Ustavni sud Rpublike Srpske , na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. stav 1. tačka g), člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačke g) i d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 25. oktobra 2017. godine, d o n i o   j e

R J E Š E Nj E

Ne prihvata  se inicijativa za  ocjenjivanje  ustavnosti člana 32. stav 1, člana 33. st. 1. i 2, člana 48. st. 3. i 4, člana 53. st. 2. i 3. i člana 61. st. 3. i 4. Zakona o advokaturi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 80/15), člana 123, člana 126, člana 127, člana 147. st. 3. i 4, člana 157. st. 2, 3. i 4. i člana 167. st. 3. i 4. Statuta Advokatske komore Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 34/16), Odjeljka 3, Pododjeljak 3.1. stav 2. tačka v) i Odjeljka 3, Pododjeljak 3.2. stav 1. tačka đ) Kodeksa etike advokata Advokatske komore Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 34/16).

Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 27. Zakona o advokaturi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 80/15).

O b r a z l o ž e nj e

            Ustavnom sudu Republike Srpske podnesena je od strane dr Predraga Baroša iz Banjaluke inicijativa za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 32. stav 1, člana 33, stav 2, člana 48. st. 3. i 4, člana 53. st. 2. i 3. i člana 61. stav 3. i 4. Zakona o advokaturi ("Službeni glasnik Republike Srpske broj 104/11), kojima se uređuje pitanje forme table i pečata advokata, zajedničke advokatske kancelarije i advokatskog ortačkog društva. Iako je u inicijativi u odnosu na član 61. ovog zakona navedeno da se traži ocjena ustavnosti stavova 2. i 3. ovog člana, očigledno je da se radi o omaški, jer iz sadržaja inicijative i navoda o povredi Ustava Republike Srpske jasno proizlazi da se osporavaju stavovi 3. i 4. člana 61. predmetnog zakona. Naknadno, Ognjen Đurić, Dario Sandić, Mladen Baštinac i Lazo Radić, svi iz Banje Luke, te Mirko Šavija iz Gradiške podnijeli su ovom sudu inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 27, člana 33. stav 1, člana 48. st. 3. i 4. i člana 61. st. 3. i 4. Zakona o advokaturi Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 80/15), zatim člana 123, člana 126, člana 127, člana 147. st. 3. i 4, člana 157. st. 2, 3. i 4. i člana 167. st. 3. i 4. Statuta Advokatske komore Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 34/16) i odredaba Odjeljka 3. Pododjeljak 3.1. stav 2. tačka v) i Odjeljka 3, Pododjeljak 3. 2. stav 1. tačka đ) Kodeksa etike advokata Advokatske komore Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 34/16).

