Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. stav 1. tačka b, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tač. g. i d. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 12. jula 2017. godine,  d o n i o  j e

R J E Š E Nj E

           Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 41. tačka a) Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11 i 37/12).

          Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana  42. i člana 50. stav 3. tač. a) i b) i stav 4. Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11 i 37/12) i članova 6, 7. i 12. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 57/16). 

O b r a z l o ž e nj e

        Neđo Mišeljić iz Banjaluke dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 41. tačka a) koja je, vjerovatno omaškom, označena kao stav a), člana 42. i člana 50. stav 3. tač. a) i b) i stav 4. Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11 i 37/12) i članova 6, 7. i 12. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 57/16). U inicijativi je, pored ostalog, navedeno da je zasnivanje radnog odnosa u organima uprave na određeno vrijeme bez konkursa, kao što je propisano u osporenim zakonskim odredbama, dokaz neravnopravnog tretmana i nemogućnosti ostvarivanja jednakih prava propisanih odredbama čl. 33. i 39. Ustava Republike Srpske i da predstavlja diskriminaciju zapošljavanja zainteresovanih kandidata. Takođe, u vezi s tim, davalac inicijative ističe da je zapošljavanje, predviđeno osporenim članovima 6. i 7. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima, netransparentno i nezakonito, odnosno da i preuzimanje radnika bez konkursa predstavlja narušavanje principa ravnopravnosti i  zapošljavanja pod jednakim uslovima. Pored navedenog, smatra «problematičnim» i predviđeni način usavršavanja, odnosno mogućnost da se sa nezaposlenim licem zaključi ugovor o stručnom osposobljavanju i volontiranju bez naknade, predviđeno  članom 12. ovog zakona. Na osnovu navedenog  davalac inicijative predlaže da Sud utvrdi neustavnost osporenih zakonskih odredbi i otkloni sve pravne posljedice neustavnog postupanja.

Narodna skupština Republike Srpske nije odgovorila na navode iz podnesene inicijative.

 Sud je, prije svega, utvrdio da je podnesenom inicijativom osporena odredba člana 41. tačka a) Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08 i 117/11), kojom je propisano da se popunjavanje upražnjenih radnih mjesta državnih službenika vrši iz reda zaposlenih aktom o postavljenju vršioca dužnosti do 90 dana, i koja je, u cijelosti brisana članom 3. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 37/12).

Pored navedenog, Sud je utvrdio da je ostalim osporenim odredbama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11 i 37/12) propisano: da se akt o postavljenju vršioca dužnosti donosi u slučaju osnivanja novog republičkog organa uprave, smrti ili razrješenja državnog službenika i da Vlada imenuje vršioca dužnosti na period od 90 dana bez sprovođenja postupka javne konkurencije, s tim da se za isto radno mjesto akt o postavljenju može donijeti još najviše dva puta uzastopno (član 42) i da se, izuzetno, radni odnos može zasnovati na određeno vrijeme radi zamjene odsutnog državnog službenika  do njegovog povratka i zbog privremeno povećanog obima posla, najduže do šest mjeseci, te da se zasnivanje radnog odnosa iz stava 3. t. a) i b) ovog člana vrši bez javnog konkursa, s tim da kandidati moraju ispunjavati propisane uslove radnog mjesta (član 50 stav 3. tač. a) i b) i stav 4).

            Osporenim odredbama člana 6. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 57/16),  propisano je da se: u članu 48. poslije stava 4. dodaju novi stavovi 5. i 6. koji glase: «(5) Državni službenik može biti preuzet bez konkursa u drugi republički organ uprave ako se o tome sporazumiju rukovodioci tih organa i ako državni službenik na to pristane» i «(6) Državni službenik može biti preuzet  u drugi republički organ uprave na radno mjesto koje odgovara njegovom stepenu stručne spreme, uz uslov da ispunjava opšte i posebne uslove propisane za to radno mjesto». Članom 7. je izmijenjen član 50. tako što se u stavu 3. u tački b) briše riječ : »i» i dodaje zapeta, u tački v) poslije riječi: »staž» dodaje se riječ: »i» i nova tačka g) koja glasi: «g) za rad na projektu koji odobri Vlada, čije je trajanje unaprijed određeno, do završetka projekta, a najduže 60 mjeseci«; članom 12. se član 64. mijenja  i glasi: » Poslodavac može sa nezaposlenim licem da zaključi ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje stručnog ispita (volonter) i »Ugovor  iz stava 1. ovog člana zaključuje se, u zavisnosti od stepena stručne spreme, u trajanju određenom članom 62. stav 3. ovog zakona».

U postupku razmatranja inicijative, imajući u vidu da je osporena ustavnost odredbe člana 41. tačka a). Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/113 i 37/12), koja je prestala da važi danom stupanja na snagu  Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 37/12)  i to dana 5. 5. 2012. godine, a da je inicijativa podnesena 22.7.2016. godine, Sud nije prihvatio  inicijativu  u dijelu koji se odnosi na pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti, saglasno odredbi člana 3. i člana 37. tačka b) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 104/11 i 92/12).

