Uslovi i postupak izdavanja isprava iz stava (1) i (2) ovog člana regulisaće se posebnim pravilima koje usvaja Senat, uz prethodno pribavljeno mišljenje vijeća fakulteta/Akademije.“       

        Sud je na osnovu navedenih ustavnih i zakonskih odredaba ocijenio da  normiranjem kao u  osporenim članovima 14. i 15. Pravilnika nije  narušeno načelo ravnopravnosti i jednakosti iz člana 10. i načelo o obaveznoj saglasnosti opštih akata sa Ustavom i zakonom iz člana 108. Ustava Republike Srpske. Imajući u vidu da ni  Zakon o visokom obrazovanju, kao ni posebni Zakon o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja, ne razlikuju postupak akademskog od postupka profesionalnog priznavanja, odnosno da su ovim zakonima navedena priznanja data u nadležnost visokoškolskoj ustanovi, po ocjeni Suda, propisivanje  postupka i kriterijuma za vrednovanje visokoškolskih isprava stečenih na Univerzitetu u Banjoj Luci po ranijim propisima, kao u ovim odredbama, u saglasnosti je sa navedenim zakonskim rješenjima. Davanje navedenog ovlašćenja isključivo visokoškolskoj ustanovi da na osnovu svojih unutrašnjih pravila odlučuje o tome da li neko ispunjava uslove da kod te ustanove nastavi započeto, ili se uključi u viši nivo obrazovanja, po ocjeni Suda, u saglasnosti je sa navedenim zakonskim rješenjima, odnosno ocjena da li je prethodno stečeno obrazovanje odgovarajuće za nastavak studiranja na željenom studijskom programu u isključivoj nadležnosti univerziteta, u skladu je sa principom autonomije univerziteta, kao zakonska kategorija (član 3. stav (1) tačka b) Zakona o visokom obrazovanju. Pored toga, Sud je ocijenio neosnovanim navode davaoca inicijative da osporeno propisivanje dovodi do nejednakog tretmana podnosioca zahtjeva za vrednovanje visokoškolske isprave stečene na Univerzitetu u Banjoj Luci po ranijim propisima, s obzirom na činjenicu da bi do takvog tretmana došlo, upravo u slučaju izjednačavanja zahtjeva za priznanje radi nastavka obrazovanja i zahtjeva za priznanje radi pristupa tržištu rada ili prava na korišćenje naziva (profesionalno priznanje), jer bi omogućilo različite ishode postupaka priznavanja iste diplome pred različitim visokoškolskim ustanovama. Dakle, ovako odvojen postupak priznavanja radi zapošljavanja od postupka priznavanja radi nastavka obrazovanja, odnosno propisivanje osporenog vrednovanja visokoškolskih isprava stečenih na Univerzitetu u Banjoj Luci po ranijim propisima, pored toga što obezbjeđuje pristup daljim studijama pod jednakim uslovima koji su usklađeni sa zakonom utvrđenim kriterijumima, nesporno se zasniva i na zabrani  diskriminacije podnosioca zahtjeva za priznavanje po osnovu rase, pola, jezika, nacionalne pripadnosti, vjeroispovijesti, socijalnom porijeklu, rođenju, obrazovanju, imovnom stanju, političkom i drugom uvjerenju, društvenom položaju ili drugom ličnom svojstvu.   

   S obzirom na to da, u konkretom slučaju, nije  došlo  do povrede navedenih garancija iz Ustava Republike Srpske, te da su osporene odredbe  čl. 14. i 15. Pravilnika u saglasnosti sa navedenim odredbama Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 73/10, 104/11, 84/12, 108/13, 44/15, 90/16 i 31/18) i Zakona o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 33/14 i 63/14), Sud je odlučio da podnesenu inicijativu ne prihvati.

          Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, u skladu sa članom 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, o ustavnosti osporenih odredaba čl. 14. i 15. Pravilnika, odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje, Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.