Obrazlažući zahtjeve podnosioci inicijativa iznose stav da osporene zakonske i podzakonske norme nisu u saglasnosti sa članom 131. stav 1. Ustava Republike Srpske, kojim je utvrđeno da je advokatura samostalna i  nezavisna djelatnost i služba koja pruža pravnu pomoć, te da su u suprotnosti sa načelom ustavnosti iz člana 108. Ustava, prema kojem svi zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom. Pored toga, smatraju da je u konkretnom slučaju došlo i do povrede člana 5. alineja 1, člana 48. i člana 49. Ustava. U vezi s tim u inicijativama se navodi da je, pored Ustava, i članom 2. Zakona o advokaturi propisano da je advokatura nezavisna, samostalna služba pružanja pravne pomoći fizičkim i pravnim licima, a da se samostalnost i nezavisnost ove profesije ostvaruje samostalnim i nezavisnim obavljanjem advokature, pravom stranke na slobodan izbor advokata, organizovanjem advokata u Advokatsku komoru kao samostalnu i nezavisnu organizaciju advokata u Republici Srpskoj, donošenjem opštih akata Advokatske komore, odlučivanjem o prijemu u advokaturu, odgovornosti advokata i prestanku prava na bavljenje advokaturom, te donošenjem statuta i drugih opštih akata Advokatske komore. Pored toga, davaoci inicijativa ukazuju i na odredbu člana 83. stav 1. Zakona o advokaturi kojim je propisano da je Advokatska komora samostalna i nezavisna profesionalna organizacija advokata, osnovana u skladu sa zakonom i Statutom Advokatske komore, koja je nadležna za vršenje javnih ovlašćenja i obavljanje poslova od opšteg interesa. Osporenim propisivanjem se, po mišljenju inicijatora, bez ustavnog osnova ograničava samostalnost i nezavisnost advokata, jer izbor table i pečata advokatske kancelarije jednim dijelom predstavlja pravo advokata na samostalno i nezavisno obavljanje ove profesije. Posebno se ističe činjenica da svaki pojedini advokat nije učestvovao u izboru znaka Advokatske komore, da je Advokatska komora profesionalna organizacija advokata kao samostalnih i nezavisnih nosilaca advokatske profesije, da advokati samostalno istupaju, za razliku od Advokatske komore koja djeluje u ime advokata, a da suprotno tome, ne postoji obaveza advokata da predstavljaju Komoru kroz svoje samostalno i nezavisno istupanje. U inicijativi se takođe ukazuje na to da Advokatska komora nije poslodavac advokatima, da advokatura nije javna služba, te da kroz istoriju nije bilo slučajeva uređivanja sadržaja advokatske table i pečata na opisani način, zbog čega se ne može razumjeti smisao, niti logika ovakvog zakonskog rješenja. Inicijatori ističu da se zabrana reklamiranja advokata, sa čijim se ograničenjima slažu s obzirom na specifičnost advokatske profesije, ne treba dovoditi u vezu sa predstavljanjem advokata, koje smatraju dozvoljenim u smislu identifikacije u pravnom prometu. U prilog iznesenim stavovima navode se primjeri zakonskih rješenja u regionu koja ne određuju znak advokatske komore kao obavezan dio pečata i table advokata. Na osnovu navedenog davaoci inicijativa izvode zaključak da je osporenim propisivanjem povrijeđena samostalnost i nezavisnost advokature kao ustavne kategorije, te predlažu da Ustavni sud utvrdi da osporene odredbe Zakona o advokaturi, Statuta Advokatske komore Republike Srpske i Kodeksa etike advokata Advokatske komore Republike Srpske nisu u saglasnosti sa Ustavom. Pored toga, u inicijativi koju su podnijeli Ognjen Đurić i dr. traži se da Sud obustavi izvršenje radnji koje su preduzete na osnovu osporenih odredaba predmetnog zakona i podzakonskih akata do donošenja odluke Suda o njihovoj ustavnosti.

         U odgovorima na inicijative koje je dostavila Narodna skupština Republike Srpske navodi se da davaoci inicijativa, usljed ličnog nezadovoljstva određenim zakonskim rješenjima u pogledu forme table i pečata u advokaturi, neadekvatno i proizvoljno tumače Ustav. Takođe se  iznosi stav da dovođenje osporenih zakonskih rješenja u vezu sa odredbama člana 131. stav 1. i člana 108. Ustava, u smislu navodnog ograničenja samostalnosti i nezavisnosti advokata, nema osnova. U odnosu na član 27. st. 1, 2. i 3. ovog zakona, koji je osporen u jednoj od inicijativa, Narodna skupština smatra da podnosioci inicijative ukazuju na neustavnost ovih odredaba u smislu njihove međusobne povezanosti sa pitanjem ustavnosti članova 33, 48. i 61. istog zakona. Navodi da se prema odredbama člana 2. stav 1. Zakona o advokaturi, samostalnost i nezavisnost advokature ostvaruje u dva segmenta. Prvi segment je organizovanje samostalne i nezavisne službe u Advokatsku komoru, a drugi je pružanje pravne pomoći fizičkim i pravnim licima, što se ostvaruje samostalnim i nezavisnim obavljanjem advokature i priznavanjem prava stranci na slobodan izbor advokata, kako je to precizirano odredbama članova 15.  do 40. Zakona o advokaturi. Nadalje, u odgovoru se ističe da advokati svoju samostalnost ostvaruju samostalnim donošenjem odluka o prihvatanju, načinu zastupanja i prestanku zastupanja stranaka, a nezavisnost putem nezavisnog zastupanja koje vrše na osnovu znanja i iskustva, zasnovanim na uvjerenjima, pozitivnom pravu, pravnoj nauci i praksi. Navodi se da je zakonodavac, donoseći Zakon o advokaturi, ostao u granicama Ustavom zajemčenih ovlašćenja, rukovodeći se razlozima cjelishodnosti. Takođe se iznosi stav da znak Advokatske komore na tabli i pečatu advokata samo pokazuje da je advokat član Advokatske komore Republike Srpske, dakle, njegovu pripadnost jednoj od komora u Bosni i Hercegovini. Osim toga, osporenim zakonskim odredbama propisuje se da se na tabli i pečatu jasno može vidjeti da li se radi o advokatu, zajedničkoj advokatskoj kancelariji ili advokatskom društvu, čim se jasno potvrđuje sadržaj i ističe posebnost svakog oblika rada u advokaturi. Zakonodavac je mišljenja da osporene odredbe predmetnog zakona znače dosljednu primjenu člana 5. stav 1. tačka 1. Ustava, te da u konkretnom slučaju nema povrede člana 131. i člana 108. Ustava. Konačno, ističe da nije u nadležnosti Suda da ocjenjuje cjelishodnost određenih zakonskih rješenja i predlaže da Sud ne prihvati predmetne inicijative.