U postupku ocjenjivanja ustavnosti člana 42. i člana 50. stav 3. tač. a) i b) i stav 4. Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11 i 37/12) i članova 6, 7. i 12. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 57/16), Sud je imao u vidu da je Ustavom Republike Srpske utvrđeno da se ustavno uređenje temelji na garantovanju i zaštiti ljudskih sloboda i prava u skladu sa međunarodnim standardima i vladavini prava (član 5. stav 1. alineja 1 i 4), da su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10), da građani imaju pravo da učestvuju u obavljanju javnih poslova i da pod jednakim uslovima budu primljeni u javnu službu (član 33. Ustava), kao i da svako ima pravo na rad  i slobodu rada, kao i da je slobodan u izboru zanimanja i zaposlenja i da mu je dostupno radno mjesto i funkcija pod jednakim uslovima (član 39. stav 1. i 3.Ustava), te da Republika uređuje i obezbjeđuje, između ostalog, ustavnost i zakonitost, ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda, organizaciju, nadležnost i rad državnih organa, radne odnose i zapošljavanje (tač. 4, 5, 10, i 12. Amandmana XXXII, kojim je zamijenjen član 68. Ustava).   

            Razmatrajući osnovanost inicijative u odnosu na član 42. i član 50. stav 3. tač. a) i b) i stav 4. Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11 i 37/12) i članove 6, 7. i 12. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 57/16), Sud je utvrdio da su Zakonom  o državnim službenicima (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 118/08, 117/11, 37/12 i 57/16), u skladu sa navedenim ustavnim ovlašćenjem, između ostalog, uređena pitanja radno-pravnog statusa državnih službenika, zapošljavanja i popunjavanja upražnjenih radnih mjesta u republičkom organu uprave i stručno osposobljavanje i usavršavanje za rad u upravi, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje stručnog ispita, tako što su, u okviru navedenog, propisani uslovi za postavljenje vršioca dužnosti bez sprovođenja postupka javne konkurencije kao u članu 42. Zakona i za raspoređivanje državnog službenika na neodređeno vrijeme u istom ili u drugi republički organ, kao i mogućnosti za preuzimanje državnog službenika bez konkursa u drugi republički organ, kao u članu 48. Zakona, zatim  trajanje radnog odnosa, zasnivanje radnog odnosa na određeno vrijeme bez javnog konkursa, kako je propisano članom 50. Zakona, te mogućnosti za zaključivanje ugovora sa nezaposlenim licem o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje stručnog ispita kao u članu 64. Zakona.  Prema ocjeni Suda ovim odredbama se ne  mogu ugrožavati prava i sloboda čovjeka i njegove ličnosti, niti ove odredbe dovode u pitanje ustavom garantovano pravo učestvovanja u obavljanju javnih poslova i prijema u javnu službu pod jednakim uslovima (član 33. Ustava), kao ni pravo na rad  i dostupnost pod istim uslovima, radnog mjesta i funkcije (član 39. Ustava),  kako to ističe davalac inicijative. Sud je, naime, ocijenio da se osporene odredbe jednako odnose na sva lica koja se nalaze u istoj pravnoj situaciji, odnosno da su za sve zainteresovane kandidate za vršioca dužnosti i za zasnivanja radnog odnosa na određeno vrijeme u republičkom organu uprave propisani  isti uslovi, te da se ni odredbama kojim su propisani uslovi za preuzimanje državnog službenika u drugi republički organ uprave i za rad na projektu koji odobri Vlada, kao i uslovi za zaključivanje ugovora o stručnom osposobljavanju i polaganje stručnog ispita, ne pravi razlika među subjektima na koje se odnosi. S obzirom na navedeno Sud je ocijenio neosnovanim navode iz inicijative da su osporene zakonske odredbe dokaz neravnopravnog tretmana i nemogućnosti ostvarivanja jednakih prava zainteresovanih kandidata i da narušavaju princip ravnopravnosti i zapošljavanje pod jednakim uslovima. Isto tako, s obzirom na to da se osporene odredbe jednako odnose na sve državne službenike koji  mogu  biti preuzeti bez konkursa u drugi republički organ uprave, Sud je ocijenio neosnovanim i navode o propisanom netransparentnom i nezakonitom preuzimanju radnika bez konkursa, što, takođe, po mišljenju davaoca inicijative predstavlja narušavanje principa ravnopravnosti i  zapošljavanja pod jednakim uslovima. Takođe, po ocjeni Suda, iz svega navedenog proizlazi da  osporenim propisivanjem nije došlo do povrede ni ustavnih principa iz člana 5. stav 1. alineja 1) i člana  10. Ustava.

Isto tako, Sud je ocijenio da osporenim propisivanjem nije došlo ni do povrede odredaba iz tač. 4, 5, 10, i 12. Amandmana XXXII, kojim je zamijenjen član 68. Ustava. 

             Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 104/11 i 92/12), u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

            Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

           Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.