Advokatska komora Republike Srpske, kao donosilac Statuta Advokatske komore Republike Srpske i Kodeksa etike advokata Advokatske komore Republike Srpske, u svom odgovoru ukazuje na identičnost osporenih odredbi Statuta i Kodeksa sa osporenim odredbama Zakona o advokaturi. Ističe da predmetnim normama Statuta i Kodeksa nisu povrijeđena načela samostalnosti i nezavisnosti advokature, jer advokati svoju samostalnost iskazuju samostalnim donošenjem odluka o prihvatanju, načinu zastupanja i prestanku zastupanja stranaka, a nezavisnost  putem  nezavisnog zastupanja koje vrše na osnovu znanja i iskustva zasnovanim na  uvjerenjima, pozitivnom pravu, pravnoj nauci i praksi. Propisivanje oblika i sadržaja table advokata, zajedničke advokatske kancelarije, advokatskog ortačkog društva i advokatskog društva, kako se dalje navodi, samo potvrđuje i ističe posebnost svakog oblika rada u advokaturi, kao i prepoznatljivost (personalitet) u okviru svakog oblika rada u advokaturi. Advokatska komora smatra da osporenim normiranjem nije došlo do povrede člana 108. i člana 131. Ustava. Ukazuje na to da su pitanja forme i sadržaja advokatske table i pečata i zabrana reklamiranja advokatske djelatnosti Zakonom o advokaturi uređeni u opštem interesu i na osnovu procjene cjelishodnosti, saglasno Ustavu, te da Statut i Kodeks sadrže identične odredbe kao i ovaj zakon, pa su stoga i odredbe Statuta i Kodeksa koje je usvojila Advokatska komora u skladu sa Ustavom. Konačno, zaključuje da nezadovoljstvo postojećim rješenjima u Statutu i Kodeksu, koja su identična zakonskim rješenjima, a koja donosilac ovih akata takođe smatra ustavnim, ne može biti predmet ocjene pred Ustavnim sudom, pa predlaže da Sud ne prihvati inicijativu.

Imajući u vidu da je posebnim inicijativama traženo pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti odredaba Zakona o advokaturi koje se odnose na ista pravna pitanja, Sud je, u skladu s odredbom člana 19. stav 1, člana 61. stav 1. tačka đ) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 902/12 ) i člana 9. st. 1. i 3. Poslovnika o radu Ustavnog suda Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 114/12, 29/13 i 90/14), Rješenjem broj U-52/16 od 29. marta 2017. godine, spojio ove inicijative radi vođenja jedinstvenog postupka, pripajajući inicijativu koja je zavedena pod brojem U-23/17 prvoprispjeloj inicijativi koja je evidentirana pod brojem U- 52/16.

      Osporenim odredbama Zakona o advokaturi propisano je: da je zabranjeno reklamiranje advokata, zajedničke advokatske kancelarije i advokatskog ortačkog društva (član 27. stav 1); da se zabrana iz stava 1. ovog člana na teritoriji Republike Srpske odnosi i na advokata i druge oblike rada i bavljenja advokaturom upisane u odgovarajuće imenike Advokatske komore Federacije BiH (član 27. stav 2); da se zabrana reklamiranja i dopušteni način predstavljanja advokata, zajedničke advokatske kancelarije i advokatskog ortačkog društva upisanih u odgovarajuće imenike Advokatske komore bliže uređuju Statutom i Kodeksom Advokatske komore (član 27. stav 3); da je advokat dužan da na objektu u kojem se nalazi njegova advokatska kancelarija ima istaknutu tablu sa oznakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom sadržaja: „ADVOKAT“ i ime i prezime advokata, čiji oblik i sadržaj se uređuju opštim aktima Advokatske komore (član 32. stav 1); da advokat ima pečat u čijem je središtu znak Advokatske komore, a koji sadrži tekst: „ADVOKAT“, ime i prezime advokata i naziv mjesta u kojem je sjedište advokatske kancelarije, čiji oblik i sadržaj se uređuju opštim aktima Advokatske komore  (član 33. stav 1); da je advokat koji je član zajedničke advokatske kancelarije ili advokatskog ortačkog društva dužan da uz pečat tih oblika organizovanja rada advokata posjeduje i koristi pečat iz stava 1. ovog člana (član 33. stav 2); da zajednička konacelarija mora imati istaknutu tablu na kojoj je znak Advokatske komore i ispisan tekst sadržaja: "ZAJEDNIČKA ADVOKATSKA KANCELARIJA", njen poseban naziv, ukoliko ga ima, i imena članova zajedničke advokatske kancelarije, u skladu sa ugovorom o osnivanju, Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore (član 48. stav 3.); da zajednička advokatska kancelarija ima pečat u čijem je središtu znak Advokatske komore i ispisan tekst sadržaja: „ZAJEDNIČKA ADVOKATSKA KANCELARIJA“, njen poseban naziv, ukoliko ga ima, imena članova zajedničke advokatske kancelarije i naziv mjesta u kojem je sjedište zajedničke advokatske kancelarije, u skladu sa ugovorom o osnivanju, Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore (član 48. stav 4);  da advokatsko ortačko društvo mora imati istaknutu tablu sa oznakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom:"ADVOKATSKO ORTAČKO DRUŠTVO", poslovnim imenom društva i da je ortačko društvo (član 53. stav 2), da advokatsko ortačko društvo ima pečat u čijem je središtu znak Advokatske komore Republike Srpske, a koji sadrži tekst: "ADVOKATSKO ORTAČKO DRUŠTVO", poslovno ime društva, da je advokatsko ortačko društvo  i naziv mjesta u kojem je sjedište društva (član 53. stav 3); da advokatsko društvo mora imati istaknutu tablu sa oznakom Advokatske komore i ispisanim tekstom: "advokatsko društvo" i imenom društva, u skladu sa ugovorom o osnivanju i Statutom Advokatske komore (član 61. stav 3); da advokatsko društvo ima pečat u čijem je središtu oznaka Advokatske komore i ispisom sadržaja "advokatsko društvo", ime društva i naziv mjesta u kojem je sjedište društva (član 61. stav  4).

Statut Advokatske komore Republike Srpske donijela je Skupština Advokatske komore Republike Srpske, kao nadležni organ u okviru javnog ovlašćenja Advokatske komore utvrđenog članom 83. stav 1, na osnovu člana 86. stav 1. tačka 1. i člana 88. stav 2. Zakona o advokaturi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 80/15). Prema osporenim odredbama člana 123. Statuta zabranjeno je reklamiranje advokata, zajedničke advokatske kancelarije, advokatskog ortačkog društva i advokatskog društva (stav 1). Zabrana reklamiranja i dopušteni način predstavljanja advokata, zajedničke advokatske kancelarije, advokatskog ortačkog društva i advokatskog društva upisanih u odgovarajuće imenike Advokatske komore Republike Srpske bliže se uređuju Kodeksom etike advokata Advokatske komore Republike Srpske (stav 2). Prema članu 126. Statuta advokat je dužan da na objektu u kojem se nalazi njegova advokatska kancelarija ima istaknutu tablu sa znakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom sadržaja: "ADVOKAT" i ime i prezime advokata (stav 1). Forma i oblik table iz stava 1. ovog člana uređuju se opštim aktom Advokatske komore Republike Srpske (stav 2). Članom 127. Statuta propisano je da advokat ima pečat koji je okruglog oblika, vanjskog gabarita otiska kruga prečnika 40 mm, koji sadrži ime i prezime advokata, koje se ispisuje po vanjskom dijelu kruga, i sjedište njegove advokatske kancelarije, koje se ispisuje u dnu s unutrašnje strane kruga kako bi bilo okrenuto čitaocu, sve ispisano fontom “Georgia” bold 11pt, koji tekst je ispisan po vanjskom dijelu drugog kruga koji je okvir znaka Advokatske komore Republike Srpske i u sredini pečata je znak Advokatske komore Republike Srpske ‒ simbol paragrafa dužeg prečnika 27 mm, čiji je odnos veličina širine i visine 1 : 2. (stav 1). Forma i oblik pečata iz stava 1. ovog člana uređuju se opštim aktom Advokatske komore Republike Srpske (stav 2). Advokat je dužan da na svaku ispravu, dopis ili podnesak koji je sačinio stavi svoj potpis i pečat (stav 3). Prema osporenim odredbama člana 147. Statuta zajednička advokatska kancelarija mora imati istaknutu tablu na kojoj je znak Advokatske komore Republike Srpske i ispisan tekst sadržaja: "ZAJEDNIČKA ADVOKATSKA KANCELARIJA", njen poseban naziv, ukoliko ga ima, i imena članova zajedničke advokatske kancelarije, u skladu sa ugovorom o osnivanju, ovim Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore Republike Srpske (stav 3). Zajednička advokatska kancelarija ima pečat okruglog oblika, vanjskog gabarita otiska kruga prečnika 40 mm, sadržaja "ZAJEDNIČKA ADVOKATSKA KANCELARIJA", njen poseban naziv, ukoliko ga ima, koji se piše s vanjske strane kruga, a sjedište s unutrašnje, pozicionirano na dno i odvojeno srednjom tačkom s obje strane fontom 9 pt “Georgia” bold, a unutrašnji dio se ispisuje fontom 9 pt “Georgia” regular i namijenjen je za ispis prezimena advokata zajedničke advokatske kancelarije, s tim što pečat svakog advokata iz zajedničke advokatske kancelarije umjesto svih prezimena sadrži samo prezime i ime advokata, sve ispisano između navedenog kruga i drugog kruga koji je okvir znaka Advokatske komore Republike Srpske, u čijem središtu je znak Advokatske komore Republike Srpske simbol paragrafa dužeg prečnika 20 mm, čiji je odnos veličina širine i visine 1 : 2, a sve u skladu sa opštim aktom Advokatske komore Republike Srpske kojim je uređen izgled i sadržaj pečata (stav 4).

Osporenim odredbama člana 157. Statuta propisano je da advokatsko ortačko društvo mora imati istaknutu tablu sa znakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom: „ADVOKATSKO ORTAČKO DRUŠTVO“, poslovnim imenom društva i da je ortačko društvo (stav 2). Advokatsko ortačko društvo ima pečat okruglog oblika, vanjskog gabarita otiska kruga prečnika 40 mm, sadržaja "ADVOKATSKO ORTAČKO DRUŠTVO", koji tekst se piše s vanjske strane kruga, a sjedište s unutrašnje strane kruga, pozicionirano na dno i odvojeno srednjom tačkom s obje strane fontom 9 pt “Georgia” bold, a unutrašnji dio se ispisuje fontom 9 pt “Georgia” regular i namijenjen je za njegov poseban naziv, sve ispisano između navedenog kruga i drugog kruga koji je okvir znaka Advokatske komore Republike Srpske u čijem središtu je znak Advokatske komore Republike Srpske, simbol paragrafa dužeg prečnika 20 mm, čiji je odnos veličina širine i visine 1 : 2, a sve u skladu sa opštim aktom Advokatske komore Republike Srpske kojim je uređen izgled i sadržaj pečata (stav 3). Forma, oblik i sadržaj table iz stava 1. ovog člana, legitimacije iz člana 154. stav 2. i pečata iz stava 3. ovog člana uređuje se opštim aktom Advokatske komore Republike Srpske (stav 4).

Prema članu 167. Statuta advokatsko društvo mora imati istaknutu tablu sa znakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom: "ADVOKATSKO DRUŠTVO" i imenom društva, u skladu sa ugovorom o osnivanju i ovim statutom (stav 3). Advokatsko društvo ima pečat okruglog oblika, vanjskog gabarita otiska kruga prečnika 40 mm, sadržaja "ADVOKATSKO DRUŠTVO", ovaj tekst se piše s vanjske strane kruga, a sjedište s unutrašnje strane kruga, pozicionirano na dno i odvojeno srednjom tačkom s obje strane fontom 9 pt “Georgia” bold, a unutrašnji dio se ispisuje fontom 9 pt “Georgia” regular i namijenjen je za njegov poseban naziv, sve ispisano između navedenog kruga i drugog kruga koji je okvir znaka Advokatske komore Republike Srpske, u čijem središtu je znak Advokatske komore Republike Srpske ‒ simbol paragrafa dužeg prečnika 20 mm, čiji je odnos veličina širine i visine 1 : 2, a sve u skladu sa opštim aktom Advokatske komore Republike Srpske kojim je uređen izgled i sadržaj pečata (stav 4).

Osporeni Kodeks etike advokata Advokatske komore Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 34/16) usvojila je Skupština Advokatske komore Republike Srpske na osnovu člana 88. stav 2. Zakona o advokaturi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 80/15). Odjeljkom 3. Kodeksa uređeno je pitanje nedopuštenog pribavljanja stranaka, a osporenom odredbom Pododjeljka 3.1. stav 2. tačka v), koji se odnosi na zabranu reklamiranja, propisano je da će se smatrati da advokat krši zabranu reklamiranja posebno u situacijama kada označava svoju kancelariju suprotno pravilima Statuta i ovog Kodeksa. U Pododjeljku 3.2. regulisana je zabrana nelojalne konkurencije, a prema osporenoj odredbi stava 1. tačke đ) ovog pododjeljka advokat ne smije sticati stranke nelojalnom konkurencijom, te će se smatrati da pribjegava nelojalnoj konkurenciji kada ističe advokatsku tablu čiji oblik i sadržaj nije u skladu sa Statutom Advokatske komore Republike Srpske i ovim kodeksom etike.

    Odlukom ovog suda broj U-35/16 od 26. aprila 2017. godine odbijen je prijedlog za utvrđivanje neustavnosti, između ostalog, člana 27. Zakona o advokaturi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 80/15), jer je Sud utvrdio da je ova zakonska norma u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske. Shodno navedenom, Sud je, na osnovu člana 37. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, odlučio da ne prihvati inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti ove odredbe.

          Ocjenjujući ustavnost ostalih osporenih odredaba Zakona o advokaturi Sud je imao u vidu da je Ustavom utvrđeno da je advokatura samostalna i nezavisna djelatnost i služba koja pruža pravnu pomoć, te da se organizacija i rad advokature uređuju zakonom (član 131. Ustava). Pored toga, Sud je uzeo u obzir da se ustavno uređenje Republike temelji na vladavini prava kao jednoj od najviših ustavnih vrijednosti (član 5. alineja 4. Ustava), koja se ostvaruje primjenom načela saglasnosti pravnih propisa sa Ustavom i zakonom (član 108. Ustava). Ovo načelo podrazumijeva da zakon, drugi propisi i opšti akti moraju biti saglasni s Ustavom, kao i da  propisi i drugi opšti akti  moraju  biti u  saglasnosti sa zakonom. Pored odredaba Ustava na koje se ukazuje inicijativom, Sud je imao u vidu i član 68. Ustava, koji je zamijenjen Amandmanom XXXII, prema kome je jedna od osnovnih nadležnosti Republike da uređuje i obezbjeđuje ustavni poredak (tačka 1), čiji dio je advokatura kao Ustavom utvrđena kategorija, zatim da obezbjeđuje ustavnost i zakonitost (tačka 4), te da uređuje pravni položaj preduzeća i drugih organizacija, njihovih udruženja i komora (tačka 6.).

Saglasno navedenim ustavnim ovlašćenjima, Zakonom o advokaturi su uređeni advokatska služba, uslovi za bavljenje advokaturom, oblici rada advokata, prava, obaveze i odgovornosti advokata, advokatskih stručnih saradnika za pravne poslove i advokatskih pripravnika, kao i organizacija i rad Advokatske komore Republike Srpske. Tako je članom  2. ovog zakona propisano da je advokatura nezavisna, samostalna služba pružanja pravne pomoći fizičkim i pravnim licima, a da se samostalnost i nezavisnost ostvaruje samostalnim i nezavisnim obavljanjem advokature, pravom stranke na slobodan izbor advokata, organizovanjem advokata u advokatsku komoru kao samostalnu i nezavisnu organizaciju advokata u Republici Srpskoj, donošenjem opštih akata Advokatske, komore, odlučivanjem o prijemu u advokaturu, odgovornosti advokata i prestanku prava na bavljenje advokaturom i donošenjem  statuta i drugih opštih akata  Advokatske komore. Prema članu 4. stav 1. tačka 1) istog zakona, advokat je lice koje je upisano u imenik advokata Advokatske komore, koje je položilo zakletvu i bavi se advokaturom, dok je članom 5. propisano da se pravo na bavljenje advokaturom stiče upisom u imenik advokata i polaganjem advokatske zakletve, a postupak za ostvarivanje prava na bavljenje advokaturom pokreće se zahtjevom kandidata za upis u imenik advokata, koji se podnosi Advokatskoj komori. Pored toga, ovim zakonom je propisano da je Advokatska komora samostalna i nezavisna profesionalna organizaicija advokata, osnovana u skladu sa zakonom i Statutom Advokatske komore, koja je nadležna za vršenje javnih ovlašćenja i obavljanje poslova od opšteg interesa, u skladu sa ovim zakonom i Statutom Advokatske komore (83. stav 1), da Advokatska komora donosi statut i druga opšta akta ove komore (član 86. tačka 1), da Skupštinu Advokatske komore čine delegati koji se biraju na način i u postupku koji je propisan Statutom, da Skupština ove komore donosi statut i druge opšte akte Advokatske komore propisane zakonom i Statutom Advokatske komore (član 88. st. 1. i 2), te da su opšti akti advokatske komore Statut i Kodeks profesionalne etike advokata Advokatske komore (član 93. tač. 1) i 2)).

Imajući u vidu navedeno Sud je ocijenio da osporenim odredbama člana 32. stav 1, člana 33. st. 1. i 2, člana 48. st. 3. i 4, člana 53. st. 2. i 3. i člana 61. st. 3. i 4. Zakona o advokaturi, kojima je propisana forma i sadržaj table i pečata advokata, nije narušen princip samostalnosti i nezavisnosti advokature utvrđen članom 131. Ustava. Naime, iz navedenih ustavnih odredaba proizlazi ovlašćenje zakonodavca da utvrdi uslove za bavljenje advokatskom profesijom, što obuhvata i regulisanje načina predstavljanja advokata putem table i pečata, odnosno njihove identifikacije u pravnom prometu. Zakonodavac se, po ocjeni Suda, prilikom ovog propisivanja kretao u okviru Ustavom utvrđenih okvira, te nije doveo u pitanje ustavne garancije iz člana 131, kao ni načelo iz člana 5. alineja 1. Ustava, na koja ukazuju inicijatori. Sud smatra da način na koji je osporenim zakonskim normama uređeno ovo pitanje ne ograničava nezavisnost i samostalnost svakog pojedinog advokata, već ukazuje na postojanje različitih oblika organizovanja advokatske djelatnosti, te na pripadnost advokata samostalnoj i nezavisnoj advokaturi, što je u saglasnosti sa članom 131. Ustava Republike Srpske. Zakonodavac je, dakle, shodno svojoj cjelishodnoj procjeni propisao da advokati ne mogu da koriste različite oznake na svojim tablama i pečatima, već da se advokatura jedinstveno predstavlja simbolom koji ukazuje na pripadnost advokatskoj profesiji organizovanoj u Advokatsku komoru Republike Srpske. Ocjena opravdanosti i cjelishodnosti ovakvih zakonskih rješenja, shodno članu 115. Ustava, nije u nadležnosti Ustavnog suda.

U pogledu navoda inicijatora da je samostalno i nezavisno postupanje advokata ograničeno time što Zakon nije omogućio da svaki pojedini advokat učestvuje u izboru znaka Komore i da advokati nemaju obavezu da zastupaju Komoru kroz svoje samostalno i nezavisno istupanje, Sud smatra da princip samostalnosti i nezavisnosti u konkretnom slučaju ne znači da se prilikom odlučivanja o svakom pojedinačnom segmentu rada advokature (pa tako i o formi i sadržaju advokatske table i pečata) moraju izjasniti svi advokati učlanjeni u Advokatsku komoru, jer postoje zakonom ovlašteni organi ove komore koji odlučuju o svim relevantnim pitanjima. Konkretno, oblik i sadržaj advokatske table i pečata, na osnovu zakonskog ovlašćenja, svojim opštim aktom pobliže uređuje Skupština Advokatske komore, koju čine delegati izabrani od strane advokata, na način i u postupku koji je propisan Statutom Advokatske komore, iz čega proizlazi da svaki advokat može putem delegatskog sistema Skupštine Advokatske komore da učestvuje u izboru znaka Advokatske komore. Zakonodavac je, dakle, na osnovu svoje cjelishodne procjene opštom normom propisao da advokati, zajedničke advokatske kancelarije i advokatska ortačka društva na istaknutoj tabli i pečatu moraju imati znak Advokatske komore Republike Srpske, dok je za detaljnije regulisanje oblika i sadržaja table i pečata advokata dao ovlašćenje Advokatskoj komori.  

Ocjenjujući osporene odredbe Statuta Advokatske komore Republike Srpske i Kodeksa etike advokata Advokatske komore Republike Srpske, Sud je imao u vidu da je članom 88. stav 2. i članom 93. tač. 1. i 2. Zakona o advokaturi propisano da Skupština Advokatske komore donosi statut i druge opšte akte Advokatske komore propisane zakonom i Statutom Advokatske komore, te da su opšti akti Advokatske komore Statut i Kodeks profesionalne etike advokata Advokatske komore. Saglasno ovlašćenjima sadržanim u ovim zakonskim odredbama, Skupština Advokatske komore Republike Srpske donijela je osporeni statut i kodeks, kojim su uređeni zadaci, poslovi i unutrašnje organizacija Advokatske komore, izbor i djelokrug njenih organa, način vršenja javnih ovlašćenja, načela i pravila ponašanja kojih su se dužni pridržavati advokati ‒ članovi Advokatske komore Republike Srpske.

U pogledu osporenih odredaba člana 123. Statuta Advokatske komore Republike Srpske i Odjeljka 3, Pododjeljak 3.1. stav 2. tačka v) Kodeksa etike Advokatske komore Republike Srpske, kojima je propisana zabrana reklamiranja advokata, Sud je ocijenio da ovakvim normiranjem nisu narušene garancije samostalnosti i nezavisnosti advokature iz člana 131. Ustava. Kada se ima u vidu značaj advokature kao ustavne kategorije i institucije pravnog sistema, ove norme su, po ocjeni Suda, u funkciji zaštite ugleda advokatske profesije, kao i profesionalne i etičke odgovornosti advokata u pružanju pravne pomoći fizičkim i pravnim licima. Sud, dakle, smatra da osporeni statut i kodeks putem citiranih odredbi osnovano zabranjuju komercijalnu reklamu advokature, određene oblike oglašavanja poput televizijskog reklamiranja ili određeni sadržaj reklame kao što je upoređivanje sa drugim advokatima, navođenje imena klijenata, čak i ako su dali pristanak, te oglašavanje visine nagrade za usluge. Istovremeno ove odredbe su u saglasnosti i sa članom 27. Zakona o advokaturi, kojim je propisano da je zabranjeno reklamiranje advokata, zajedničke advokatske kancelarije i advokatskog ortačkog društva, a koji je, kako je već naprijed navedeno, Odlukom ovog suda broj U-35/16 od 26. aprila 2017. godine ocijenjen saglasnim Ustavu.

U pogledu ostalih osporenih odredaba Statuta Advokatske komore Republike Srpske i Kodeksa etike advokata Advokatske komore Republike Srpske, kojima je, saglasno zakonskim ovlašćenjima, pobliže uređeno pitanje forme i sadržaja advokatske table i pečata, Sud je, iz istih razloga kao i u odnosu na osporene norme Zakona o advokaturi, ocijenio da su ove odredbe u saglasnosti sa Ustavom, jer se radi o normativnim rješenjima koja su identična zakonskim.  

S obzirom na to da je ovim rješenjem meritorno odlučeno o ustavnosti osporenih zakonskih i podzakonskih normi, Sud je ocijenio da je bespredmetno razmatrati zahtjev koji je postavljen u jednoj od inicijativa da se obustave od izvršenja radnje preduzete na osnovu ovih odredaba.

Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

Na osnovu iznesenih razloga odlučeno je kao u izreci.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.